Konotacje wartościujące w odapelatywnych nazwach górnośląskich lokali gastronomicznych

Izabela Łuc

doi:10.18778/0208-6077.58.2.09

Autor

Izabela Łuc Uniwersytet Śląski https://orcid.org/0000-0002-0899-5802

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.58.2.09

Słowa kluczowe:

apelatywy, Górny Śląsk, motywacja nazewnicza, nazwy lokali gastronomicznych, wartościowanie

Abstrakt

W artykule opisano sposoby tworzenia górnośląskich obiektów gastronomicznych na przykładzie 123 onimów motywowanych apelatywami, przypisanych do kategorii nazwy o wykładnikach wartościujących. Za cel artykułu przyjęto: 1) odsłonę aksjologicznego postrzegania rzeczywistości ujawniających się w kreacjach nazw górnośląskich obiektów gastronomicznym, które zawierając w podstawach wykładniki wartościujące, przywołują u odbiorców określone skojarzenia oraz 2) uchwycenie wyróżniających się (strukturą/znaczeniem) nazw omawianego typu, a także określenie ich funkcji komunikacyjnych. Aby wyodrębnić (sub)regionalne tendencje w zakresie tworzenia wartościujących nazw lokali gastronomicznych, dokonano próby ich zestawienia z nazwami tej samej kategorii, istniejącymi w innych obszarach geograficznych. Dobór koncepcji badawczej oparto na założeniu, że nazwy własne motywowane apelatywami można rozpatrywać jako wartościujące znaki językowe, a zawarte w ich podstawach właściwości wartościujące odsłaniają schematy myślowe i modele wartościowania właściwe danej mikrowspólnocie regionu. Analizy chrematonimów marketingowych motywowanych wartościującym słownictwem apelatywnym dokonano, odnosząc się do semantyki aksjologicznej oraz do metody pól znaczeniowych; uwzględniono również regionalne i komercyjne determinanty współtowarzyszące aktom ich kreacji.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Apresjan J.D., 2000, Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki językowe, przeł. Z. Kozłowska, A. Markowski, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Awdiejew A., 2004, Systemowe środki perswazji, w: P. Krzyżanowski, P. Nowak (red.), Manipulacja w języku, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 71–80.
Google Scholar

Bogdanowicz E., 2010, Konotacje wartościujące nazw własnych, w: R. Łobodzińska (red.), Nazwy własne a społeczeństwo, t. 1: Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne. Antroponimia, Łask: Oficyna Wydawnicza, s. 115–125.
Google Scholar

Bogdanowicz E., 2016, Metafory z nazwami własnymi w strukturze jako wykładnik wartościowania (na materiale polskiej i rosyjskiej publicystyki prasowej), „Studia Wschodniosłowiańskie”, nr 16, s. 165–173. https://doi.org/10.15290/sw.2016.16.12
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/sw.2016.16.12

Bogdanowicz E., 2017, Konotacje nazw własnych (na materiale publicystyki prasowej), Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar

Dombrowski A., 2015, Nazwy wrocławskich restauracji jako przykład urbochrematonimów: analiza semantyczna, „Językoznawstwo”, nr 1 (9), s. 31–41.
Google Scholar

Gajewska U., 2010, Nazwy lokali gastronomicznych w Rzeszowie, w: J. Lizak, E. Błachowicz (red.), Rzeszów i okolice: język — historia — kultura, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 87–96.
Google Scholar

Gałkowski A., 2011, Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim, wyd. II, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Gałkowski A., 2012, Propozycje a rozstrzygnięcia terminologiczno-pojęciowe dotyczące chrematonimii, w: I. Łuc, M. Pogłódek (red.), W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 189–200.
Google Scholar

Handke R., 1992, Komunikacja aksjologiczna — nośniki wartości w dziele literackim, w: S. Sawicki, A. Tyszczyk (red.), Problematyka aksjologiczna w nauce o literaturze. Studia, Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 199–122. https://wyzynasmaku.pl/restauracja-wyzyna-smaku/ (dostęp: 28.01.2023).
Google Scholar

