The Language of Art Criticism and the Mieczysław Wallis’ Concept of Aesthetics
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6107.35.03Keywords:
aesthetics, art criticism, Polish art of the interwar period, aesthetic values, aesthetic pluralism, artistic pluralismAbstract
This article discusses the activities of Mieczysław Wallis as an art critic, published both in daily newspapers and in cultural or philosophical magazines. It also takes into account exhibition reviews, discussions of publications devoted to art, various occasional, jubilee texts, and short memories. First, the comprehensive education and interdisciplinary interests of the philosopher are presented. Then, his critical articles are discussed. This part of the paper considers the division into traditional and modern art. An important historical turning point is World War II, when Wallis’ legacy was lost. He tried to recreate many works, which made it impossible to take care of everything he was currently interested in. The article highlights the distinguishing features of Wallis’s criticism, which are: bold terminological and axiological decisions, an extensive catalogue of aesthetic values, rehabilitation of despised phenomena, defence of modern art, sensual description of objects. Attention is also paid to how the fields of semiotics and psychology cultivated in the mature phase of the author’s work influenced his artistic criticism. The last part of the article is devoted to metacritical aspects of Wallis’s aesthetic thought.
References
Archiwum Mieczysława Wallisa. Spuścizna Mieczysława Wallisa. Katalog rękopisów PTF 04-38, oprac. Teresa Danuta Woyciechowska, Połączone Biblioteki Wydziałów Filozofii i Socjologii UW, Instytutu Filozofii i Socjologii PAN oraz Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Warszawa 1997, http://www.archiwum.wfis.uw.edu.pl/archiwum/archiwum-mieczyslawa-wallisa [dostęp 25.02.2018].
Google Scholar
Bryl Mariusz, Suwerenność dyscypliny: polemiczna historia historii sztuki od 1970 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań 2008.
Google Scholar
Hamann Richard, Dzieje sztuki od epoki starochrześcijańskiej do czasów obecnych, tłum. Mieczysław Wallis, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa 1934.
Google Scholar
Juszkiewicz Piotr, Od salonu do galerii. Krytyka artystyczna i historyczna zmiana, „Artium Quaestiones” 2002, nr 13, s. 229–256.
Google Scholar
Kalinowski Witold, Przeżycie i wartość [recenzja], „Studia Estetyczne” 1970, t. VII.
Google Scholar
Kochaniec Sebastian, „Estetyka życia codziennego”. Biografia, myśl estetyczna i sztuka pisarska Stanisława Machniewicza, Białystok 2017 [doktorat], http://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/6118/1/S_Kochaniec_Estetyka_zycia_codziennego.pdf [dostęp 30.11.2017].
Google Scholar
Krajewska Wanda, Oskar Wilde w literaturze Młodej Polski, „Pamiętnik Literacki” 1968, nr 5/91, s. 257–281.
Google Scholar
Łukaszewicz Piotr, Zrzeszenia Artystów Plastyków Artes 1929–1945, Ossolineum, Wrocław 1975.
Google Scholar
Machniewicz Stanisław, Estetyka życia codziennego. Zarysy estetyczne i zagadnienia sztuki współczesnej, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów 1934.
Google Scholar
Machniewicz Stanisław, Wybór pism estetycznych, oprac. i wstęp Sław Krzemień-Ojak, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2012.
Google Scholar
Nowakowska Wanda, Stanisław Witkiewicz: teoretyk sztuki, Ossolineum, Wrocław 1970.
Google Scholar
Pękala Teresa, Estetyka otwarta Mieczysława Wallisa, Instytut Kultury, Warszawa 1997.
Google Scholar
Piwocki Ksawery [głos w dyskusji], w: Współczesne problemy krytyki artystycznej, red. Alicja Helman, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973, s. 143–144.
Google Scholar
Polit Paweł, Ruch pojęć w estetyce Debory Vogel i jego związek z praktykami awangardowymi, w: Montaże. Debora Vogel i nowa legenda miasta, red. Andrij Bojarov, Paweł Polit, Karolina Szymaniak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2017.
Google Scholar
Porębski Mieczysław, Krytyka poetów a krytyka ekspertów Zagajenie dyskusji, w: Materiały z krajowej sesji krytyki artystycznej Gołuchów 1966, red. Andrzej Matuszewski, Jacek Jaroszyk, Galeria Od Nowa, Rada Okręgowa Zrzeszenia Studentów Polskich, Poznań–Gołuchów 1966, s. 52–53.
Google Scholar
Porębski Mieczysław, Pożegnanie z krytyką, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1966.
