Pragmatyczna istota jedności ponadfrazowych w ramach struktury tekstu: celowość — ocena — wartościowanie

Abstrakt

Praca dotyczy sposobu realizacji kategorii oceny i wartościowania poprzez jedności ponadfrazowe. Materiałem dyskursywnym był fragment tekstu naukowego, natomiast badanie prowadzono z wykorzystaniem metodologii funkcjonalno- pragmatycznej. Artykuł składa się z trzech części. Pierwsza dotyczy dyferencjacji procedur oceny i wartościowania. Ocena to wynik przedmiotowego zestawienia obiektów z wykorzystaniem zmysłów i/lub kognicji, jest to kwalifikacja przedmiotu względem pewnych jakościowych lub ilościowych reguł. Skupienie na cechach podmiotowych w klasyfikacji obiektu (kiedy podmiot przypisuje obiektowi cechy bądź właściwości) powoduje reorientację i zamianę procedury oceny w wartościowanie. Druga i trzecia część pracy dotyczy zjawiska jedności ponadfrazowej jako strukturalnego elementu tekstu. Przedstawiono kryteria wyodrębniania tego typu jednostek oraz sposobu realizowania w nich strategii dyskursywnych. W analizie materiału zaprezentowano wstępne reguły tworzenia modeli jedności ponadfrazowych na podstawie tekstów z dziedziny dyskursu naukowego z uwzględnieniem oceny i nacechowania aksjologicznego.