Działalność Józefa Feldmana na Uniwersytecie Jagiellońskim

Piotr Biliński

doi:10.18778/2080-8313.26.06

Authors

Piotr Biliński Jagiellonian University

DOI:

https://doi.org/10.18778/2080-8313.26.06

Keywords:

historian Józef Feldman, scholarly works, modern history, 19th century, Jagiellonian University

Abstract

The purpose of this article is to present the life and work of the distinguished historian Jozef Feldman, who was professionally connected with the Jagiellonian University. An excellent researcher of late modern history, he also showed a number of activities in the field of organization of scientific life in Krakow, including the Polish Academy of Arts and Sciences, the Polish Historical Society. The method of critical analysis of sources was used in the realization of the main research objective. The article was based on numerous source materials of various provenance. The primary source materials include, first and foremost, the legacy of the scholar and his wife stored in the Archives of the Jagiellonian University. It includes personal documents, workshop materials, typescripts of works and files on scientific and organizational activities at the Krakow university. The most extensive part is correspondence consisting of several hundred letters. In addition, archival materials from several other archival and library units, memoirs, col-lections of correspondence and other.

Author Biography

Piotr Biliński, Jagiellonian University

Prof. dr hab. Piotr Biliński – profesor nauk humanistycznych w dyscyplinie historia. Zatrudniony w Instytucie Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zainteresowania naukowe: historyk historiografii, nauki i kultury, edytor źródeł. Autor ponad 170 publikacji naukowych, w tym kilkunastu książek poświęconych wybitnym historykom polskim m.in. Władysławowi Konopczyńskiemu, Feliksowi Konecznemu, Stanisławowi Kutrzebie, Wacławowi Tokarzowi i Adamowi Vetulaniemu.

References

Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Edukacji Narodowej, sygn. 844, Teczka osobowa J. Feldmana.
Google Scholar

Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, sygn. 2410, Teczka osobowa J. Feldmana.
Google Scholar

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/1434/15, Świadectwa szkolne.
Google Scholar

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/1434/16, Świadectwa szkolne.
Google Scholar

Archiwum Nauki Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, PAU, W II-21, Protokoły z posiedzeń Komisji Historycznej PAU.
Google Scholar

Archiwum Nauki Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, PAU, Korespondencja sekretarza generalnego.
Google Scholar

Archiwum Nauki Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, PTH-35, Protokoły z posiedzeń zarządu krakowskiego Oddziału PTH.
Google Scholar

Archiwum Polskiej Akademii Nauk. Oddział w Poznaniu, P III-7, j. a. 86, List J. Skowrońskiej-Feldmanowej do Z. Wojciechowskiego.
Google Scholar

Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, sygn. III-192, j. a. 33, Materiały T. Manteuffla dotyczące PTH.
Google Scholar

Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, sygn. III-192, j. a. 76, Komisja stypendialna funduszu im. J. Feldman.
Google Scholar

Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, sygn. III-192, j. a. 126, Listy J. Feldmana i J. Skowrońskiej-Feldmanowej do T. Manteuffla.
Google Scholar

Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, sygn. III-198, j. a. 144, Listy J. Feldmana i W. Konopczyńskiego do J. Wolińskiego.
Google Scholar

Archiwum Rodziny Konopczyńskich w Warszawie, W. Konopczyński, „Dziennik z lat 1895–1952”.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, S II 619, Teczka osobowa W. Sobieskiego.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, S II 713, Sprawy dyscyplinarne studentów.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, S III 246, Teczka osobowa J. Feldmana.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WF II 49, Protokoły z posiedzeń Rady Wydziału Filozoficznego.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WF 121, Teczka habilitacyjna J. Feldmana.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WF II 139, Seminarium historyczne.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WF II 504, Teczka doktorska J. Feldmana.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WF II 504, Teczka doktorska K. Lewickiego.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WF II 504, Teczka doktorska J. Skowrońskiej-Feldmanowej.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WHum. 29, Stypendium fundacji J. Feldmana.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WHum. 36, Teczka habilitacyjna S. Kieniewicza.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, SNP-9, Spisy wykładów.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, SNP 12, Rodowody uczniów.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sp. 85/1–5, Spuścizna J. Feldmana.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sp. 86/1–7, Spuścizna J. Skowrońskiej-Feldmanowej.
Google Scholar

