W poszukiwaniu nowoczesnego języka krytycznego. Sztuka awangardowa w ujęciu Stefanii Zahorskiej
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6107.35.02Schlagworte:
Stefania Zahorska, dwudziestolecie międzywojenne, krytyka artystyczna, awangarda, formaAbstract
Tekst jest próbą przyjrzenia się krytycznemu pisarstwu Stefanii Zahorskiej, przede wszystkim z uwzględnieniem wystąpień krytyczki dotyczących awangardy. Analizie poddane zostały ewoluujące poglądy autorki, jej koncepcja sztuki, uwzględniająca również estetyczne i metodologiczne inspiracje, a także kryteria, jakie stosowała do oceny dzieł czy kierunków artystycznych. Dokonując druzgocącej diagnozy stanu międzywojennego pisarstwa o sztuce, Zahorska wielokrotnie apelowała o odrzucenie impresjonistycznej schedy i stworzenie nowego modelu krytyki artystycznej, będącego w stanie zmierzyć się ze sztuką nowoczesną. Odpowiedzią na te potrzeby miała być również jej własna praktyka krytyczna. Dlatego przedmiotem artykułu jest również język krytyczny Zahorskiej – pojęcia wypracowane przez krytyczkę, retoryka wypowiedzi, dominujący w tekstach styl odbioru itp. Jest to zarazem sposób, by oddać specyfikę pisarstwa Zahorskiej i określić jej miejsce na mapie międzywojennej krytyki artystycznej w Polsce.
Literaturhinweise
Głowala Wojciech, Młodopolska wyobraźnia metakrytyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1985.
Google Scholar
Karcz Danuta, Stefanii Zahorskiej walka o treść, „Kwartalnik Filmowy” 1960, nr 1–2, s. 47–92.
Google Scholar
Nasiłowska Anna, Stefania Zahorska i wiek XX [wstęp], w: Stefania Zahorska, Wybór pism. Reportaże, publicystyka, eseje, red. Anna Nasiłowska, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2010, s. 5–52.
Google Scholar
Pilch Anna, Symbolika form i kolorów. O krytyce artystycznej Stefanii Zahorskiej, wyd. Księgarnia Akademicka, Kraków 2004.
Google Scholar
Piotrowski Piotr, Awangarda między estetyką a polityką. Konstruktywizm polski w opinii publicznej 1921–1934, w: Władysław Strzemiński, 1893–1952. Materiały z Sesji, red. Jadwiga Janik, Muzeum Sztuki, Łódź 1994, s. 108–125.
Google Scholar
Rudziński Piotr, Między konformizmem a awangardą. O krytyce Stefanii Zahorskiej, w: Sztuka dwudziestolecia międzywojennego. Materiały Sesji SHS, PWN, Warszawa 1982, s. 93–103.
Google Scholar
Strzemiński Władysław, Stefania Zahorska: „Impresjonizm a najnowsze malarstwo francuskie” [recenzja], „Zwrotnica” 1926, nr 7, s. 205.
Google Scholar
Wasilewska Diana, Mieczysław Treter – estetyk i krytyk sztuki oraz „szara eminencja” międzywojennego życia artystycznego w Polsce, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2019.
Google Scholar
Wasilewska Diana, Przełom czy kontynuacja. Polska krytyka artystyczna 1917–1930 wobec tradycji młodopolskiej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2013.
Google Scholar
Wasilewska Diana, Stefania Zahorska – pierwsza reporterka II Rzeczpospolitej, w: Kobiece dwudziestolecie 1918–1939, red. Radosław Sioma, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2018, s. 227–241.
Google Scholar
Witkiewicz Stanisław Ignacy, Bez kompromisu, red. Janusz Degler, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976.
Google Scholar
Witkiewicz Stanisław Ignacy, O znaczeniu filozofii dla krytyki i inne artykuły polemiczne, oprac. Jan Leszczyński, PWN, Warszawa 1976.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Bractwo św. Łukasza, „Wiadomości Literackie” 1928, nr 12, s. 3.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Eugeniusz Zak, Wydawnictwo Gebethner i Wolff, Warszawa 1927.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Filozofia ekspresjonizmu. (Uwagi na tle malarstwa), „Przegląd Warszawski” 1924, nr 28, s. 48–66.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Kronika. Sztuki plastyczne, „Przegląd Warszawski” 1924, nr 30, s. 392–397.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Kronika. Sztuki plastyczne, „Przegląd Warszawski” 1924, nr 40, s. 79–84.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Kronika. Sztuki plastyczne, „Przegląd Warszawski” 1925, nr 45, s. 372–378.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Krytyka wobec modernizmu, „Praesens” 1926, nr 1, s. 41–42.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Kubizm i jego pochodne, „Południe” 1924, nr 1, s. 31–51.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Malarstwo Henryka Gotliba, „Wiadomości Literackie” 1938, nr 21, s. 10.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Malarstwo Picassa, „Wiadomości” 1950, nr 51/52 (247/248), s. 2.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Matejko, Wydawnictwo Gebethner i Wolff, Warszawa 1925.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Niematerialistyczne teorie sztuki, „Wiadomości” 1958, nr 641, s. 2.
Google Scholar
Zahorska Stefania, O los polskiego impresjonizmu, „Sztuki Piękne” 1926/27, nr 7, s. 258–270.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Pro i contra, „Wiek XX” 1928, nr 1, s. 4.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Przegląd usiłowań, „Sztuki Piękne” 1925, nr 12, s. 568–571.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Symbolika form, „Wiadomości” 1949, nr 42 (185), s. 2.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Szkice o literaturze i sztuce, red. Paweł Kądziela, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, Warszawa 1995.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Sztuka wolnej Polski, „Słowo Polskie” 1928, nr 313, s. 9.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Sztuka żydowska, „Wiek XX” 1928, nr 12, s. 4–5.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Treść czy abstrakcja, „Wiek XX” 1928, nr 13, s. 4.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Wystawa „Rzeźba polska” i obrazy Zrzeszenia Polskich Artystów Plastyków w Zachęcie, „Wiadomości Literackie” 1927, nr 21, s. 4.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Wystawa Pruszkowskiego, „Wiadomości Literackie” 1927, nr 51, s. 3.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Wystawa Rytmu i Wacława Wąsowicza, „Wiadomości Literackie” 1927, nr 27, s. 3.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Wystawa Wileńskiego Towarzystwa Plastyków w Zachęcie, „Wiek XX” 1928, nr 2, s. 45.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Wystawy obrazów w Krakowie, „Południe” 1924, nr 1, s. 70–71.
Google Scholar
Zahorska Stefania, Zdobić czy tworzyć, „Wiek XX” 1928, nr 16, s. 1.
Google Scholar
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Lizenz
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
