Dyskurs nabożeństwa drogi krzyżowej wobec wojny

Abstrakt

W ostatnich czasach pojawiła się pewna liczba tekstów religijnych poruszających temat wojny w Ukrainie. Celem studium jest sprawdzenie, czy podobnie podchodzono do tego typu doświadczeń w dawnym dyskursie religijnym. Niniejsze opracowanie jest częścią badań nad ewolucją drogi krzyżowej jako gatunku dyskursu religijnego, dlatego wykorzystuje metody genologii lingwistycznej. Materiał badawczy to 504 teksty w języku polskim opublikowane od 1743 do 2024 r., z czego w 18 tekstach porusza się temat wojny.

Można zauważyć, że nowsze teksty od czasu I wojny światowej częściej mówią o konkretnych wydarzeniach historycznych. Wojna stopniowo przestaje być uważana za karę boską, a jest traktowana raczej jako wezwanie do działania, niekiedy do bardzo konkretnej pomocy poszkodowanym, co widać szczególnie w tekstach poświęconych wojnie w Ukrainie. Współczesne teksty o II wojnie światowej służą też upamiętnianiu ofiar. Wydaje się, że szczególnie po soborze watykańskim II w pewnym stopniu następuje przesuwanie uwagi z wydarzeń pasyjnych na problemy współczesności. Współczesna droga krzyżowa bardzo żywo reaguje na wszystkie istotne wydarzenia i tendencje, jak np. pandemia koronawirusa czy wojna w Ukrainie. Twórcy tekstów tego nabożeństwa mają ambicje towarzyszenia współczesnemu człowiekowi w trudnych doświadczeniach, interpretowania ich i dodawania otuchy.

Impuls do dynamicznych zmian nabożeństwa z pewnością dało soborowe hasło aggiornamento, czyli aktualizacja, dostosowanie Kościoła do nowych czasów, ale też można te zjawiska wiązać z tendencjami obecnymi w nurcie tzw. nowej ewangelizacji, a także z dowartościowaniem oryginalności i kreatywności widocznym we współczesnej kulturze.