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. 013/VIII, Księga protokołów posiedzeń Koła Historyków Uczniów UJ.
Google Scholar

Archiwum Zgromadzenia Księży Misjonarzy w Krakowie, sygn. IV/1, List J. Feldmana do K. Michalskiego.
Google Scholar

Biblioteka Jagiellońska, rkps Przyb, Listy J. Feldmana do H. Buraczewskiej.
Google Scholar

Biblioteka Polska w Paryżu, rkps Przyb, 6396/10; 6367/15. Listy J. Feldmana do C. Chowańca.
Google Scholar

Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, rkps 7349 III, Listy W. Sobieskiego do S. Zakrzewskiego.
Google Scholar

Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, rkps Przyb, 120/58, List W. Konopczyńskiego do F. Bujaka.
Google Scholar

Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Krakowie, sygn. 0112/7/2. Teczka A. Vetulaniego.
Google Scholar

Historycy a socjalizm. Polska lewica niepodległościowa spod znaku Klio. Wybór tekstów, oprac. wstęp i komentarz J. Kolbuszewska, M. Sikorska, Łódź 2014.
Google Scholar

„Mam na Pana nowy zamach…”. Wybór korespondencji Jerzego Giedroycia z historykami i świadkami historii 1946–2000, t. 1–3, wybór i oprac. S. M. Nowinowski i R. Stobiecki przy współpracy A. Brzezińskiej i M. Przybysz-Gralewskiej, Łódź–Paryż 2019.
Google Scholar

Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej, oprac. J. Michalewicz, Kraków 2005.
Google Scholar

Stefan Kieniewicz – Henryk Wereszycki. Korespondencja z lat 1947–1990, wstęp i oprac. E. Orman, Kraków 2013.
Google Scholar

Barycz H., Józef Feldman (1899–1946) w pierwszą rocznicę zgonu, „Dziennik Polski”, 20 VII 1947, nr 195, s. 4.
Google Scholar

Barycz H., Kilka wspomnień z lat akademickich i udziału w pracach Koła Historyków UJ, [w:] Koło Historyków Studentów UJ w latach 1892–1967, Kraków 1968; wyd. 2, Kraków 2011, s. 107–129.
Google Scholar

Buczek K., Śp. prof. Józef Feldman, „Piast”, R. 33, 30 VI 1946, nr 26, s. 2.
Google Scholar

Czapliński W., Szkoła w młodych oczach, Kraków 1982.
Google Scholar

Drozdowski M. M., Krzysztof Dunin-Wąsowicz historyk dziejów wojennej Warszawy i ruchu ludowego, [w:] M.M. Drozdowski, Konfraternia warszawskich historyków pod znakiem Klio. Subiektywne biogramy ucznia i kolegi, Warszawa 2014, s. 9–18.
Google Scholar

Dunin-Wąsowicz K., Historia i trochę polityki. Wspomnienia, Warszawa 2006.
Google Scholar

Grzybowski S., Wspomnienia, Kraków 1999.
Google Scholar

Kieniewicz S., Pamiętniki, do druku przygotował J. Kieniewicz, Kraków 2021.
Google Scholar

Kieniewicz S., Wspomnienie o Józefie Feldmanie, „Tygodnik Powszechny”, R. 40, 18 VIII 1986, nr 33, s. 3.
Google Scholar

Konopczyński W., Dziennik 1918–1921, cz. 1–2, wstęp P. Biliński, oprac. P. Biliński, P. Plichta, Warszawa–Kraków 2016.
Google Scholar

Konopczyński W., Dziennik 1922–1926, cz. 1–2, wstęp P. Biliński, oprac. P. Biliński, P. Plichta, Warszawa 2021.
Google Scholar

Konopczyński W., Wspomnienie o Józefie Feldmanie, „Tygodnik Warszawski”, 14 VII 1946, nr 28 (35), s. 4.
Google Scholar

