Pojęcia wyrażające stany uczuciowe w języku polskim i angielskim

Abstrakt

Artykuł ten jest próbą analizy pojęć wyrażających powszechne stany uczuciowe poprzez analizą znaczeń słów będących określeniami tych stanów. Punktem wyjścia do rozważań były wyniki testów swobodnych skojarzeń jakie przeprowadzone zostały wśród 70 osób (35 w polskiej wersji Językowej i 35 w angielskiej). Słowa – hasła wykorzystane w tych testach są nazwami 11 powszechnie znanych stanów uczuciowych. W wersji polskiej są to: szczęście, radość, miłość, czułość, dobroć, smutek, nieszczęście, rozpacz, strach, gniew, cierpienie.

W obu grupach językowych testów były osoby z grupy wiekowej 25-35 lat, studenci lub osoby z wyższym wykształceniem, o podobnym pochodzeniu społecznym. Materiał uzyskany w wyniku testów zawiera różnorodność form językowych używanych w odniesieniu do różnych stanów emocjonalnych. Wyniki analizowane są z dwu punktów widzenia. Po pierwsze w odniesieniu do różnych hipotez o uniwersalnym charakterze emocji, niezależnie od różnic kulturowych. Po drugie w odniesieniu do różnych opinii na temat sposobów definiowania i opisywania pojęć tak skomplikowanych i niekonkretnych jak uczucia. Wyniki testów wskazują na tezę o uniwersalności uczuć. Odpowiedzi uzyskane w obu grupach językowych są do siebie bardzo zbliżone, różnice nie występują systematycznie, a raczej są sporadyczne.

Drugie zagadnienie to próba głębszego wniknięcia w istotę pojęć dotyczących stanów uczuciowych. Punktem wyjścia była tu opinia, że tradycyjne definicje, będące zbiorem cech koniecznych i wystarczających dla używania danego pojęcia w odniesieniu do danych jego przedstawicieli są zbyt ograniczające, niewystarczające do pełnego zrozumienia pojęć dotyczących uczuć. Definicje stanów uczuciowych są prawdopodobnie zawsze w jakimś stopniu uzależnione od subiektywnych doświadczeń, osobowości, itp. osób, które podejmują się takich definicji.

W związku z tym, że uczucia są tak wyjątkowo "osobistymi" pojęciami, jednym ze sposobów ich pełniejszego zrozumienia, ich struktury i treści, może być pytanie jak największej ilości osób, jakie są ich własne definicje pojęć takich jak szczęście, miłość itp. i na podstawie ich odpowiedzi wyciągać następnie wnioski o różnych aspektach tych uczuć, z których mogliśmy dotąd nie zdawać sobie jasno sprawy.