Współczesne i prognozowane uwarunkowania demograficzno-migracyjne w rozwoju miejskiego systemu osadniczego Polski
DOI:
https://doi.org/10.18778/2543-9421.01.11Słowa kluczowe:
krajowy system osadniczy, rozwój demograficzny, migracje wewnętrzne, migracje zagraniczne, prognozy demograficzne, depopulacja, kurczenie się miast, hierarchia funkcjonalnaAbstrakt
W artykule przedstawiono uwarunkowania demograficzno-migracyjne w największym stopniu kształtujące współczesny rozwój krajowego systemu osadniczego. Badania wskazują na kształtowanie się hierarchii miast w zakresie powiązań migracyjnych, a prognozy demograficzne dość jednoznacznie pokazują depopulację miast, zwłaszcza średnich i ich zapleczy. Przy tym skala depopulacji jest i tak silnie niedoszacowana ze względu na nierejestrowany exodus Polaków za granicę w poszukiwaniu pracy i lepszych warunków życia. W tym kontekście zaprezentowano szacunki zmian liczby ludności uwzględniające nierejestrowaną emigrację zagraniczną. Na zakończenie zostały sformułowane wnioski, w tym dla planowania rozwoju i polityki osadniczej w warunkach depopulacji kraju. Niektórych procesów nie da się już zatrzymać ani odwrócić i konieczne jest łagodzenie ich negatywnych skutków dla systemu osadniczego.
Bibliografia
Dehnel G., Gołata E., 2013, Rozbieżności szacunków NSP 2011 i BAEL, „Taksonomia”, 20, s. 120–130.
Google Scholar
Długosz Z., 2005, Population movements in large Polish cities in 1988–2002, „Bulletin of Geography. Socio-Economic Series”, 4, Toruń, s. 25–36.
Google Scholar
Długosz Z., 2006, Migration of population in big polish cities as compared to smaller cities and towns in the light of selected parameters of the migration process, „Bulletin of Geography. Socio-Economic Series”, 6, Toruń, s. 33–50.
Google Scholar
Długosz Z., Biały S., 2015, Przemiany demograficzne w dużych miastach Polski na początku XXI w., [w:] M. Soja, A. Zborowski (red.), Miasto w badaniach geografów, 2, Wyd. IGiGP UJ, Krakow, s. 13–28.
Google Scholar
Eberhardt P., 2012, Stopień trafności polskich prognoz demograficznych, „Czasopismo Geograficzne”, 83, 1–2, s. 3–28.
Google Scholar
Eberhardt P., 2014, Fazy rozwoju demograficznego Polski, „Roczniki Nauk Społecznych”, 6, 2, s. 135–160.
Google Scholar
Gawryszewski A., 2011, Rozwój demograficzno-społeczny wielkich miast w Polsce w XX wieku, [w:] S. Kaczmarek (red.), Miasto: Księga jubileuszowa w 70. rocznicę urodzin Profesora Stanisława Liszewskiego, Wyd. Uniwersytetu Łodzkiego, Łodź, s. 51–64.
Google Scholar
Gołata E., 2013a, Spis ludności i prawda, „Studia Demograficzne”, 1(161), s. 23–55.
Google Scholar
GUS, 2014, Prognoza ludności na lata 2014–2050, „Studia i Analizy Statystyczne”, GUS, Warszawa.
Google Scholar
GUS, 2015, Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004–2014, Notatka informacyjna, GUS, Warszawa.
Google Scholar
GUS, 2016, Prognoza ludności rezydującej dla Polski na lata 2015–2050, Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy GUS, Warszawa, http://stat.gov.pl/obszarytematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-rezydujacej-dla-polskina-lata–2015–2050,8,1.html; 6.07.2016.
Google Scholar
Iglicka K., 2011, Migracje długookresowe i osiedleńcze z Polski po 2004 roku – przykład Wielkiej Brytanii. Wyzwania dla statystyki i demografii państwa, Raporty i Analizy, 5, Centrum Stosunkow Międzynarodowych, Warszawa.
Google Scholar
Jaroszewska E., Stryjakiewicz T., 2014, Kurczenie się miast w Polsce, [w:] T. Stryjakiewicz (red.), Kurczenie się miast w Europie Środkowo-Wschodniej, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań, s. 67–78.
Google Scholar
Jażewicz I., 2013, Miejska sieć osadnicza regionu nadmorskiego, Wyd. Naukowe Akademii Pomorskiej, Słupsk.
Google Scholar
Jończy R., 2010, Migracje zagraniczne z obszarów wiejskich województwa opolskiego po akcesji Polski do Unii Europejskiej: wybrane aspekty ekonomiczne i demograficzne, Instytut Śląski, Opole.
Google Scholar
Jończy R., 2014, Problem nierejestrowanej emigracji definitywnej (emigracji zawieszonej) w badaniu procesów społeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 360, s. 11–18.
Google Scholar
Kantor-Pietraga I., 2014, Systematyka procesu depopulacji miast na obszarze Polski od XIX do XXI wieku, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Kędelski M., 1990, Fikcja demograficzna w Polsce i RFN (ze studiów nad migracjami zagranicznymi), „Studia Demograficzne”, 1 (99), s. 21–55.
Google Scholar
Korcelli P., 1995a, Demograficzne uwarunkowania rozwoju Warszawy, [w:] R. Domański (red.), Strategie rozwoju wielkich miast, „Biuletyn KPZK PAN”, 169, Warszawa, s. 123–134.
Google Scholar
Korcelli P., 1995b, Aglomeracje miejskie w latach 90. Powolny wzrost, umiarkowana polaryzacja, [w:] R. Domański (red.), Strategie rozwoju wielkich miast, „Biuletyn KPZK PAN”, 169, Warszawa, s. 43–58.