Kot S., Kilka uwag o działalności politycznej W. Feldmana w okresie wojny światowej, [w:] Pamięci Wilhelma Feldmana, Kraków 1922, s. 108–125.
Google Scholar

Kozłowska-Budkowa Z., Wspomnienia z lat 1893–1923, oprac. M. Starzyński, Kraków 2018.
Google Scholar

Lepszy K., Józef Feldman, „Tygodnik Powszechny”, 30 VI 1946, nr 26, s. 5.
Google Scholar

Mauersberg A., Zgon dra Józefa Feldmana profesora UJ, „Dziennik Polski”, 20 VI 1946, nr 165, s. 4.
Google Scholar

Niezachwiana wiara w młodzież. Akademia ku czci śp. Józefa Feldmana, „Dziennik Polski”, 18 VI 1947, nr 163, s. 3.
Google Scholar

Stomma S., Trudne lekcje historii, Kraków 1998.
Google Scholar

Śreniowska K., Moje życie, oprac. wstęp i komentarz J. Kolbuszewska, R. Stobiecki, Łódź 2018.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8088-946-0

Vetulani A., W dwudziestolecie śmierci Józefa Feldmana (1899–1946), „Tygodnik Powszechny”, R. 20, 5 VI 1966, nr 23 (906), s. 4.
Google Scholar

Wereszycki H., Historyk sam o sobie, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, R. 31, 1986, s. 642–663.
Google Scholar

Adus M., Na marginesie „Pamiętników” Witosa (w pięćdziesiątą rocznicę Jabłonny), „Zeszyty Historyczne” 1971, t. 208, z. 2, s. 173–177.
Google Scholar

Aleksiun N., Studenci z pałkami. Rozruchy antyżydowskie na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. 2, Studia przypadków (do 1939 roku), red. K. Kijak, A. Markowski i K. Zieliński, Warszawa 2019, s. 327–369.
Google Scholar

Barycz H., Józef Feldman (1899–1946), „Roczniki Historyczne” 1949, t. 18, s. 1–16.
Google Scholar

Barycz H., Historyk gniewny i niepokorny. Rzecz o Wacławie Sobieskim, Kraków 1978.
Google Scholar

Bdziuch L., Koło Historyków Studentów UJ 1892–1929, [w:] Koło Historyków Studentów UJ w latach 1892–1967, Kraków 1968; wyd. 2, Kraków 2011, s. 15–39.
Google Scholar

Bielański S., Józef Feldman (1899–1946), [w:] Uczeni pochodzenia żydowskiego we współczesnych dziejach Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. W. Kozub-Ciembroniewicz, Kraków 2014, s. 115–123.
Google Scholar

Biełaszko M., Rola prasy w kształtowaniu się środowisk katolickich w latach 1945–1948. Casus „Tygodnika Powszechnego”, „Tygodnika Warszawskiego” i „Dziś i Jutro”, [w:] Aparat represji wobec inteligencji w latach 1945–1956, red. R. Habielski, D. Rafalska, Warszawa 2010, s. 155–181.
Google Scholar

Bieniarzówna J., Józef Feldman (w 40. rocznicę zgonu), „Tygodnik Powszechny”, R. 40, 20 VII 1986, nr 30 (1935), s. 4.
Google Scholar

Biliński P., Adam Vetulani (1901–1976). Historyk prawa polskiego i kanonicznego, Kraków 2023.
Google Scholar

Biliński P., Droga kariery akademickiej Józefa Feldmana na Uniwersytecie Jagiellońskim, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2006, nr 3–4, s. 39–56.
Google Scholar

Biliński P., Stanisław Kutrzeba (1876–1946). Biografia naukowa i polityczna, Kraków 2011.
Google Scholar

Biliński P., Wacław Tokarz 1873–1937. Historyk walk o niepodległość, Kraków 2018.
Google Scholar

Biliński P., Władysław Konopczyński 1880–1952. Człowiek i dzieło, Kraków 2017.
Google Scholar

