Language means of expression in historic narropal inscriptions – on the example of polish catholic podolskie nekropoly (selected problems)
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6077.57.07Keywords:
Eastern Borderlands, Podolia, grave inscription, Catholic cemetery, expressive function, linguistic and graphic means of expressionAbstract
The subject of the analyzes presented in the article are historical Polish grave inscriptions from the area of Podolia, i.e. the former Eastern Borderlands. As a text of culture and a linguistic message, inscriptions have features related to the specificity of a specific community of users. I analyzed the previously unexamined tombstone inscriptions preserved in necropolises located in Ukraine (from the districts: Сhmelnytsky, Zhytomyr, Vinnytsia), dating from the 19th and early 20th centuries. They are characteristic of the cultural and communication community, which in Podolia was distinguished by Polish origin and Catholicism. The inscriptions were collected through personal explortion. The analyzes focused on the expressive function of the inscription, which serves to express the emotions of the sender – founder. Exponents of emotions at the lexical level as well as graphic means subordinated to this function are described. Described, among others names from the semantic field of sadness, diminutives, metaphors euphemizing death, emotional epithets and apostrophes, as well as graphic means: exclamation marks, capital letters. The founder of the tombstone inscription presented the deceased positively and created such an emotionally expressive, positive characterization by means of a repetitive set of lexical devices – both in historical examples of inscriptions from Poland and Ukraine (former Eastern Borderlands).
Downloads
References
Długosz K., 2010, Inskrypcje nagrobne w ujęciu językowym, Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.
Google Scholar
Dudek-Szumigaj A., 2008, Eufemizmy śmierci w świetle inskrypcji nagrobnych wybranych nekropolii prawosławnych Wołynia, w: F. Czyżewski, A. Tyrpa (red.), Tabu językowe i eufemizacja w dialektach słowiańskich, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 201–209.
Google Scholar
Dudek-Szumigaj A., 2014, Funkcja ekspresywna inskrypcji nagrobnych (na przykładzie nekropolii prawosławnych pogranicza polsko-ukraińskiego), w: H. Arkuszyn, F. Czyżewski, A. Dudek-Szmigaj (red.), Cmentarze po obu stronach Bugu, Włodawa–Lublin: Towarzystwo Popularyzacji Piękna Polesia, Zakład Filologii Ukraińskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 177–190.
Google Scholar
Dudek-Szumigaj A., 2015, Miejsce i funkcja modlitwy w inskrypcjach nagrobnych pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego, w: M. Kondratiuk (red.), Polsko-białoruskie związki językowe, literackie, historyczne i kulturowe. Materiały XX Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Droga ku wzajemności”, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 153–164.
Google Scholar
Gnyś-Nidecka M., 2011, Językowy obraz zmarłych na tle obyczajowości funeralnej, w: M. Cieszkowski, J. Szczepaniak (red.), Język, rytuał, płeć, Prace Komisji Językoznawczej Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, Bydgoszcz.
Google Scholar
Havryliuk O., 2019, Pokaz językowego obrazu śmierci w inskrypcjach nagrobnych na cmentarzach Podola, w: Доля поляків і доля вітчизни: погляд крізь століття (Мовно-історичний портрет польської спільноти на Поділлі) 21 листопада 2019 року. Збірник наукових праць Міжнародної міждисциплінарної науково-практичної краєзнавчої конференції [Losy Polaków i losy Ojczyzny: spojrzenie przez stulecia (Językowo-historyczny portret spólnoty polskiej na Podolu) 21 listopada 2019 roku. Zbiór prac naukowych Międzynarodowej międzydyscyplinarnej konferencji naukowo-praktycznej krajoznawczej], Winnica, s. 19–26.
Google Scholar
Karaś H., 2011, Uwagi o polskich inskrypcjach nagrobnych na Litwie, w: F. Czyżewski, A. Dudek-Szumigaj, L. Frolak (red.), Nekropolie jako znak kultury pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 93–105.
Google Scholar
Kolbuszewski J., 1985, Wiersze z cmentarza. O współczesnej epigrafice wierszowanej, Wrocław: Biblioteka Popularnonaukowa Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, t. IX, s. 251.
Google Scholar
Konczewska K., 2014, Uwagi o polszczyźnie inskrypcji nagrobnych na Grodzieńszczyźnie, „Acta Baltico-Slavica” 38, s. 67–88.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.11649/abs.2014.013
Maryniakowa I., 2001, O języku inskrypcji nagrobnych na północnych Kresach, w: J. Rieger (red.), Studia nad polszczyzną kresową, Warszawa: Pracownia Polszczyzny Kresowej PAN, t. X, s. 241–246.
Google Scholar
Rejter A., 2006, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Sicińska K., 2020, O statusie i nazewnictwie odmian języka polskiego na dawnych Kresach Wschodnich, „Prace Filologiczne” LXXV, cz. 2, s. 237–261.
Google Scholar
Steczko I., 2010, Językowe środki ekspresji w dawnych inskrypcjach nagrobnych poświęconych dzieciom, w: H. Bartwicka (red.), Język – tekst – kultura, Prace Komisji Językoznawczej Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, Bydgoszcz, s. 225–235.
Google Scholar
Steczko I., 2011, Językowe sposoby wyrażania aktu śmierci w dawnych inskrypcjach nagrobnych z cmentarza Rakowickiego w Krakowie, „Annales Uniwersitatis Paedagogicae Cracoviensi. Studia Lingguistica VI”, s. 92–108.
Google Scholar
Syrnicka K., 2001, Polska epigrafika nagrobna na Wileńszczyźnie. Tradycja i współczesność, Wilno–Lublin: Fundacja Pomocy Szkołom Polskim na Wschodzie im. Tadeusza Goniewicza.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.