O synonimii słowotwórczej przymiotników temporalnych w gwarach Polski centralnej

Irena Jaros

doi:10.18778/0208-6077.51.2.10

Autor

Irena Jaros Uniwersytet Łódzki, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Dialektologii Polskiej i Logopedii

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.51.2.10

Słowa kluczowe:

słowotwórstwo, synonimia, przymiotniki temporalne, gwary Polski centralnej

Abstrakt

The subject of this analysis is the phenomenon of word-forming synonymy of temporal adjectives occurring in Central Poland dialects. The author presents types of derivatives coming into close or equal relation with their equivalents created from the same base with the help of other affixes on the examples of derivatives from all parts of Poland: letni — latowy, wiosenny — wiosnowy, tagroczny — tagroczni, ranny — rańszy, południowy — południejszy, teraźniejszy — terajszy etc. The causes of occurrence of series of synonymic adjectives in presented dialects were stressed. They were explained by the slower rate of changes in dialects than in literary Polish language and also by the influence of nationwide Polish.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Boryś W., 2006, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Brückner A., 1970, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Google Scholar

Burska-Ratajczyk B., 2001, Wariantywność gwarowych formacji słowotwórczych — współczesność wobec tradycji, w: K. Wojtczuk (red.), Leksyka a gramatyka w tekście językowym, Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce.
Google Scholar

Cyran W., 1977, Tendencje słowotwórcze w gwarach polskich, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
Google Scholar

Dejna K., 1974–1985, Słownictwo ludowe z terenu województw kieleckiego i łódzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. XX: A–B; t. XXI: C–D; idem, Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. XXII: E–J; t. XXIII: K; t. XXIV: L–M; t. XXV: N–Ó; t. XXVI: Pa– Por; t. XXVII: Pos–R; t. XXVIII: Sa–Sy; t. XXIX: Sz–U; t. XXX: W; t. XXXI: Z–Ż.
Google Scholar

Doroszewski W. (red.), 1957–1969, Słownik języka polskiego, t. 1–10, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Google Scholar

Dubisz S. (red.), 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Gala S., 2008, Kwestionariusz do badań słowotwórstwa i słownictwa w gwarach pogranicza wielkopolsko-małopolsko-mazowiecko-śląskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Grzegorczykowa R., Laskowski R., Wróbel H. (red), 1998, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Wydawnictwo Naukowe Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar

Jadacka H., 1986, Synonimia słowotwórcza — perspektywy badawcze, „Poradnik Językowy”, z. 6.
Google Scholar

Jaros I., 2002, Zagadnienie wariantywności słowotwórczej na przykładzie nazw środków czynności, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, XLVII.
Google Scholar

Jaros I., 2009, Nazwy środków czynności w gwarach łęczycko-sieradzkich. Studium słowotwórczo-leksykalne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Jaros I., 2016, Przymiotnikowe synonimy słowotwórcze w gwarach polskich (zarys problemu), w: J. Klimek-Grądzka, M. Nowak (red.), Dawne z nowym łącząc… In memoriam Mariani Kucała, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Google Scholar

Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W. (red.), 1900–1927, Słownik języka polskiego, t. 1–8, nakładem prenumeratorów, Wrocław.
Google Scholar

Kleszczowa K., 2003, Staropolskie derywaty przymiotnikowe i ich perspektywiczna ewolucja, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Kucała M., 1955, Znaczenie i zasięg przymiotników na ni (przedni, letni), „Język Polski”, t. XXXV.
Google Scholar

Kurkowska H., 1954, Budowa słowotwórcza przymiotników polskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Pelcowa H., 1995, Wariantywność leksykalna gwar pogranicza wschodniego Lubelszczyzny, w: M. Kondriatiuk (red.), Badania dialektów i onomastyki na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim, Uniwersytet Warszawski, Filia w Białymstoku, Zakład Filologii Wschodniosłowiańskiej, Białystok.
Google Scholar

Pelcowa H., 1996, Wariantywność a interdialektalność zjawisk gwarowych, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Prace Językoznawcze 24, „Studia historycznojęzykowe”, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Satkiewicz H., 1987, Zagadnienia poprawności słowotwórczo-semantycznej, w: D. Buttler, H. Krukowska, H. Satkiewicz (red.), Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności leksykalnej (słownictwo rodzime), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Google Scholar

Sierociuk J., 1991, W sprawie wariantywności słowotwórczej w gwarach, w: S. Gajda (red.), Wariancja w języku, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Opole.
Google Scholar

Sierociuk J., 2004, Niektóre aspekty wariantywności słowotwórstwa gwarowego, w: M. Imrichová (red.), Slovenčina na začiatku 21. Storočia. Na počest’ profesora Ivora Ripku, Prešovská univerzita v Prešove. Fakulta humanitarných a prírodných vied, Prešov.
Google Scholar

Sierociuk J., 2006, Specyfika wariantywności słowotwórczej w gwarach, w: J. Sierociuk (red.), Gwary dziś 3. Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań.
Google Scholar

Skubalanka T., Książek-Bryłowa W., 1992, Wariantywność polskiej fleksji, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Szymczak M., 1962–1973, Słownik gwary Domaniewka w powiecie łęczyckim, cz. 1–8, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa.
Google Scholar

Witkowska-Gutkowska M., 1999, Staropolskie prefiksalne dublety czasownikowe i ich współczesne odpowiedniki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Zagórski Z., 1991, Wariantywność a rozwój gwar, w: S. Gajda (red.), Wariancja w języku, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Opole.
Google Scholar

Zierhofferowa Z., 1960, Przymiotniki gwarowe z przyrostkiem (ej)szy ze szczególnym uwzględnieniem typu rańszy, południejszy, „Język Polski” XL, z. 3.
Google Scholar

Kartoteka Słownika gwar polskich, http://rcin.org.pl/publication/37156 [dostęp: 15 II 2016].
Google Scholar

Kartoteka Słownika staropolskiego, https://pjs.ijp-pan.krakow.pl/ksstp.html [dostęp: 15 II 2016].
Google Scholar