Brzeziński S., Fudalej K., Pracownicy naukowo-dydaktyczni Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1920–2010. Słownik biograficzny, Warszawa 2012, s. 37–38.
Google Scholar

Burdowicz-Nowicki J., Józef Feldman o początkach imperialnej polityki Rosji wobec Polski u zarania XVIII wieku – źródła i inspiracje, [w:] W kręgu badaczy dziejów politycznych XVIII wieku. Józef Feldman – Emanuel Rostworowski – Jerzy Michalski, red. Z. Zielińska i W. Kriegseisen, Warszawa 2010, s. 11–18.
Google Scholar

Drelicharz W., Koło historyków studentów UJ w latach 1918–1939, [w:] Dzieje Koła Naukowego Historyków Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1892–1992. Wspomnienia seniorów, red. K. Baczkowski, Kraków 1992, s. 19–28.
Google Scholar

Dunin-Wąsowicz K., Tadeusz Manteuffel jako organizator tajnego nauczania, [w:] Polska w świecie. Szkice z dziejów kultury polskiej, kom. red. J. Dowiat, A. Gieysztor, J. Tazbir, S. Trawkowski, Warszawa 1972.
Google Scholar

Dybiec J., Uniwersytet Jagielloński 1918–1939, Kraków 2000.
Google Scholar

Frančić M., Józef Feldman, [w:] Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Historycznego, red. J. Dybiec, Kraków 2000, s. 378–385.
Google Scholar

Frančić M., Polskie Towarzystwo Historyczne w Krakowie w latach 1913–1939, [w:] Polskie Towarzystwo Historyczne 1886–1986. Zbiór studiów i materiałów, red. S. K. Kuczyński, Wrocław 1990, s. 97–110.
Google Scholar

Grzybowski S., Wacława Sobieskiego życie i dzieło, [w:] W. Sobieski, Trybun ludu szlacheckiego. Pisma historyczne, wyboru dokonał, oprac. i wstępem poprzedził S. Grzybowski, Warszawa 1978, s. 39–40.
Google Scholar

Guzowski P., Kuklo C., Poniat R., O historii integralnej w ujęciu Andrzeja Wyczańskiego, Białystok 2015.
Google Scholar

Hoszowska M., Szkoła Szymona Askenazego, „Res Historica” 2017, t. 43, s. 127–158.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/rh.2017.43.127-158

Kieniewicz S., Twórczość naukowa śp. Józefa Feldmana, „Roczniki Historyczne”, R. 16, 1947, s. 380–385.
Google Scholar

Kondracki T., Polskie Towarzystwo Historyczne w latach 1918–1939, Toruń 2006.
Google Scholar

Kras J., Wyższe kursy dla kobiet im. A. Baranieckiego w Krakowie 1868–1924, Kraków 1972.
Google Scholar

Krawczuk A., Józef Feldman. Cmentarz Rakowicki – próba przewodnika, „Gazeta Krakowska”, 2 VIII 1986, nr 178, s. 5.
Google Scholar

Lepszy K., Feldman Józef, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Wrocław 1948, s. 396–399.
Google Scholar

Maternicki J., Wacław Sobieski i jego synteza dziejów Polski, [w:] J. Maternicki, Historia jako dialog. Studia i szkice historiograficzne, Rzeszów 1996, s. 162–204.
Google Scholar

Michalski J., „Interes poznawczy” i cel społeczny (o Józefie Feldmanie 1899–1946), [w:] Wielcy humanistyki polskiej, red. J. Górski, Wrocław 1991, s. 146–151 (przedruk w J. Michalski, Studia i szkice historyczne z XVIII i XIX wieku, Kraków 2020, s. 707–713).
Google Scholar

Natkowska M., Numerus clausus, getto ławkowe, numerus nullus, «paragraf aryjski». Antysemityzm na Uniwersytecie Warszawskim 1931–1939, Warszawa 1999.
Google Scholar

Paczyńska I., Aktion gegen Universitäts-Professoren (Kraków, 6 listopada 1939 roku) i okupacyjne losy aresztowanych, Kraków 2019.
Google Scholar

