Językowe wykładniki emocji i ocen w wybranych artykułach prasowych (na marginesie polemiki wokół Wirów H. Sienkiewicza)

Autor

  • Magdalena Jurewicz-Nowak Uniwersytet Zielonogórski, Instytut Filologii Polskiej, Zakład Historii i Pragmatyki Języka Polskiego, 65-762 Zielona Góra, al. Wojska Polskiego 69

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.50.18

Słowa kluczowe:

wyrażanie uczuć, wartościowanie, wypowiedź emocjonalna, publicystyka, recenzja, XX wiek, Henryk Sienkiewicz, powieść Wiry

Abstrakt

The paper discusses the language exponents of emotions and evaluations in ournalistic creativity. The presented material is based on the reviews taking the form of a free column to essay printed in the years 1909–1948 in the writings devoted to a socio-political, scientific and literary life. They are integrated by a topic – a reference to the contemporary novel by Henryk Sienkiewicz titled Wiry (1910), and indirectly to the revolutionary events of 1905–1907. Among the authors of the reviews there are Polish literary historians, educators, literary critics, translators, social and political activists who not only inform about the book, interpret and evaluate its contents, but also want to shape the tastes and affect a socio-political attitude of their readers. The aim of this paper is the attempt to capture the characteristic for journalism language exponents of expression of feelings and value judgments in connection with its overarching function of exposing current facts, events, problems, from a certain point of view, with an intention to cause a specific reaction of readers. On the basis of the material analysis it can be stated that although the reviewers refer to presented phenomena in a subjective manner, they do not expose their self-sentient. If they express their feelings openly then: they hide under a fuzzy pronoun category ‛we’, mask a subjective attitude with impersonal form of the verb, describe their own idea of the feelings of others, talk about emotional states against the phenomena. An important role in the reviews is especially played by the emotionally charged vocabulary, which gives a positive or negative experience of the sender and at the same time is designed to elicit certain feelings of the recipient, for example contentment, fear, indignation. An emotional attitude of the authors to the discussed content is also revealed by the syntactic structure of interrogative and exclamation marks. 

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Awdiejew A., 1987, Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzeń, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Google Scholar

Borawski S., 2005, Podstawy idei poznawczej studiów nad dziejami używania języka. Esej o diachronii, w: S. Borawski (red.), Rozprawy o historii języka polskiego, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Google Scholar

Bujnicki T., 1984, Bunt żywiołów i logika dziejów. W kręgu idei polskiej lewicy, „Śląsk”, Katowice.
Google Scholar

Czubiński A., 2000, Historia Polski XX wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar

Data K., 2000, W jaki sposób językoznawcy opisują emocje?, w: I. Nowakowska-Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz (red.), Język a Kultura, t. 14: Uczucia w języku i tekście, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar

Krzyżanowski J. (oprac.), 1953, Dzieła Sienkiewicza. Bibliografia, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Grabias S., 1997, Język w zachowaniach społecznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, Lublin.
Google Scholar

Grabias S., 1981, O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
Google Scholar

Grzegorczykowa R., 1985, Nowomowa a problem funkcji językowych, „Poradnik Językowy”, z. 6.
Google Scholar

Grzesiuk A., 1995, Składnia wypowiedzi emocjonalnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, Lublin.
Google Scholar

Kalabiński S., Tych F., 1969, Czwarte powstanie, czy pierwsza rewolucja. Lata 1905–1907 na ziemiach polskich, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Google Scholar

Kiepurska H., 1974, Warszawa w rewolucji 1905–1907, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Google Scholar

Kmiecik Z., 1980, Prasa polska w rewolucji 1905–1907, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Konopczyński W. (red.), 1989–, Polski słownik biograficzny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Krauz M., 2015, Krytyka, wartościowanie, ocena – granice recenzji publicystycznej, w: D. Ostaszewska, J. Przyklenk (red.), Gatunki mowy i ich ewolucja, t. V: Gatunek a granice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Laskowska E., 2009, Nazywanie i wyrażanie uczuć w języku, w: M. Hawrysz (red.), Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2006–2007, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Google Scholar

Łojek J. (red.), 1976, Prasa polska w latach 1864–1918, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Nofer-Ładyka A., 1988, Henryk Sienkiewicz, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Google Scholar

Nowakowska-Kempna I., 1995, Konceptualizacja uczuć w języku polskim, cz. 1, WSP TWP, Warszawa.
Google Scholar

Pajdzińska A., 1999, Jak mówimy o uczuciach, w: J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata, Lublin.
Google Scholar

Prus B., 1944, Dzieci, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Jerozolima.
Google Scholar

Puzynina J., 1992, Język wartości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Rudnicka-Fira E., 1986, Wyrazy nacechowane emocjonalnie (ekspresywizmy) w Dziadach Adama Mickiewicza, w: M. Preyzner (red.), Język – teoria – dydaktyka. Materiały VII Konferencji Młodych Językoznawców-Dydaktyków, Trzemeśnia, 2–4 VI 1982, WSP im. Jana Kochanowskiego, Kielce.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1951, Wiry, t. I, w: Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. XXXV, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1932, Wiry, t. II, w: Pisma, red. I. Chrzanowski, t. XXIX, Wydawnictwo Gebethnera i Wolffa, Lwów.
Google Scholar

Skubalanka T., 1973, Ekspresywność języka a mowa potoczna, w: S. Skwarczyńska (red.), Poetyka i stylistyka słowiańska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Stawar A., 1960, Pisarstwo Henryka Sienkiewicza, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Szulczewski M., 1976, Publicystyka. Problemy teorii i praktyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Szumska D., 2000, O emocjach bez emocji, w: I. Nowakowska-Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz (red.), Język a kultura, t. 14: Uczucia w języku i tekście, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar

Weyssenhoff J., 1911, Hetmani: powieść współczesna, Gebethner i Wolff, Warszawa.
Google Scholar

Wierzbicka A., 1971, Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Google Scholar

Złota encyklopedia PWN, 2002, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa (dokument elektroniczny).
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2016-12-30

Jak cytować

Jurewicz-Nowak, M. (2016). Językowe wykładniki emocji i ocen w wybranych artykułach prasowych (na marginesie polemiki wokół Wirów H. Sienkiewicza). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 50, 263–277. https://doi.org/10.18778/0208-6077.50.18