Language means of expression in historic narropal inscriptions – on the example of polish catholic podolskie nekropoly (selected problems)

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.57.07

Keywords:

Eastern Borderlands, Podolia, grave inscription, Catholic cemetery, expressive function, linguistic and graphic means of expression

Abstract

The subject of the analyzes presented in the article are historical Polish grave inscriptions from the area of Podolia, i.e. the former Eastern Borderlands. As a text of culture and a linguistic message, inscriptions have features related to the specificity of a specific community of users. I analyzed the previously unexamined tombstone inscriptions preserved in necropolises located in Ukraine (from the districts: Сhmelnytsky, Zhytomyr, Vinnytsia), dating from the 19th and early 20th centuries. They are characteristic of the cultural and communication community, which in Podolia was distinguished by Polish origin and Catholicism. The inscriptions were collected through personal explor­tion. The analyzes focused on the expressive function of the inscription, which serves to express the emotions of the sender – founder. Exponents of emotions at the lexical level as well as graphic means subordinated to this function are described. Described, among others names from the semantic field of sadness, diminutives, metaphors euphemizing death, emotional epithets and apostrophes, as well as graphic means: exclamation marks, capital letters. The founder of the tombstone inscription presented the deceased posit­ively and created such an emotionally expressive, positive characterization by means of a repetitive set of lexical devices – both in historical examples of inscriptions from Poland and Ukraine (former Eastern Borderlands).

Downloads

Download data is not yet available.

References

Długosz K., 2010, Inskrypcje nagrobne w ujęciu językowym, Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.
Google Scholar

Dudek-Szumigaj A., 2008, Eufemizmy śmierci w świetle inskrypcji nagrobnych wybranych nekropolii prawosławnych Wołynia, w: F. Czyżewski, A. Tyrpa (red.), Tabu językowe i eufemizacja w dialektach słowiańskich, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 201–209.
Google Scholar

Dudek-Szumigaj A., 2014, Funkcja ekspresywna inskrypcji nagrobnych (na przykładzie nekropolii prawosławnych pogranicza polsko-ukraińskiego), w: H. Arkuszyn, F. Czyżewski, A. Dudek-Szmigaj (red.), Cmentarze po obu stronach Bugu, Włodawa–Lublin: Towarzystwo Popularyzacji Piękna Polesia, Zakład Filologii Ukraińskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 177–190.
Google Scholar

Dudek-Szumigaj A., 2015, Miejsce i funkcja modlitwy w inskrypcjach nagrobnych pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego, w: M. Kondratiuk (red.), Polsko-białoruskie związki językowe, literackie, historyczne i kulturowe. Materiały XX Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Droga ku wzajemności”, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 153–164.
Google Scholar

Gnyś-Nidecka M., 2011, Językowy obraz zmarłych na tle obyczajowości funeralnej, w: M. Cieszkowski, J. Szczepaniak (red.), Język, rytuał, płeć, Prace Komisji Językoznawczej Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, Bydgoszcz.
Google Scholar

Havryliuk O., 2019, Pokaz językowego obrazu śmierci w inskrypcjach nagrobnych na cmentarzach Podola, w: Доля поляків і доля вітчизни: погляд крізь століття (Мовно-історичний портрет польської спільноти на Поділлі) 21 листопада 2019 року. Збірник наукових праць Міжнародної міждисциплінарної науково-практичної краєзнавчої конференції [Losy Polaków i losy Ojczyzny: spojrzenie przez stulecia (Językowo-historyczny portret spólnoty polskiej na Podolu) 21 listopada 2019 roku. Zbiór prac naukowych Międzynarodowej międzydyscyplinarnej konferencji naukowo-praktycznej krajoznawczej], Winnica, s. 19–26.
Google Scholar

Karaś H., 2011, Uwagi o polskich inskrypcjach nagrobnych na Litwie, w: F. Czyżewski, A. Dudek-Szumigaj, L. Frolak (red.), Nekropolie jako znak kultury pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 93–105.
Google Scholar

Kolbuszewski J., 1985, Wiersze z cmentarza. O współczesnej epigrafice wierszowanej, Wrocław: Biblioteka Popularnonaukowa Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, t. IX, s. 251.
Google Scholar

Konczewska K., 2014, Uwagi o polszczyźnie inskrypcji nagrobnych na Grodzieńszczyźnie, „Acta Baltico-Slavica” 38, s. 67–88.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.11649/abs.2014.013

Maryniakowa I., 2001, O języku inskrypcji nagrobnych na północnych Kresach, w: J. Rieger (red.), Studia nad polszczyzną kresową, Warszawa: Pracownia Polszczyzny Kresowej PAN, t. X, s. 241–246.
Google Scholar

Rejter A., 2006, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Sicińska K., 2020, O statusie i nazewnictwie odmian języka polskiego na dawnych Kresach Wschodnich, „Prace Filologiczne” LXXV, cz. 2, s. 237–261.
Google Scholar

Steczko I., 2010, Językowe środki ekspresji w dawnych inskrypcjach nagrobnych poświęconych dzieciom, w: H. Bartwicka (red.), Język – tekst – kultura, Prace Komisji Językoznawczej Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, Bydgoszcz, s. 225–235.
Google Scholar

Steczko I., 2011, Językowe sposoby wyrażania aktu śmierci w dawnych inskrypcjach nagrobnych z cmentarza Rakowickiego w Krakowie, „Annales Uniwersitatis Paedagogicae Cracoviensi. Studia Lingguistica VI”, s. 92–108.
Google Scholar

Syrnicka K., 2001, Polska epigrafika nagrobna na Wileńszczyźnie. Tradycja i współczesność, Wilno–Lublin: Fundacja Pomocy Szkołom Polskim na Wschodzie im. Tadeusza Goniewicza.
Google Scholar

Published

2023-12-30

How to Cite

Havryliuk, O. (2023). Language means of expression in historic narropal inscriptions – on the example of polish catholic podolskie nekropoly (selected problems). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 57, 103–120. https://doi.org/10.18778/0208-6077.57.07