Węgierskie poimki a polskie przyimki wtórne – ujęcie porównawcze w aspekcie (glotto)dydaktycznym

Wiesław T. Stefańczyk

doi:10.18778/0860-6587.27.05

Autor

Wiesław T. Stefańczyk Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Centrum Języka i Kultury Polskiej w Świecie, ul. Grodzka 64, 30-004 Kraków https://orcid.org/0000-0002-7019-8548

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.27.05

Słowa kluczowe:

poimek, przyimek wtórny, język polski, język węgierski

Abstrakt

Język węgierski jest językiem bezprzyimkowym. W polszczyźnie natomiast można wyodrębnić dwie grupy przyimków – pierwotne i wtórne. Odpowiednikiem węgierskim polskich przyimków pierwotnych jest syntetyczna forma kazualna, np.: Łódźban ‘w Łodzi’, natomiast ekwiwalentem przyimków wtórnych są poimki (postpozycje), np.: az apámnak köszönhetően ‘dzięki mojemu ojcu’, az egyetemmel szemben ‘naprzeciwko uniwersytetu’. W języku węgierskim wyodrębnia się trzy grupy poimków: łączące się z nominativem, np. a professzor szerint ‘według profesora’, łączące się z przypadkami zależnymi, np. az úton keresztül ‘przez drogę’, zawierające afiks dzierżawczy, np. az anyám ellenére ‘na przekór mojej matce’. Zrozumienie obu systemów i ich praktyczne opanowanie jest poważnym wyzwaniem dla uczących (się). Mimo odrębności genetycznych i typologicznych istnieje bardzo wysoki stopień ekwiwalencji w strukturach obu języków, obejmującej zarówno warstwę leksykalną, jak i gramatyczną.

Bibliografia

Bajerowa I., 1964, Kształtowanie się polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław.
Google Scholar

Balogh J., 2000, A névutó, w: B. Keszler (red.), Magyar grammatika, Budapest, s. 261–265.
Google Scholar

Balogh J., 2000, A névszóragozás, w: B. Keszler (red.), Magyar grammatika, Budapest, s. 183–208.
Google Scholar

Csapláros I., 1963, Zarys elementarnej gramatyki węgierskiej, Warszawa–Łódź.
Google Scholar

Elert T., 1995, Eesti grammatika, Tallinn.
Google Scholar

Keszler B., 2000, A határozószó, w: B. Keszler (red.), Magyar grammatika, Budapest, s. 209–222.
Google Scholar

Krążyńska Z., 2015, Staropolskie konstrukcje z przyimkami. Krótka synteza, „LingVaria”, nr 20, s. 193–204. https://doi.org/10.12797/LV.20.2015.20.15
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/LV.10.2015.20.15

Milewska B., 2003, Przyimki pierwotne we współczesnej polszczyźnie, Gdańsk.
Google Scholar

Miodunka W., 1992, Język polski jako obcy. Programy nauczania na tle współczesnej polszczyzny, Kraków.
Google Scholar

Polański K., 1993, Aglutynacja, w: K. Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław.
Google Scholar

Przybylska R., 2002, Polisemia przyimków polskich w świetle semantyki kognitywnej, Kraków.
Google Scholar

Stefańczyk W., 2018, Polskie przyimki pierwotne a przypadki analityczne w węgierskiej perspektywie porównawczej, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 25, B. Grochala, I. Dembowska-Wosik (red.), s. 69–76. https://doi.org/10.18778/0860-6587.25.06
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.25.06

Stopa R., Garlicki B, 1966, Mały słownik suahilijsko-polski i polsko-suahilijski, Warszawa.
Google Scholar

Tokarski J., 2001, Fleksja polska, Warszawa.
Google Scholar

Velcsov M., 1991, A szófajok, w: J. Bencédy, P. Fábián, E. Rácz, M. Velcsov (red.), A mai magyar nyelv, Budapest, s. 11–56.
Google Scholar

Wojan K., 2016, Język fiński w teorii i praktyce, Gdańsk.
Google Scholar