Płeć w języku, płeć w stylu. Proza Zyty Rudzkiej na kursach języka polskiego lub/i literatury dla obcokrajowców

Autor

  • Monika Válková Maciejewska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, Studium Języka i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców, Collegium Maius image/svg+xml https://orcid.org/0000-0002-5267-4846

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.31.04

Słowa kluczowe:

współczesna literatura kobieca, biolekt, styl kobiecy, język polski jako obcy, glottodydaktyka, filologia polska jako obca

Abstrakt

Celem studium jest udowodnienie, że współczesne teksty literackie są doskonałym tworzywem dydaktycznym na zajęciach z języka polskiego oraz literatury dla obcokrajowców. Artykuł poświęcony jest fragmentowi prozy Zyty Rudzkiej i propozycjom wykorzystania go na kursach jpjo oraz tych oferowanych w ramach filologii polskich jako obcych. Podstawą do podjęcia tematu zróżnicowania płciowego w polszczyźnie stało się doświadczenie lektoratowe Autorki. Umiejętność skutecznego posługiwania się językiem obejmuje bowiem nie tylko jego standardową odmianę, ale również odmianę nieoficjalną i potoczną (za A. Wilkoniem „mówioną”): regionalną, środowiskową lub/i zawodową. Coraz częściej na zajęciach pojawiają się też jednak pytania o biologiczne zróżnicowanie języka. Artykuł udowadnia, że przy omawianiu tego zagadnienia warto sięgnąć po tekst literacki. Autorka rozpoczyna wywód od prezentacji stanowisk dotyczących biolektów i ich wyznaczników. Opisuje dyskusję toczącą się wokół literatury kobiecej i stylu kobiecego w prozie. Następnie bierze na warsztat fragment powieści Zyty Rudzkiej i zasadza go w realiach glottodydaktyki polonistycznej. Prezentuje ćwiczenia językowe i mediacyjne, które wpisują się w socjokulturowe refleksje nad płciowością i rolami społecznymi kobiet i mężczyzn.

Bibliografia

Byrska A., 2017, Język kobiecy jako złudzenie? Pytania o istnienie narracji uwarunkowanej przez płeć, „Wielogłos”, 2 (32), s. 29–40. http://doi.org/10.4467/2084395XWI.17.010.7768
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/2084395XWI.17.010.7768

Chowaniec U., 2011, Femme Melancolique, czyli o pesymizmie najnowszej literatury kobiecej, w: J. Jarzębski, J. Momro (red.), Ćwiczenia z rozpaczy. Pesymizm w prozie polskiej po 1985 roku, Kraków, s. 371–407.
Google Scholar

Czerkies T., 2008, Rozwijanie kompetencji literackiej – teksty prozatorskie na zajęciach języka polskiego jako obcego, w: W. Miodunka, A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków, s. 255–265.
Google Scholar

Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie [ESOKJ], 2003, Warszawa.
Google Scholar

Filipiak I., 1999, Twórcze pisanie dla młodych panien, Warszawa.
Google Scholar

Goerke N., 1999, Pożegnania plazmy, Wołowiec.
Google Scholar

Handke K., 1990, Styl kobiecy we współczesnej polszczyźnie kolokwialnej, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 26, s. 5–24.
Google Scholar

Handke K., 1994, Język a determinanty płci, „Język a kultura”, t. IX, Wrocław.
Google Scholar

Hofstede G., Hofstede G.J., 2007, Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu, Warszawa.
Google Scholar

Kasperczak M., 2004, Język kobiet – język mężczyzn. Podobieństwa i różnice, „Roczniki Humanistyczne”, Tom LII, z. 6, 39–75.
Google Scholar

Kloch Z., 2000, Język i płeć: różne podejścia badawcze, „Pamiętnik Literacki”, z. 1, s. 141–160.
Google Scholar

Krajewska J., Duda M., 2010, Wokół sporu o literaturę kobiecą, czyli u podstaw krytyki feministycznej w Polsce, w: H. Gosk (red.), Nowe dwudziestolecie (1989–2009). Rozpoznania. Hierarchie. Perspektywy, Warszawa, s. 261–282.
Google Scholar

Marcinów M., 2020, Bezmatek, Wołowiec.
Google Scholar

Mrozik A., 2012, Akuszerki transformacji. Kobiety, literatura i władza w Polsce po 1989 roku, Warszawa.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.12552

Nowakowska M.M., 2022, Uwagi o (nie)istniejących formach rodzajowych czasownika i ich miejscu w nauczaniu jpjo, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 29, s. 305–327. https://doi.org/10.18778/0860-6587.29.20
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.29.20

Osior-Szot K., 2018, Różnice w stylach komunikacyjnych kobiet i mężczyzn, „Media Biznes Kultura”, nr 2(5), s. 171–184.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/25442554.MBK.18.023.9302

Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2, 2011, Kraków.
Google Scholar

Próchniak P., Próchniak W., 2008, Polska proza – język rzeczywistości ostatnich lat, czyli dlaczego cudzoziemiec powinien zaglądać do polskich powieści współczesnych, w: W. Miodunka, A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków, s. 243–249.
Google Scholar

Próchniak W., 2001, „Przeprowadzka” do nowego języka, czyli literatura jako wtajemniczenie, w: R. Cudak, J. Tambor (red.), Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego, Katowice, s. 204–214.
Google Scholar

Rudzka Z., 2022, Ten się śmieje, kto ma zęby, Warszawa.
Google Scholar

Tennet D., 1994, Ty nic nie rozumiesz! Kobieta i mężczyzna w rozmowie, Warszawa.
Google Scholar

Tokarczuk O., 1999, Dom dzienny, dom nocny, Wałbrzych.
Google Scholar

Tulli M., 1999, Sny i kamienie, Warszawa.
Google Scholar

Wilkoń A., 1987, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.
Google Scholar

Woźniak-Wrzesińska E., 2021, Maskulatywy, feminatywy i świat, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” vol. 29 (49), nr 1, s. 233–237. https://doi.org/10.14746/pspsj.2022.29.1.16
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2022.29.1.16

Wyrwas K., 2004, Uwagi o kobiecym i męskim sposobie opowiadania, „Stylistyka XIII”, Opole, s. 97–113.
Google Scholar

Wyrwas K., 2006, Jak opowiadają mężczyźni, w: B. Witosz (red.), Style konwersacyjne, Katowice, s. 98–109.
Google Scholar

Zadykowicz A., 2012, Zróżnicowanie genderowe języka w środowisku akademickim a strategia gender mainstreaming w świetle najnowszych badań, „Prace Językoznawcze”, z. XIV, s. 273–285.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2024-09-06 — zaktualizowane 2024-10-04

Wersje

Jak cytować

Válková Maciejewska, M. (2024). Płeć w języku, płeć w stylu. Proza Zyty Rudzkiej na kursach języka polskiego lub/i literatury dla obcokrajowców. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, 31, 49–60. https://doi.org/10.18778/0860-6587.31.04 (Original work published 6 wrzesień 2024)