Google Scholar
Korcelli P., 1997, The urban system of Poland in an era of increasing inter urban competition, „Geographia Polonica”, 69, s. 45–54.
Google Scholar
Korcelli P., 2008, System osadniczy Polski – tendencje i uwarunkowania przemian, [w:] T. Markowski (red.), Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju a wizje i perspektywy rozwoju przestrzennego Europy, „Studia KPZK PAN”, 122, Warszawa, s. 30–42.
Google Scholar
Kowalewski A., Mordasewicz J., Osiatyński J., Regulski J., Stępień J., Śleszyński P., 2014, Ekonomiczne straty i społeczne koszty niekontrolowanej urbanizacji w Polsce – wybrane fragmenty raportu, „Samorząd Terytorialny”, 25, 4 (280), s. 5–21.
Google Scholar
Kupiszewski M., 2002, Modelowanie dynamiki przemian ludności w warunkach wzrostu znaczenia migracji międzynarodowych, „Prace Geograficzne”, 181.
Google Scholar
Kurek S., 2002, Proces starzenia się ludności w powiatach miejskich na tle pozostałych jednostek osadniczych, [w:] J. Słodczyk (red.), Demograficzne i społeczne aspekty rozwoju miast, Uniwersytet Opolski, s. 103–116.
Google Scholar
Paradysz J., 2009, Błędy pokrycia w Narodowych Spisach Powszechnych, [w:] J. Kolonko, W. Gamrot (red.), Statystyka w praktyce społeczno-gospodarczej, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice, s. 65–76.
Google Scholar
Parysek J., 2005, Miasta polskie na przełomie XX i XXI wieku: Rozwój i przekształcenia strukturalne, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań.
Google Scholar
Runge A., 2013, Rola miast średnich w kształtowaniu systemu osadniczego Polski, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Sakson B., 1998, Szacunek rzeczywistej liczby Polaków, którzy opuścili kraj w latach 1981–1989 na podstawie danych Systemu Ewidencji Ruchu Paszportowego, „Studia Demograficzne”, 1(131), s. 27–66.
Google Scholar
Stryjakiewicz T. (red.), 2014, Kurczenie się miast w Europie Środkowo-Wschodniej, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań.
Google Scholar
Systematyka procesu depopulacji miast na obszarze Polski od XIX do XXI wieku, 2014, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Szukalski P., 2014, Depopulacja dużych miast w Polsce, „Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny”, 7, s. 2–5.
Google Scholar
Szymańska D., Grzelak-Kostulska E., 2005, Problematyka małych miast w Polsce w świetle literatury, [w:] K. Heffner, T. Marszał (red.), Problemy rozwoju małych miast w wymiarze lokalnym i regionalnym, „Biuletyn KPZK PAN”, 220, Warszawa, s. 21–38.
Google Scholar
Śleszyński P., 2005, Różnice liczby ludności ujawnione w Narodowym Spisie Powszechnym 2002, „Przegląd Geograficzny”, 77, 2, s. 193–212.
Google Scholar
Śleszyński P., 2011a, Oszacowanie rzeczywistej liczby ludności gmin województwa mazowieckiego z wykorzystaniem danych ZUS, „Studia Demograficzne”, 2(160), s. 35–57.
Google Scholar
Śleszyński P., 2011b, Social linkages, [w:] T. Komornicki, P. Siłka (red.), Functional linkages between polish metropolises, „Studia Regionalia”, 29, s. 65–80.
Google Scholar
Śleszyński P., 2013, Prawidłowości zróżnicowań przestrzennych emigracji zagranicznej z Polski po 1989 r., „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, 39, 3, s. 37–62.
Google Scholar
Śleszyński P., 2014a, Przemiany społeczno-demograficzne województwa mazowieckiego w latach 1990–2030, „Trendy Rozwojowe Mazowsza”, 15, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego, Warszawa.
Google Scholar
Śleszyński P., 2014b, Procesy suburbanizacji w Polsce a polityka przestrzenna i regionalna, [w:] A. Wolaniuk (red.), Centra i peryferie w okresie transformacji ustrojowej, XXVII „Konwersatorium Wiedzy o Mieście”, Wyd. Uniwersytetu Łodzkiego, s. 11–26.
Google Scholar
Śleszyński P., 2014c, Distribution of population density in Polish towns and cities, „Geographia Polonica”, 87, 1, s. 61–75.
Google Scholar
Śleszyński P., 2014d, W sprawie prognozy demograficznej i jej niektórych skutków, [w:] Z. Strzelecki, E. Kowalczyk (red.), Przemiany ludności w Polsce. Przyszłość demograficzna. Konferencja jubileuszowa Rządowej Rady Ludnościowej, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa, s. 152–156.
Google Scholar
Śleszyński P., Komornicki T., 2016, Klasyfikacja gmin Polski na potrzeby monitoringu zagospodaroowania przestrzennego, „Przegląd Geograficzny”, 88, 4, s. 469–488.
Google Scholar
Śleszyński P., Andrzejewska M., Cerić D., Deręgowska A., Komornicki T., Rusztecka M., Solon J., Sudra P., Zielińska B., 2015, Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych w gminach w 2014 roku, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, mps, https://www.igipz.pan.pl/aktualnosc-zgmil/items/381.html.
Google Scholar
Zborowski A., Raźniak P., 2013, Suburbanizacja rezydencjonalna w Polsce – ujęcia badawcze i ocena procesu, „Studia Miejskie”, 9, s. 37–50.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
