Współczesne teorie grzeczności językowej i ich wpływ na badania w obszarze glottodydaktyki polonistycznej

Emilia Sztabnicka-Gradowska

doi:10.18778/0860-6587.26.06

Autor

Emilia Sztabnicka-Gradowska Politechnika Łódzka, Centrum Językowe, al. Politechniki 12, 90-924 Łódź https://orcid.org/0000-0002-2715-8495

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.26.06

Słowa kluczowe:

grzeczność językowa, glottodydaktyka polonistyczna, badania nad grzecznością językową

Abstrakt

Głównym celem artykułu jest przedstawienie ewolucji teorii grzeczności językowej na przestrzeni ostatnich pięćdziesięciu lat. W pierwszej części zestawiono ze sobą najważniejsze założenia trzech klasycznych teorii grzeczności językowej. W kolejnym kroku dokładnie opisano krytykę tych pierwszych podejść oraz zaprezentowano teorie, które powstały na gruncie tej dyskusji. Nazwano je postmodernistycznymi i dyskursywnymi. Cześć trzecia koncentruje się na przywołaniu nazwisk badaczy, którzy wychodzą poza paradygmat postmodernistyczny i dyskursywny. W czwartej części przywołano najnowsze podejścia do badań nad grzecznością językową i przedstawiono, jaki wpływ mają one na badania w obszarze glottodydaktyki polonistycznej.

Bibliografia

Arundale, R., 2010, Constituting Face in Conversation: Face, facework, and Interactional Achievement, „Journal of Pragmatics”, nr 42(8), s. 2078–2105.
Google Scholar

Austin J. L., 1962, How to do things with words, Harvard University Press.
Google Scholar

Austin J. L., 1993, Jak działać słowami, w: Austin J. L., Mówienie i poznawanie, Warszawa.
Google Scholar

Barron A., 2003, Acquisition in Interlanguage Pragmatics. Learning how to do things with words in study abroad context, Filadelfia, s. 79–154.
Google Scholar

Beebe L., Cummings M., 1996, Natural speech act data versus written questionnaires data: How data collection method affects speech act performance, w: S. Gass, J. Neu (red.), Speech Acts across Cultures: Challenges to Communication in a Second Language, Berlin, s. 65–86.
Google Scholar

Bourdieu P., 1991, Language and Symbolic Power, Polity Press, Cambridge.
Google Scholar

Bousfield D., 2008, Impoliteness in Interaction, Amsterdam–Filadelfia.
Google Scholar

Brown P., Levinson S., 1978, Universals in language usage: Politeness phenomena, w: E. N. Goody (red.), Questions and politeness: strategies in social interaction, Cambridge, s. 56–311.
Google Scholar

Brown P., Levinson S., 1987, Politeness. Some universals in language usage, Cambridge.
Google Scholar

Byczkowska D., 2012, Habitus, w: Słownik socjologii jakościowej, K. T. Konecki, P. Chomczyński (red.), Warszawa, s. 102–103.
Google Scholar

Christie C., 2007, Relevance theory and politeness, „Journal of Politeness Research”, t. 3, s. 269–294.
Google Scholar

Culpeper J., 2005, Impoliteness and entertainment in the television quiz show: The weakest link, „Journal of Politeness Research”, t. 1, s. 35–72.
Google Scholar

Czechowska A., 2005, O poprawności gramatycznej aktów grzecznościowych u cudzoziemców, w: P. Garncarek (red.), Nauczanie języka polskiego jako obcego i polskiej kultury w nowej rzeczywistości europejskiej: materiały z VI Międzynarodowej Konferencji Glottodydaktycznej, Warszawa, s. 104–114.
Google Scholar

Eelen G., 2001, A Critique of Politeness Theories, Manchester.
Google Scholar

Félix-Brasdefer J., 2008, Politeness in Mexico and the United States: A Contrastive Study of the Realization and Perception of Refusals, Amsterdam.
Google Scholar

Foucault M., 1977, Archeologia wiedzy, Warszawa.
Google Scholar

Gaszyńska-Magiera M., 2005, Nauczanie komunikacji w podręcznikach do nauki JPJO w kontekście polskiej etykiety językowej, w: P. Garncarek (red.), Nauczanie języka polskiego jako obcego i polskiej kultury w nowej rzeczywistości europejskiej, Warszawa, s. 115–120.
Google Scholar

Geyer N., 2008, Discourse and politeness: Ambivalent Face in Japanese, Londyn, s. 1–56.
Google Scholar

Goffman E., 1967, Interaction ritual: essays on face-to-face behavior, Chicago.
Google Scholar

Goffman E., 2006, Rytuał interkacyjny, Warszawa, s. 5–46.
Google Scholar

Grainger K., 2011, ‘First order’ and ‘second order’ politeness: Institutional and intercultural contexts, w: Linquistic Politeness Research Group (red.), Discursive Approaches to Politeness, Berlin–Boston, s. 167–188.
Google Scholar

Grice P., 1977, Logika i konwersacja, „Przegląd Humanistyczny”, z. 6, s. 85–99.
Google Scholar

Haugh M., 2011, Humour, Face and Im/politeness in Getting Acquainted, w: B. Davis, M. Haugh, A. J. Merrison (red.), Situated Politeness, Londyn–Nowy Jork, s. 165–186.
Google Scholar

Hickey L., Stewart M. (red.), 2005, Politeness in Europe, Clevedon.
Google Scholar

Holmes J., 2012, Politeness in Intercultural Discourse and Communication, w: The Handbook of Intercultural Discourse and Communcation, Hobocken, s. 205–228.
Google Scholar

Ide S., 1989, Formal forms and discernment: two neglected aspects of universals of linguistic politeness, „Multilinqua”, t. 8, nr 2–3, s. 223–248.
Google Scholar

Janowska-Wierzchoń B., 2005, Grzeczność rzeczywista i pozorna w sposobach zwracania się do innych. Między gramatyką a pragmatyką, w: P. Garncarek (red.), Nauczanie języka polskiego jako obcego i polskiej kultury w nowej rzeczywistości europejskiej, Warszawa, s. 121–126.
Google Scholar

Kadar D. Z., Mills S., 2011, Politeness in East Asia, Cambridge University Press, Cambridge.
Google Scholar

Krawczuk A., 2008, Nauczanie Ukraińców polskiej etykiety językowej (zwracanie się do adresata), w: W. Miodunka, A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków, s. 301–312.
Google Scholar

Lakoff R., 1973, The logic of politeness; or, minding your P’s and Q’s, w: Papers from the Ninth Regional Meeting of the Chicago Linguistics Society, Chicago, s. 292–305.
Google Scholar

Lakoff R., Ide S. (red.), 2005, Broadening the Horizon of Linguistic Politeness, Amsterdam–Filadelfia.
Google Scholar

Leech G., 1983, Principles of pragmatics, Londyn–Nowy Jork.
Google Scholar

Locher, M., 2006, Polite behavior within relational work: the discursive approach to politeness, „Multilingua”, s. 249–267.
Google Scholar

Locher M., Watts R., 2005, Politeness theory and relational work, „Journal of politeness research”, s. 9–33.
Google Scholar

Marcjanik M., 1997, Polska grzeczność językowa, Kielce.
Google Scholar

Marcjanik M., 2008, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa.
Google Scholar

Mills S., 2003, Gender and Politeness, Cambridge.
Google Scholar

Mills S., 2011, Discursive approaches to politeness and impoliteness, w: Linquistic Politeness Research Group (red.), Discursive Approaches to Politeness, Berlin–Boston, s. 19–56.
Google Scholar

Nowakowska M. M., 2008, Językowy savoir-vivre: nauczanie polskich form grzecznościowych na gruncie słowackim, w: W. Miodunka, A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków s. 323–328.
Google Scholar

Nowakowska M. M., 2011, Podstawy etykiety językowej w wybranych podręcznikach do nauki języka polskiego jako obcego, „Acta Universitas Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 18, B. Grochala, M. Wojenka-Karasek (red.), s. 201–210.
Google Scholar

O’Driscoll J., 2011, Some issues with the concept of face: when, what, how and how much?, w: F. Bargiela-Chiappini, D. Kádár (red.), Politeness Across Cultures, Londyn, s. 17–41.
Google Scholar

Rabczuk A., 2012, „Elo ziom!”, a może „Dzień dobry Panu”? – grzeczność w procesie glottodydaktycznym, w: P. Garncarek, P. Kajak (red.), Kultura popularna w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Materiały z konferencji naukowej, Warszawa, s. 235–249.
Google Scholar

Rabczuk A., 2015, „Jak całować polskim kobietom ręce?” Analiza i interpretacja wyników badań na temat polskiej grzeczności językowej cudzoziemców, w: I. Bundza, J. Kowalewski, A. Krawczuk, A. Śliwiński (red.), Język polski i polonistyka w Europie Wschodniej: przeszłość i współczesność, Kijów 2015, s. 499–514.
Google Scholar

Schmidt S., 2004, Kompetencja komunikacyjna Niemców w polskich aktach grzeczności językowej. Perspektywa glottodydaktyczna, Pułtusk.
Google Scholar

Searle J., 1969, Speech Acts, Cambridge.
Google Scholar

Searle J., 1987, Czynności mowy, Warszawa.
Google Scholar

Sifianou M., 2010, Linguistic politeness: Laying the foundations, w: Interpersonal pragmatics, Berlin–Nowy Jork, s. 17–42.
Google Scholar

Song S., 2012, Politeness and Culture in Second Language Aquisition, Basin.
Google Scholar

Stryjecka A., 2011, Wszystkiego najlepszego i połamania czego?, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 18, B. Grochala, M. Wojenka-Karasek (red.), s. 217–222.
Google Scholar

Szkudlarek-Śmiechowicz E., 2008, Grzecznościowe akty mowy w nauczaniu języka polskiego jako obcego na poziomie elementarnym (A1), „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 16, G. Zarzycka, G. Rudziński (red.), s. 119–125.
Google Scholar

Sztabnicka E., 2011, Wzory grzecznościowe w podręczniku do nauki języka polskiego jako obcego Hurra!!! Po polsku 1, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 18, B. Grochala, M. Wojenka-Karasek (red.), s. 211–216.
Google Scholar

Taboł S., 2010, Etykieta językowa zawarta w podręcznikach do nauki języka polskiego jako obcego, „Języki Obce w Szkole”, nr 3, Warszawa, s. 22–33.
Google Scholar

Taboł S., 2012, Aspekt socjokulturowo-lingwistyczny w glottodydaktyce języka polskiego, Racibórz.
Google Scholar

Terkourafi M., 2005a, Beyond the micro-level in politeness research, „Journal of Politeness Research”, nr. 1(2), s. 237–263.
Google Scholar

Terkourafi M., 2005b, An argument for a frame-based approach to politeness: evidence from the use of the imperative in Cypriot Greek, w: R. Lakoff, S. Ide (red.), Broadening the Horizon of Linguistic Politeness, Amsterdam–Filadelfia, s. 99–117.
Google Scholar

Terkourafi M., 2007, Toward a unified theory of politeness, impoliteness and rudeness, w: D. Bousfield, M. Locher (red.), Impoliteness in Language, Berlin–Nowy Jork, s. 45–74.
Google Scholar

The Handbook of Intercultural Discourse and Communcation, 2012, Hobocken. Watts R., 2003, Politeness, Nowy Jork.
Google Scholar

Watts R. J., Ide S., Ehlich K., 1992, Politeness in Language, Berlin–Nowy Jork.
Google Scholar

Wenger E., 1998, Communities of Practice: Learning, Meaning, and Identity, Cambridge.
Google Scholar

Żurek A., 2008a, Grzeczność językowa w polszczyźnie cudzoziemców. Wybrane zagadnienia, Łask.
Google Scholar

Żurek A., 2008b, Tworzenie aktów grzecznościowych przez cudzoziemców uczących się języka polskiego jako obcego, w: W. Miodunka, A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków, s. 313–322.
Google Scholar