Perkowska U., Corpus Academicorum Facultatis Philosophiae Universitatis Iagellonicae 1850–1945, Kraków 2007.
Google Scholar

Perkowska U., Studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1945–1948/49, Kraków 2001.
Google Scholar

Piasek W., Jadwiga Lechicka kobieta nowa i nowoczesna, Toruń 2022.
Google Scholar

Piwarski K., Hieronim Lubomirski. Hetman wielki koronny, Kraków 1929.
Google Scholar

Piwarski K., Historia nowożytna i najnowsza w Uniwersytecie Jagiellońskim od roku 1910, [w:] Studia z dziejów Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. S. Mikucki, Kraków 1967, s. 140–141.
Google Scholar

Piwarski K., Józef Feldman, „Kwartalnik Historyczny”, R. 54, 1947, s. 77–86.
Google Scholar

Przeniosło M. i M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Jagielloński, Kielce 2021, s. 176–178.
Google Scholar

Pudłocki T., Ambasadorzy idei. Wkład intelektualistów w promowanie pozytywnego wizerunku Polski w Wielkiej Brytanii w latach 1918–1939, Kraków 2015.
Google Scholar

Pudłocki T., Szekspir i Polska. Życie Władysława Tarnawskiego (1885–1951), Rzeszów–Warszawa 2023.
Google Scholar

Rudnicki S., From „numerus clausus” to „numerus nullus”, [w:] S. Rudnicki, Równi, ale niezupełnie, Warszawa 2008, s. 135–156.
Google Scholar

Rutkowski T. P., Nauki historyczne w Polsce 1944–1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa 2007.
Google Scholar

Sękowski P., Polskie Stronnictwo Ludowe w Krakowie i powiecie krakowskim w latach 1945–1949, Warszawa 2011.
Google Scholar

Sierżęga P., Kazimierz Tyszkowski (1894–1940). Z dziejów nauki polskiej w międzywojennym Lwowie, Rzeszów 2011.
Google Scholar

Stanisz T., Dzieje Koła Historyków Uczniów UJ w Krakowie (1892–1927), [w:] Wspomnienia z życia i działalności Koła Historyków Uczniów UJ w latach 1892–1927, Kraków 1928; wyd. 2, Kraków 2011, s. 3–34.
Google Scholar

Ślufińska M., Józef Feldman (1899–1946), [w:] Jubileuszowa księga nauk politycznych. Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych, red. A. Zięba, Kraków 2015, s. 212–221.
Google Scholar

Śródka A., Uczeni polscy XIX–XX stulecia, t. 1, A–G, Warszawa 1994, s. 457–458.
Google Scholar

Tazbir J., Sobieski Wacław, [w:] PSB, t. 39, Wrocław 2000, s. 512–518.
Google Scholar

Tracz B., Krakowski Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego i jego członkowie 1913–1945, Kraków 2013.
Google Scholar

Wereszycki H., Józef Feldman, [w:] H. Wereszycki, Niewygasła przeszłość, Kraków 1987, s. 308–326.
Google Scholar

Wierzbicka M., Feldman Józef, [w:] Słownik historyków polskich, red. M. Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 130–131.
Google Scholar

Willaume M., Humaniści polscy nad Sekwaną w latach 1919–1939. O polsko-francuskich kontaktach w dziedzinie nauk humanistycznych, Lublin 1989.
Google Scholar

Włodarski B., Szkoła Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego 1920–1949, Kraków 2015.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/9788376384429

Zuziak J., Generał Marian Kukiel 1885–1973. Żołnierz, historyk, polityk, Pruszków 1997.
Google Scholar

Zyblikiewicz L., Koło Historyków Studentów UJ 1945–1950, [w:] Koło Historyków Studentów UJ w latach 1892–1967, Kraków 1968; wyd. 2, Kraków 2011, s. 63–73.
Google Scholar

Żeleńska-Chełkowska A., Bibliografia prac śp. profesora Józefa Feldmana, „Roczniki Historyczne”, R. 18, 1949, s. 16–26.
Google Scholar