Adaptacja obcych imion męskich do polszczyzny na podstawie "Odporu na odpowiedź kwestyj" Erazma Glicznera z 1579 roku

Magdalena Gozdek

doi:10.18778/0208-6077.54.12

Autor

Magdalena Gozdek Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-2440-577X

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.54.12

Słowa kluczowe:

onomastyka, nazwy osobowe, adaptacja nazw, Erazm Gliczner, XVI w.

Abstrakt

Głównym celem artykułu jest opis adaptacji obcych imion męskich w publikacji Erazma Glicznera pt. Odpór na odpowiedź kwestyj niektórych podanych o Kościele Powszechnym […] (Grodzisk Wielkopolski 1579) na tle tendencji, które występowały w dawnej polszczyźnie. W wybranym do analizy tekście występują liczne antroponimy, zarówno te obecne w naszym języku od samego początku, jak również te, które były przyswajane dopiero w czasie powstawania dzieła. Autor Odporu był znanym działaczem reformacyjnym, pełniącym funkcję superintendenta kościołów protestanckich w Wielkopolsce. W badanym dziele podjął polemikę z przedstawicielami kontrreformacji. Przedmiotem sporu uczynił pięć prawd wiary, które, jego zdaniem, zostały niewłaściwie zinterpretowane przez katolików. W celu udowodnienia swoich przekonań autor wielokrotnie przywoływał różne postacie z kręgów religijnych oraz świeckich. Na zapis imion wpływ miało także to, jakie osoby za ich pomocą były identyfikowane. W Odporze spotykamy wszystkie trzy wyróżniane przez badaczy sposoby oddania obcych imion: translokację nazwy, adaptację nazwy oraz tłumaczenie nazwy.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Altbauer M., 1965, Dublety imion biblijnych w polszczyźnie, „Onomastica” 10, s. 196–203.
Google Scholar

Breza E., 1995, Jonasz, Jona, „Acta Onomastica” 36, s. 48–50.
Google Scholar

Gliczner E., 1558, Kſyąſzki o wychowányu dzyeći bárzo dobre, pożyteczne, y potrzebne, s których rodzicy ku wychowányu dzyeći ſwych, náukę do|łożną wyczerpnąć mogą. Teraz nowo uczynione y s pilnoſcią wyrobione, Kraków: Drukarnia Mateusza Siebeneichera.
Google Scholar

Górski K., 1962, Zagadnienia słownictwa reformacji polskiej, w: M.R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz (red.), Odrodzenie w Polsce. Materiały sesji naukowej PAN 25–30 października 1953 roku. Historia języka, t. 3, cz. 2, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 233–270.
Google Scholar

Kaleta Z., 1998, Historia i stan dzisiejszy onomastyki w Polsce. Publikacje onomastyczne. Instytucje, w: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Polskie nazwy własne. Encyklopedia, Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, s. 83–91.
Google Scholar

Kamińska M., 1993, Onomastyka biblijnych tekstów przekładowych jako problem badawczy, w: M. Biolik (red.), Onomastyka literacka, Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie, s. 321–328.
Google Scholar

Karplukówna M., 1966, Przejmowanie obcej grupy au w polszczyźnie XVI wieku, „Język Polski” 46, s. 25–33.
Google Scholar

Karplukówna M., 1972, Ślady liturgii słowiańskiej w staropolskich imionach chrześcijańskich (typ Koźma, Łuka), w: W. Doroszewski, W. Kuraszkiewicz, Z. Stieber, M. Szymczak (red.), Z polskich studiów slawistycznych, seria 4: Językoznawstwo, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 155–161.
Google Scholar

Karplukówna M., 1973, O staropolskim przejmowaniu imion wczesnochrześcijańskich (typ Bartłomiej, Maciej), „Onomastica” 18, s. 153–172.
Google Scholar

Karplukówna M., 1980, Staropolskie warianty imienia Mikołaj (na tle słowiańskim), „Onomastica” 25, s. 103–114.
Google Scholar

Kucała M., 1984, Imię Jan, jego postaci oboczne i derywaty, „Język Polski” 66, s. 64–70.
Google Scholar

Kucała M., 1999, Nazywanie Chrystusa w historii polszczyzny, w: B. Kreja (red.), Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 205–212.
Google Scholar

Łoś J., 1922, Gramatyka polska, cz. I: Głosownia historyczna, Lwów–Warszawa–Kraków: Zakładu Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Malec M., 1994, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
Google Scholar

Malec M., 1996, Fleksja imion zapożyczonych. Zjawiska wybrane, w: M. Kucała, W.R. Rzepka (red.), Studia historycznojęzykowe, t. 2, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, s. 79–91.
Google Scholar

Malec M., 2000, Adaptacja obcych nazw własnych w „Rozmyślaniu przemyskim”, w: K. Rymut, W.R. Rzepka (red.), Studia historycznojęzykowe, t. 3, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, s. 329–333.
Google Scholar

Malec M., 2001, Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków: Wydawnictwo Naukowe DWN.
Google Scholar

Ottmann R., 1886a, Erazm Gliczner-Skrztuski. Przyczynki do życia i pism jego, „Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do Gazety Lwowskiej” 14 (5), s. 440–451, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=97679 (dostęp: 19.11.2019).
Google Scholar

Ottmann R., 1886b, Erazm Gliczner-Skrztuski. Przyczynki do życia i pism jego, „Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do Gazety Lwowskiej” 14 (8), s. 730–740, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=97682 (dostęp: 19.11.2019).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33181/11061

Reczek J., 1968, Bohemizmy leksykalne w języku polskim do końca XV wieku. Wybrane zagadnienia, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Reczek J., 1974, Zjawisko relatynizacji niektórych zapożyczeń polskich, „Język Polski” 54, s. 363–367.
Google Scholar

Rejter A., 2016, Nazwa własna wobec gatunku i dyskursu, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Sarnowska-Giefing I., 2003, Od onimu do gatunku tekstu. Nazewnictwo w satyrze polskiej do 1820 roku, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Woźniak E., 1994, Fleksja nazw własnych w Psałterzu krakowskim (na tle innych staropolskich przekładów Księgi psalmów), „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” 39, s. 109–146.
Google Scholar

Zarębski R., 2005, Słownik nazw osobowych w polskich przekładach Nowego Testamentu, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Google Scholar

Zarębski R., 2006, Nazwy osobowe w polskich przekładach Nowego Testamentu, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Google Scholar