O neosemantyzacji zapożyczeń łacińskich we współczesnej polszczyźnie (na wybranych przykładach)

Urszula Wójcik

doi:10.18778/0208-6077.54.11

Autor

Urszula Wójcik Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie https://orcid.org/0000-0003-4966-189X

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.54.11

Słowa kluczowe:

zapożyczenia łacińskie, neosemantyzacja, polisemy, anglosemantyzmy, globalizacja

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest analiza wybranych czterech leksemów (zapożyczeń łacińskich), posiadających jedną formę i różne znaczenia nabyte w drodze zapożyczenia lub ich rozwoju na gruncie języka polskiego. Wychodząc z założenia, że neosemantyzacja jest zjawiskiem nasilającym się i dobrze widocznym w perspektywie ostatnich 30 lat, postanowiłam wykorzystać w analizie m.in. wyrazy, które były już przedmiotem opisu w 1. poł. lat 90. — filozofia i opcja. Następną parę tworzą leksemy atencja i protagonista, które obecnie modyfikują swoje znaczenia. Obserwując zjawiska leksykalno-semantyczne polszczyzny końca XX i początku XXI w., możemy mówić o powszechności procesu neosemantyzacji i jego intensyfikacji. Bez wątpienia neosemantyzacje są przejawem globalizacji językowej i postępującej homogenizacji kultury.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Atencja, https://www.miejski.pl/slowo (dostęp: 5.01.2020).
Google Scholar

Bańko M., Svobodová D., Ràczaszek-Leonardi J., Tatjewski M., 2016, Nie całkiem obce. Zapożyczenia wyrazowe w języku polskim i czeskim, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323522058

Bauman Z., 2002, Globalizacja: i co z tego dla ludzi wynika, tłum. E. Klekot, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Buttler D., 1978, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Buttler D., Markowski A., 1991, Słownictwo wspólnoodmianowe, książkowe i potoczne współczesnej polszczyzny, w: J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), „Język a kultura”, t. 1, Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 107–121.
Google Scholar

Doliński I., 2001, Język użytkowników komputerów jako przejaw i czynnik globalizacji, w: G. Szwat-Grybowa, A.Z. Makowiecki (red.), Kultura, język, komunikacja. Problemy globalizacji i kultur narodowych, Warszawa: Wydział Polonistyki UW, Instytut Slawistyki PAN, s. 175–180.
Google Scholar

Elektroniczny Korpus Tekstów Polskich z XVII i XVIII w. (do 1772 r.), https://korba.edu.pl/query_corpus/4/ (dostęp: 5.01.2020).
Google Scholar

Fishman J.A., 2000, Can Threatened Languages Be Saved?, Clevedon: Multilingual Matters.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21832/9781853597060

Lewicka E. (oprac.), 2011, Zapożyczenia we współczesnej polszczyźnie: zestawienie bibliograficzne w wyborze, Kielce: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach.
Google Scholar

Łozowski P., 2018, Panchronia, czyli język jako symbol doświadczenia, w: P. Stalmaszczyk (red.), Metodologie językoznawstwa. Od diachronii do panchronii, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 165–177.
Google Scholar

Maćkiewicz J., 1984, Co to są tzw. internacjonalizmy, „Język Polski” 74, s. 176–184.
Google Scholar

Mańczak-Wohlfeld E., 2006, Angielsko-polskie kontakty językowe, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Mańczak-Wohlfeld E., Witalisz A., 2019, Anglicisms in The National Corpus of Polish: Assets and Limitations of Corpus Tools, “Studies in Polish Linguistics” 14, s. 171–190.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/23005920SPL.19.019.11337

Mańczak-Wohlfeld E., Witalisz A., 2019, Wpływ angielszczyzny na języki europejskie i nieeuropejskie w kontekście projektu GLAD (Global Anglicism Database), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 75, s. 99–110. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.6615
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.6615

Markowski A., 2002, Zapożyczenia dawne — dziś (stan z początku i końca XX wieku), w: W. Gruszczyński (red.), Język narzędziem myślenia i działania, Warszawa: Elipsa, s. 76–85.
Google Scholar

Markowski A., 2005, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Markowski A., 2006, Miejsce neosemantyzmu w strukturze polisemu, „Przegląd Humanistyczny” 5/6, s. 239–249.
Google Scholar

Miodek J., 1996, Jaka jesteś polszczyzno?, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Mycawka M., 1991a, O modyfikacji znaczeniowej wyrazu filozofia, „Język Polski” 71, z. 2, s. 98–105.
Google Scholar

Mycawka M., 1991b, Opcja — wyraz modny we współczesnych tekstach politycznych, „Język Polski” 71, z. 3–5, s. 207–213.
Google Scholar

Mycawka M., 1992a, Kilka uwag o wyrazie consensus, „Język Polski” 72, z. 1, s. 64–67.
Google Scholar

Mycawka M., 1992b, Dlaczego używamy wyrazu aborcja?, „Język Polski” 72, z. 4–5, s. 297–301.
Google Scholar

Mycawka M., 1994a, „Totalny luz” — o łączliwości modnego przymiotnika, „Język Polski” 74, z. 2, s. 87–92.
Google Scholar

Mycawka M., 1994b, Jeszcze o consensusie, „Język Polski” 74, z. 4–5, s. 375–376.
Google Scholar

Urbańczyk S., 1992, Sytuacja językowa w Polsce XVII wieku, w: M. Stępień, S. Urbańczyk (red.), Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 237–249.
Google Scholar

Walczak B., 1992, „Pawiem narodów byłaś i papugą”? Megalomania i cudzoziemczyzna w dziejach języka polskiego, „Język Polski” 72, z. 2–3, s. 95–101.
Google Scholar

Walczak B., 2016, Globalizacja językowa — przejawy i prognozy, w: H. Kurek, M. Święcicka (red.), Globalizacja a przemiany języków słowiańskich, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, s. 13–24.
Google Scholar

Waszakowa K., 1995, Dynamika zmian w zasobie leksykalnym współczesnej polszczyzny, „Poradnik Językowy”, z. 2–3, s. 2–12.
Google Scholar

Witalisz A., 2007, Anglosemantyzmy w języku polskim — ze słownikiem, Kraków: Tertium.
Google Scholar

Witalisz A., 2016, Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim, Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.
Google Scholar

Witaszek-Samborska M., 1992, Wyrazy obcego pochodzenia we współczesnej polszczyźnie na podstawie słowników frekwencyjnych, Poznań: Wydawnictwo Nakom.
Google Scholar

Zabawa M., 2012, English lexical and semantic loans in informal spoken Polish, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar