Postrzeganie wartości ekonomicznej kapitału kulturowego trudnego dziedzictwa socmodernizmu wśród samorządów terytorialnych w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.18778/2543-9421.09.03Słowa kluczowe:
dziedzictwo trudne, socmodernizm, kapitał kulturowy, metoda gotowości do zapłaty, WTP, VRIO, zrównoważony rozwójAbstrakt
Celem artykułu jest identyfikacja wartości zasobów architektonicznych dziedzictwa kulturowego socmodernizmu w opiniach urzędników miejskich odpowiedzialnych za kwestie związane z planowaniem przestrzennym, dziedzictwem kulturowym i polityką rozwoju miast. Postrzeganie zasobów wartościowych jest nie tylko istotnym czynnikiem determinującym skuteczną ochronę dziedzictwa, lecz także generującym efekty mnożnikowe, stymulującym rozwój społeczno-gospodarczy, wpływającym na poczucie tożsamości lokalnej oraz ożywienie i estetyzację przestrzeni miejskich. Prezentowane badania koncentrują się na obiektach specyficznych, tzn. stosunkowo młodych, często unikatowych z punktu widzenia architektonicznego i urbanistycznego, naznaczonych „stygmatami” trudnej historii okresu PRL. Ta specyficzność budynków może powodować ambiwalencję w odbiorze. Stąd często używa się określenia „trudne dziedzictwo”. Powstaje zatem pytanie: czy budynki będące przykładami takiej kategorii dziedzictwa mają potencjał rozwojowy? Wyniki badań prezentowane w pracy wskazują, że pomimo kłopotliwego pochodzenia czy często również wysokiego stopnia zużycia obiekty socmodernistyczne są trwale zakorzenione w środowisku lokalnym, niemniej nie są efektywnie użytkowane. Przedstawione rezultaty są częścią większego badania dotyczącego warunków wzmacniania potencjału endogenicznego miast opierającego się na zasobach dziedzictwa kulturowego socmodernizmu. Do realizacji badań wykorzystano model VRIO oraz badanie preferencji deklarowanych metodą gotowości do zapłaty (ang. willingness to pay [WTP]).
Bibliografia
Adamus, J., Przygodzki, Z. (2022). Ekonomiczna wartość przestrzeni publicznych. Kapitał, wycena, zarządzanie. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. http://hdl.handle.net/11089/42088
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8220-773-6
Álvarez-García, J., Maldonado-Erazo, C.P., de la Cruz Del Río-Rama, M., Castellano-Álvarez, F.J. (2019). Cultural heritage and tourism basis for regional development: Mapping of scientific coverage. Sustainability, 11(21), artykuł 6034. https://doi.org/10.3390/su11216034
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3390/su11216034
Baum, M. (2018). The 1974 urban planning norms in the shaping of green areas on the example of Białystok / Normatyw urbanistyczny z 1974 r. w kształtowaniu zieleni osiedlowej na przykładzie Białegostoku. Architektura Krajobrazu, 3, 38–49.
Google Scholar
Carson, R.T., Wilks, L., Imber, D. (1994). Valuing the preservation of Australia’s Kakadu conservation zone. Oxford Economic Papers, 46(supl. 1), 727–749. http://doi.org/10.1093/oep/46.Supplement_1.727
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/oep/46.Supplement_1.727
Drápala, D. (2020). Social capital and safeguarding of intangible cultural heritage: Theoretical concepts of departure and the potential of further research. Slovenský národopis / Slovak Ethnology, 68(2), 122–135. https://doi.org/10.2478/se-2020-0007
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2478/se-2020-0007
European Commission. (b.r.). Zrównoważony rozwój i dziedzictwo kulturowe. https://culture.ec.europa.eu/pl/cultural-heritage/cultural-heritage-in-eu-policies/sustainability-and-culturalheritage
Google Scholar
Giliberto, F., Labadi, S. (2022). Harnessing cultural heritage for sustainable development: An analysis of three internationally funded projects in MENA countries. International Journal of Heritage Studies, 28(2), 133–146. https://doi.org/10.1080/13527258.2021.1950026
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/13527258.2021.1950026
Grazuleviciute-Vileniske, I. (2006). Cultural heritage in the context of sustainable development. Aplinkos tyrimai, inžinerija ir vadyba / Environmental Research, Engineering and Management, 3(37), 74–79.
Google Scholar
Ibrahim, F.M.A. (2022). Cultural heritage and literature in the face of global challenges. Proceeding of International Seminar ECKLL X 2022, 10(1), 17–30. https://ejournal.unitomo.ac.id/index.php/eckll/article/view/5644
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.25139/eckll.v10i1.5644
Kepczynska-Walczak, A., Walczak, B.M. (2015). Built heritage perception through representation of its atmosphere. Ambiances [online], 1. https://doi.org/10.4000/ambiances.640
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4000/ambiances.640
Kozioł, A., Trelka, M., Florjanowicz, P. (2013). Społeczno-gospodarcze oddziaływanie dziedzictwa kulturowego. Raport z badań społecznych. Narodowy Instytut Dziedzictwa. https://ksiegarnia.nid.pl/wp-content/uploads/2022/08/Spoleczno-gospodarcze-oddzialywanie-dziedzictwa-kulturowego.Raport.pdf
Google Scholar
Legutko-Kobus, P. (2016). Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju i specjalizacji regionów. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, (170), 140–157. https://www.czasopisma.pan.pl/dlibra/publication/112666/edition/97932/content/dziedzictwo-kulturowe-jako-czynnik-rozwoju-i-specjalizacji-regionow-cultural-heritage-as-a-factor-in-development-and-specialization-of-regions-legutko-kobus-paulina
Google Scholar
Lu, Y., Ahmad, Y. (2023). Heritage protection perspective of sustainable development of traditional villages in Guangxi, China. Sustainability, 15(4), artykuł 3387. https://doi.org/10.3390/su15043387
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3390/su15043387
Mude, H., Belachew, A., Bersisa, M. (2020). Non-market valuation of Tiya Megalithic World Cultural Heritage of Ethiopia, application of travel cost and contingent valuation methods. American Journal of Environmental and Resource Economics, 5(3), 59–70. https://doi.org/10.11648/j.ajere.20200503.13
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.11648/j.ajere.20200503.13
Murzyn-Kupisz, M. (2010). Barbarzyńca w ogrodzie? Dziedzictwo kulturowe widziane z perspektywy ekonomii. Zarządzanie Publiczne, 3(13), 19–32.
Google Scholar
Murzyn-Kupisz, M., Działek, J. (2013). Cultural heritage in building and enhancing social capital. Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development, 3(1), 35–54. https://doi.org/10.1108/20441261311317392
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1108/20441261311317392
Navrud, S. (2005). Valuing cultural heritage – lessons learned. W: C.A. Brebbia i A. Torpiano (red.), Structural studies, repairs and maintenance of heritage architecture IX (s. 95–100). WIT Press. https://www.witpress.com/Secure/elibrary/papers/STR05/STR05010FU.pdf
Google Scholar
Nowak, A.W. (2021, 29 lipca). Oskard ugładzony. Wielkopolska. Kultura u podstaw. https://kulturaupodstaw.pl/oskard-ugladzony/
Google Scholar
Panzera, E. (2022). Cultural heritage and territorial identity: Synergies and development impact on European regions. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-94468-1
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-94468-1
Przygodzki, Z., Waleski, I. (2021). Szacowanie wartości trudnego dziedzictwa kulturowego. Wycena dóbr nierynkowych metodą deklarowanych preferencji na przykładzie modernistycznego kompleksu biurowo handlowego. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 1(352), 7–23. https://doi.org/10.18778/0208-6018.352.01
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6018.352.01
Šmid Hribar, M., Bole, D., Pipan, P. (2015). Sustainable heritage management: Social, economic and other potentials of culture in local development. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 188, 103–110. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.03.344
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.03.344
Sokołowicz, M.E. (2013). Zagadnienie bliskości w badaniach nad rozwojem terytorialnym. Podejście instytucjonalne. W: A. Nowakowska (red.), Zrozumieć terytorium. Idea i praktyka (s. 59–89). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/7525-954-4.04
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-954-4.04
Sokołowicz, M.E. (2022). Wartościowanie niejednoznacznego dziedzictwa modernizmu w mieście na przykładzie stacji kolejowej Warszawa Ochota. Studia Regionalne i Lokalne, 87(1), 86–107. https://studreg.uw.edu.pl/dane/web_sril_files/1819/2022_1_sokolowicz.pdf
Google Scholar
Sokołowicz, M.E., Nowakowska, A., Ciarkowski, B. (2023). The ambiguous legacy of socialist modernist architecture in Central and Eastern Europe. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003299172
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9781003299172
Stepanchuk, A., Gafurova, S., Latypova, M. (2020). “Genius loci” as a resource for the development of historical areas of the city. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 890, artykuł 012013. https://doi.org/10.1088/1757-899X/890/1/012013
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1088/1757-899X/890/1/012013
Szafrańska, E. (2016). Wielkie osiedla mieszkaniowe w mieście postsocjalistycznym. Geneza, rozwój, przemiany, percepcja. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. http://hdl.handle.net/11089/39624
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8088-210-2
Theodora, Y. (2020). Cultural heritage as a means for local development in Mediterranean historic cities – the need for an urban policy. Heritage, 3(2), 152–175. https://doi.org/10.3390/heritage3020010
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3390/heritage3020010
Throsby, D. (2012). Heritage economics: A conceptual framework. W: G. Licciardi i R. Amirtahmasebi (red.), The economics of uniqueness: Investing in historic city cores and cultural heritage assets for sustainable development (s. 45–74). The World Bank. https://documents1.worldbank.org/curated/en/727651468340186831/pdf/730720PUB0EPI001200pub0date01001012.pdf
Google Scholar
Uchwała nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. MP 2012, poz. 252, 188.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.