Google Scholar
Rosner Katarzyna, Poglądy estetyczne Mieczysława Wallisa, w: Studia z dziejów estetyki polskiej 1918–1939, red. Sław Krzemień-Ojak, Witold Kalinowski, PWN, Warszawa 1975.
Google Scholar
Stefan Morawski. Wobec gilotyny wartości [wywiad], w: Wiesława Wierzchowska, Sąd nieocenzurowany, czyli 23 wywiady z krytykami sztuki, Film i Literatura, Łódź 1989, s. 121–130.
Google Scholar
Sylwetki uczonych polskich. Profesor Mieczysław Wallis, z. 59, red. Wanda Nowakowska, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź 2001.
Google Scholar
Szpakowska Małgorzata, „Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2012.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Autoportret, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1964.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Autoportrety artystów polskich, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1966.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Ceramika Starczewskiego, „Kronika: dwutygodnik społeczno-kulturalny” 1956, nr 12, s. 4.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Dzieje zwierciadła i jego rola w różnych dziedzinach kultury, Ossolineum, Łódź 1956 (wyd. 2 uzup. 1973).
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Estetyka życia codziennego, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 46, s. 4.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Ferdynand Ruszczyc, „Wiadomości Literackie” 1937, nr 2, s. 6.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Geneza malarstwa bezprzedmiotowego, „Estetyka” 1960, s. 169–188, 215–222.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Impresjonizm i geneza malarstwa bezprzedmiotowego 2 połowy XIX wieku, w: Materiały Sesji SHS. Łódź listopad 1971, Warszawa 1977, s. 215–222.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Julian Fałat (z powodu wystawy jubileuszowej w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych), „Robotnik” 1926, nr 314, s. 2.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Karol Hiller, „Wiadomości Literackie” 1938, nr 4, s. 7.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Koncepcje biologiczne w humanistyce, w: Fragmenty filozoficzne. Seria 2. Księga pamiątkowa ku uczczeniu 40-lecia pracy nauczycielskiej w UW prof. Tadeusza Kotarbińskiego, red. Janina Kotarbińska i in., PWN, Warszawa 1959, s. 307–330.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Ludwik Buszard jako malarz, pisarz o sztuce i pedagog, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1960, seria I, z. 15, s. 227–255.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Malarze i miasta. Studia i szkice, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1961.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Mieczysław Szczuka, „Robotnik” 1927, nr 225, s. 3.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Międzynarodowe Stowarzyszenie Estetyki Empirycznej, „Ruch Filozoficzny” 1967, t. XV, nr 3–4, s. 5–6.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Nagroda Artystyczna M. Łodzi. Laureatem Władysław Strzemiński, „Robotnik” 1932, nr 151, s. 3.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Najpiękniejszy portret kobiecy, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 19, s. 5.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Nowe prądy w malarstwie. I Impresjonizm wczoraj i dziś, „Robotnik” 1919, nr 184, s. 3.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Nowe prądy w malarstwie. II Ekspresjonizm, „Robotnik” 1919, nr 192, s. 2.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Późna twórczość wielkich artystów, PIW, Warszawa 1975.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Przeżycie i wartość. Pisma z estetyki i nauki o sztuce, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Rysunki chińskie Andrzeja Strumiłły, „Kronika: dwutygodnik społeczno-kulturalny” 1955, nr 2, s. 44.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Secesja, Arkady, Warszawa 1967.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Sztuka polska dwudziestolecia. Wybór pism z lat 1921–1957, Arkady, Warszawa 1959.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne, PIW, Warszawa 1983.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Władysław Zych i zagadnienia nadrealizmu, „Robotnik” 1931, nr 350, s. 2.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Wystawa „Mieszkanie najmniejsze”, „Robotnik” 1930, nr 67, s. 5.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Wystawa Formistów Polskich, „Robotnik” 1921, nr 127, s. 2.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Wystawa Jankla Adlera, „Wiadomości Literackie” 1935, nr 10, s. 7.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Wystawa obrazów Zbigniewa Pronaszki, „Robotnik” 1992, nr 166, s. 2.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Wystawa Zrzeszenia Artystów Plastyków „Artes”, „Robotnik” 1935, nr 47, s. 4.
Google Scholar
Wallis Mieczysław, Wystawy „Pro Arte” i „Bloku”, „Robotnik” 1924, nr 97, s. 3.
Google Scholar
Wasilewska Diana, Przełom czy kontynuacja? Polska krytyka artystyczna 1917–1930 wobec tradycji młodopolskiej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2013.
Google Scholar
Wilkoszewska Krystyna, O krytyce krytycznie, „Studia Estetyczne” 1983–1984, t. XX/XXI, s. 267–276.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
