Specification of selected honorifics in relation to the general Polish standard in the written Polish as a heritage language in Ukraine (using the material of the Polish-language Gazeta Polska Bukowiny periodical)

Ałła Krawczuk

doi:10.18778/0860-6587.26.22

Autor

Ałła Krawczuk Ivan Franko National University of Lviv, Faculty of Philology, Chair of Polish Philology, 1 Universytetska St., Lviv, Ukraine https://orcid.org/0000-0003-4087-3562

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.26.22

Słowa kluczowe:

etykieta językowa, polszczyzna odziedziczona, polszczyzna pisana, norma językowa, interferencja

Abstrakt

W artykule na materiale tekstów „Gazety Polskiej Bukowiny” reprezentujących pisaną odmianę polszczyzny odziedziczonej na Ukrainie przeanalizowano swoiste na tle skodyfikowanej normy ogólnopolskiej formy grzecznościowe w zakresie sposobów zwracania się do adresata, składania gratulacji i życzeń, podziękowań, a także używania słów pan/pani przed antroponimami w strukturach nieadresatywnych tekstów informacyjnych. Ujawniono przyczyny trwałości tych form w małej wspólnocie komunikatywnej: interferencja z języków wschodniosłowiańskich, oddziaływanie uzusu ogólnopolskiego, tradycyjność określonych struktur na tych trenach, także szereg czynników pozajęzykowych – np. chęć szczególnego wyrażania szacunku wobec odbiorcy, ocieplania z nim relacji, ekonomiczność wyrażeń językowych, wreszcie akceptowalność swoistych jednostek etykietalnych w ramach wspólnoty.

Bibliografia

Cybulski M., 2003, Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie średniopolskiej, Łódź.
Google Scholar

Grybosiowa A., 2003, Formy ty i pan(i) w kontaktach społecznych, in: Język wtopiony w rzeczywistość, Katowice, pp. 59–64.
Google Scholar

Huszcza R., 2006, Honoryfikatywość. Gramatyka, pragmatyka, typologia, Warszawa.
Google Scholar

Jadacka H., 1999, Formy grzecznościowe, in: A. Markowski (ed.), Nowy słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa, pp. 1639–1642.
Google Scholar

Janowska-Wierzchoń B., 2005, Grzeczność rzeczywista i pozorna w sposobach zwracania się do innych, in: P. Garncarek (ed.), Nauczanie języka polskiego jako obcego i polskiej kultury w nowej rzeczywistości europejskiej, Materiały z VI Międzynarodowej Konferencji Glottodydaktycznej, Warszawa, pp. 121–126.
Google Scholar

Korol Ł., 2007, Kłopoty Ukraińców z polską etykietą językową, in: M. Czermińska, K. Meller, P. Fliciński (eds.), Literatura, kultura i język polski w kontekstach i kontaktach światowych, Poznań, pp. 873–878.
Google Scholar

Krawczuk A., 2012a, Osobliwości etykіety językowej we współczesnej polskojęzycznej prasie na Ukrainie, in: A. Burzyńska-Kamieniecka, M. Misiak, J. Kamieniecki (eds.), Kresowe dziedzictwo. Studia z języka, historii i kultury, Wrocław, pp. 219–229.
Google Scholar

Krawczuk A., 2012b, Wybrane akty etykiety językowej w polszczyźnie ukraińskich studentów, in: A. Burzyńska-Kamieniecka (ed.), Akty i gatunki mowy w perspektywie kulturowej, „Język a Kultura”, vol. 23, Wrocław, pp. 163–178.
Google Scholar

Krawczuk A., 2014, Norma językowa w prasie polskojęzycznej na Ukrainie (wybrane aspekty), „Postscriptum Polonistyczne”, no. 2(14), pp. 325–354.
Google Scholar

Krawczuk A., 2013, Struktury referujące z wyrazami pan/pani w polskojęzycznej prasie na Ukrainie: grzeczność czy niegrzeczność?, in: I. Dembowska-Wosik, E. Pałuszyńska (eds.), „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, vol. 20, pp. 119–129.
Google Scholar

Łaziński M., 2000, Pan ksiądz i inni panowie. Wtórna funkcja lekceważąca jednostki pan (dokończenie), „Poradnik Językowy”, col. 9, pp. 19–28.
Google Scholar

Łaziński M., 2006, O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Warszawa.
Google Scholar

Łaziński M., 2015, Grzeczność, niegrzeczność i grzeczność pozorna. Zmiana wartościowania w systemie adresatywnym na przykładzie tytułów ksiądz i siostra, in: M. Święcicka, M. Peplińska-Narloch (eds.), Niegrzeczność, interakcja, komunikacja, „Bydgoskie Studia nad Pragmatyką Językową 1”, Bydgoszcz, pp. 80–92.
Google Scholar

Marcjanik M., 2002, Polska grzeczność językowa, Kielce.
Google Scholar

Marcjanik M., 2009, Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre’u, Warszawa.
Google Scholar

Miodek J., 1980, Jeszcze o sposobach zwracania się do drugich, „Język Polski”, vol. LX, col. 2–3, pp. 177–179.
Google Scholar

Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://www.nkjp.uni.lodz.pl/ [22.05.2019].
Google Scholar

Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, 1999, A. Markowski (ed.), Warszawa.
Google Scholar

Pawłowska A., 2014, Formuły werbalne polskiej etykiety językowej od połowy XVIII do lat sześćdziesiątych XIX wieku. Analiza socjolingwistyczna, Łódź.
Google Scholar

Schmidt S., 2004, Kompetencja komunikacyjna Niemców w polskich aktach grzeczności językowej, Pułtusk.
Google Scholar

Sosnowska N., 2006, Paradoksy etykiety językowej (wieloznaczność i wielofunkcyjność wyrazów i form), „Roczniki Humanistyczne: Językoznawstwo”, vol. LIV, col. 6, pp. 125–134.
Google Scholar

Sztabnicka-Gradowska E., 2017, Model grzeczności językowej w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Perspektywa interkulturowa (doctoral dissertation), Łódź, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/22939/Model%20polskiej%20grzeczno%C5%9Bci%20j%C4%99zykowej%20w%20nauczaniu%20j%C4%99zyka%20polskiego%20jako%20obcego.%20Perspektywa%20interkulturowa.pdf?sequence=1&isAllowed=n[18.05.2019].
Google Scholar

Załazińska A., Rusinek M., 2010, Retoryka codzienna. Poradnik nie tylko językowy, Warsaw.
Google Scholar

Żurek A., 2008, Grzeczność językowa w polszczyźnie cudzoziemców, Łask.
Google Scholar

http://bukpolonia.cv.ua/index.php/pl/gazeta-polska-bukowiny [30.01.2019].
Google Scholar

http://poradnia.pwn.pl/ [ 29.06.2012].
Google Scholar

http://www.poradniajezykowa.us.edu.pl/ [22.02.2012].
Google Scholar

http://www.zachod.pl/radio-zachod/poradnik-jezykowy/pytanie-od-uzytkownika-krzych-r/ [29.03.2013].
Google Scholar

https://kresy24.pl/archiwum-gazety-polskiej-bukowiny [17.04.2018].
Google Scholar

https://sjp.pwn.pl/poradnia/ [21.04.2019].
Google Scholar