Jaros V., 2021, Nazwy własne jako nośnik wartościowania i emocjonalności w listach Joachima Lelewela, „Filologia Polska”, t. 7, s. 79–94. https://doi.org/10.34768/fp2021a3
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.34768/fp2021a3

Kresa M., 2023, Świat wartości odzwierciedlony w nazwach ulic warszawskiej dzielnicy Wawer, „Poradnik Językowy”, t. 4, s. 59–76. https://doi.org/10.33896/PorJ.2023.4.4
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33896/PorJ.2023.4.4

Lech-Kirstein D., 2015, Świat wartości w śląskich nazwach geograficznych, „Polonistyka. Innowacje”, t. 2, s. 103–114. https://doi.org/10.14746/pi.2015.1.2.8
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pi.2015.1.2.8

Matusiak I., Zawilska K., 2007, Tendencje nazewnicze na przykładzie olsztyńskich chrematonimów, w: A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek (red.), Nowe nazwy własne. Nowe tendencje badawcze, Kraków: Wydawnictwo Pandit, s. 541–546.
Google Scholar

Matusiak-Kempa I., 2017, Dobre i złe w ludzkiej mowie — o wartościowaniu utrwalonym w dawnych przezwiskach, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 26, nr 1, s. 87–101. https://doi.org/10.14746/pspsj.2017.24.1.5
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2017.24.1.5

Młynarczyk E., 2015, Od jatki do galerii — rozwój pola wyrazowego ‘miejsce handlu’ w dziejach polszczyzny, w: R. Dźwigoł, I. Steczko (red.), Dialog z Tradycją, t. 3: Język — komunikacja — kultura, Kraków: Wydawnictwo Collegium Columbinum, s. 257–291.
Google Scholar

Młynarczyk E., 2016, Modne nazwy firmowe (na przykładzie nazw salonów kosmetycznych), „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 32, s. 117–125. https://doi.org/10.14746/psj.2016.32.9
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/psj.2016.32.9

Palinciuc E., 2010, W nazewniczym tyglu krakowskich restauracji, kawiarni, klubów, w: I. Sarnowska-Giefing, M. Graf (red.), Miasto w perspektywie onomastyki i historii, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 391–401.
Google Scholar

Paszko M., 2020, Analiza semantyczna nazw białostockich lokali gastronomicznych, „Białostockie Archiwum Językowe”, t. 20, s. 189–202. https://doi.org/10.15290/baj.2020.20.15
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/baj.2020.20.15

Przybylska R., 2002, Konwencje nazewnicze w obrębie nazw barów, kawiarni i restauracji, w: M. Skarżyński, M. Szpiczakowska (red.), Rozmaitości językowe, Kraków: Wydawnictwo Naukowe „Księgarnia Akademicka”, s. 247–255.
Google Scholar

Puzynina J., 1992, Język wartości, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Rudnicka-Fira E., 2018, Natura jako element nominacyjny w kreacji nazw miejskich lokali gastronomicznych, „Prace Językoznawcze”, nr 20/3, s. 139–150. https://doi.org/10.31648/pj.4546
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31648/pj.4546

Rutkiewicz-Hanczewska M., 2007, Farmakonimy jako narzędzie brandingu, „Język Polski”, nr 87/3, s. 199–211.
Google Scholar

Siwiec A., 2012, Nazwy własne obiektów usługowo-handlowych w przestrzeni miasta, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Starzykiewicz A., 2014, Nazwy karczem — historia karczemnictwa, charakter użytkowy na przestrzeni wieków, tendencje nazewnicze, „Słowo. Studia Językoznawcze”, nr 5, s. 212–223.
Google Scholar

Szkudlarek-Śmiechowicz E., 2016, Kulinarny trend slow food fast a nazwy własne stacjonarnych i mobilnych barów obsługi (tzw. food trucków), „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, nr 62, s. 167–181.
Google Scholar

Tokarski R., 1998, Konotacja jako składnik treści słowa, w: J. Bartmiński (red.), Konotacja, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 35–54.
Google Scholar