Ośmieszenie jako ewaluatywny akt mowy (na przykładzie fragmentu współczesnego polskiego dyskursu parlamentarnego)

Dagmara Banasiak

doi:10.18778/0208-6077.58.2.27

Authors

Dagmara Banasiak Uniwersytet Warszawski https://orcid.org/0000-0003-0254-2324

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.58.2.27

Keywords:

speech act, evaluative speech act, ridiculing, Polish parliamentary discourse, Polish political discourse, laughter

Abstract

In the article, I attempt to describe ridicule: an evaluative speech act in which humor is a carrier of negative evaluation. The first aim of the paper is to characterize a model of ridicule through the prism of its illocutionary and perlocutionary goals, typical participants, typical construction of locution, basic felicitous and efficiency conditions, as well as communicative functions of comic malice that constitutes ridicule. The second aim of the paper is to test how the abstract model of ridicule operates in dynamic interactions determined by the specificity of contemporary Polish parliamentary discourse (covering 2019–2023). The analysis of the model ridicule is based on the speech act theory proposed by Austin (1962), developed and modified by Searle (1975, 1976) and Searle and Vanderveken (1985). The analysis of the aspect of ridiculousness was placed in the context of works on humor such as Hobbes’ (1954), Kant’s (2004), Bergson’s (1977), Dziemidok’s (1967), Minois (2021). The source of parliamentary ridiculing behaviors are stenographic reports from the sessions of the Polish parliament (the lower chamber) of its 9^th term.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Attardo S., 1994, Linguistic Theories of Humor, Berlin: De Gruyter Mouton.
Google Scholar

Austin J.L., 1962, How to do Things with Words, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Austin J.L., 1993, Mówienie i poznawanie, przekł. B. Chwedończuk, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Bergson H., 1977, Śmiech. Esej o komizmie, przekł. S. Cichowicz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Chłopicki W., 1995, O humorze poważnie, Kraków: Polska Akademia Nauk.
Google Scholar

Dziemidok B., 1967, O komizmie, Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar

Gołaszewska M., 1987, Śmieszność i komizm, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Hobbes T., 1954, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, przekł. C. Znamierowski, Kraków: PWN.
Google Scholar

Hurley M., Dennet D., Adams R., 2020, Filozofia dowcipu. Humor jako siła napędowa umysłu, przekł. R. Śmietana, Kraków: Copernicus Center Press.
Google Scholar

Kanał Sejmu RP w serwisie YouTube, https://www.youtube.com/@SejmRP_PL (dostęp: wielokrotnie w 2023 i 2024).
Google Scholar

Kant I., 2004, Krytyka władzy sądzenia, przekł. J. Gałecki, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Karwat M., 2006, O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Korpysz T., 2015, Rozwój semantyczny rzeczownika „humor” w polszczyźnie. Przegląd leksykograficzny, „Poznańskie Studia Slawistyczne”, t. 9, s. 287–301, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_14746_pss_2015_9_17 (dostęp: 15.03.2024). https://doi.org/10.14746/pss.2015.9.17
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pss.2015.9.17

Krauz M., 2021, Zniewaga jako akt mowy w świetle danych językowych i przepisów prawnych, „Język. Religia. Tożsamość”, t. 23, s. 53–70, https://jezyk.religia.tozsamosc.ajp.edu.pl/resources/html/article/details?id=217821 (dostęp: 15.08.2023). https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.0291
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.0291

Langton R., 2018, Blocking as counter-speech, w: D. Fogal, D.W. Harris, M. Moss (red.), New Work on Speech Acts, Oxford: Oxford University Press, s. 144–164. https://doi.org/10.1093/oso/9780198738831.003.0006
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198738831.003.0006

Lyttle J., 2001, The Effectiveness of humour in persuasion: the case of business ethics training, „The Journal of General Psychology”, nr 128 (2), s. 206–216. https://doi.org/10.1080/00221300109598908
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00221300109598908

Minois G., 2021, Historia śmiechu i drwiny, przekł. W. Klenczon, Warszawa: Aletheia.
Google Scholar

Pisarkowa K., 1976, Pragmatyczne spojrzenie na akt mowy, „Polonica”, t. 2, s. 265–279.
Google Scholar

Rawski T., 2016, Śmiech a władza. Przegląd społecznych funkcji komizmu, „Studia Politologiczne”, t. 41, s. 240–258, http://www.studiapolitologiczne.pl/Smiech-a-wladza-nPrzeglad-spolecznych-funkcji-komizmu,115716,0,1.html (dostęp: 5.03.2024).
Google Scholar

Searle J.R., 1975, Indirect speech acts, w: P. Cole, J. Morgan (red.), Syntax and Semantics 3, New York: New York Academic Press, s. 59–82. https://doi.org/10.1163/9789004368811_004
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/9789004368811_004

Searle J.R., 1976, A classification of illocutionary acts, „Language in Society”, nr 5 (1), s. 1–23. https://doi.org/10.1017/S0047404500006837
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0047404500006837

Searle J.R., 1987, Czynności mowy, przekł. B. Chwedończuk, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Searle J.R., Vanderveken D., 1985, Foundations of Illocutionary Logic, Cambridge: Cambridge University Press, https://doi.org/10.1007/1-4020-3167-X_5
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/1-4020-3167-X_5

Sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Sejmu RP IX kadencji, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/stenogramy.xsp (dostęp: wielokrotnie w 2023 i 2024).
Google Scholar

Tomczuk-Wasilewska J., 2009, Psychologia humoru, Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

YouTube Sejmu RP, https://www.youtube.com/@SejmRP_PL (dostęp: wielokrotnie w 2023 i 2024).
Google Scholar

Żygulski K., 1976, Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar