Badania geoarcheologiczne pokrywy stokowej na stanowisku archeologicznym Szynkielew 11, gm. Pabianice

Autor

  • Piotr Kittel Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geomorfologii i Paleogeografii

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-9711.15.03

Słowa kluczowe:

geoarcheologia, deluwia, dolina rzeczna, epoka brązu, wczesne średniowiecze, region łódzki

Abstrakt

Artykuł prezentuje wyniki multidyscyplinarnych badań neoholoceńskicj pokrywy stokowej odkrytej w zlewni Neru w Polsce Środkowej. Badania z zakresu archeologii środowiskowej zrealizowane zostały w ramach prac archeologicznych prowadzonych na stanowisku Szynkielew. Przyniosły one odkrycie na obszarze stanowiska bogatych reliktów intensywnego osadnictwa grup ludzkich od epoki brązu po wczesne średniowiecze. Przeprowadzone badania geoarcheologiczne pokryw stokowych oraz aluwiów facji pozakorytowej umożliwiły rozpoznanie warstw kulturowych, gleb kopalnych oraz deluwiów rozwiniętych na zboczach doliny, a także miąższej pokrywy osadów pozakorytowych w dnie doliny Dobrzynki. W obrębie pokrywy stokowej rozpoznane zostały deluwia piaszczyste, a także zawierające domieszki próchniczne tzw. deluwia glebowe. Akumulacja osadów stokowych zachodziła w warunkach silnej antropopresji, co potwierdzają występujące w nich artefakty i ekofakty, które ponadto umożliwiły precyzyjne określenie wieku odkrytych deluwiów. Inicjowanie oraz rozwój procesów stokowych zostały skorelowane z fazami antropogenicznego przeobrażania środowiska naturalnego. Wyróżniono dwie główne fazy wzmożenia tych procesów, których wiek określono na środkową epokę brązu oraz wczesne średniowiecze. Czas akumulacji pokrywy aluwiów pozakorytowych także określony został na wczesne średniowiecze. Wczesnośredniowieczna faza intensywnych procesów geomorfologicznych miała miejsce w XII wieku, po włączeniu „opola chropskiego” w obręb włości kapituły krakowskiej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bednarek, R., 2004. Analiza podstawowych właściwości gleb, [w:] Bedna­rek, R., Dziadowiec, H., Pokojska, U., Prusinkiewicz, Z. (red.), Badania ekologiczno-gleboznawcze. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, 53–112.
Google Scholar

Błaszczyk, K., Lewandowski, M., Zawilski, P., 2010. Ratownicze badania wyko­paliskowe w ciągu planowanej obwodnicy Pabianic w rezerwowym kory­tarzu drogi 14 BIS (łącznik) i S 14 na odcinku Ksawerów–Dobroń, Badania 2009. Msp. Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łodzi, Łódź–Pabianice–Radomsko.
Google Scholar

Błaszczyk, K., Lewandowski, M., Zawilski, P., 2011. Ratownicze badania wyko­paliskowe w ciągu planowanej obwodnicy Pabianic w rezerwowym kory­tarzu drogi 14 BIS (łącznik) i S 14 na odcinku Ksawerów–Dobroń, Badania 2010. Msp. Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łodzi, Łódź–Pabianice–Radomsko.
Google Scholar

Dobrzański, B., Zawadzki, S., 1995. Gleboznawstwo, wyd. 3. PWRiL, War­szawa.
Google Scholar

Dylik, J., 1948. Ukształtowanie powierzchni i podział na krainy podłódzkiego obszaru. Acta Geographica Universitatis Lodziensis 1.
Google Scholar

Folk, R., Ward, W., 1957. Brazos River bar: a study in the significance of grain size parameters. Journal of Sedimentary Petrology 27 (1), 3–26.
Google Scholar

Kamiński, J., 1993. Późnoplejstoceńska i holoceńska transformacja doliny Moszczenicy jako rezultat zmian środowiska naturalnego oraz działalno­ści człowieka. Acta Geographica Lodziensia 64, 1–104.
Google Scholar

Kittel, P., 2011. Slope and river inorganic deposits as indicators of marked human impact in the light of research in the Ner River basin (central Poland). Archaeologia Polona 49, 71–86.
Google Scholar

Kittel, P., 2012a. Budowa i ewolucja doliny Neru w rejonie stanowiska Luto­miersk–Koziówki w świetle badań geoarcheologicznych. Acta Geographi­ca Lodziensia 100, 113–133.
Google Scholar

Kittel, P., 2012b. 2. Geomorfologia stanowiska 3 a-c Lutomiersk–Koziówki. W: Grygiel, R. (red.), Lutomiersk–Koziówki stanowisko 3 a-c, pow. pa­bianicki, woj. łódzkie. Wielokulturowy zespół osadniczy od schyłkowe­go paleolitu po okres nowożytny. Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi 39, Łódź, 27–37.
Google Scholar

Kittel, P., 2014. Slope deposits as an indicator of anthropopressure in the light of research in Central Poland. Quaternary International 324, 34–55. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.quaint.2013.07.021.
Google Scholar

Klatkowa, H., 1985. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Pabianice (664). Instytut Geologiczny. Wydawnictwo Geologiczne, War­szawa.
Google Scholar

Klatkowa, H., 1987. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Pabianice (664). Instytut Geologiczny. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
Google Scholar

Kondracki, J., 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Mycielska-Dowgiałło, E., 1995. Wybrane cechy teksturalne osadów i ich war­tość interpretacyjna, [w:] Mycielska-Dowgiałło, E., Rutkowski, J. (red.), Badania osadów czwartorzędowych. Wydział Geografii i Studiów Regio­nalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, 29–105.
Google Scholar

Mycielska-Dowgiałło, E., 2007. Metody badań cech teksturalnych osadów klastycznych i wartość interpretacyjna wyników, [w:] Mycielska-Dowgiał­ło, E., Rutkowski, J. (red.), Badania cech teksturalnych osadów czwar­torzędowych i wybrane metody oznaczania ich wieku. Wydawnictwo Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin, Warszawa, 95–180.
Google Scholar

Mycielska-Dowgiałło, E., Ludwikowska-Kędzia, M., 2011. Alternative inter­pretations of grain-size data from Quaternary deposits. Geologos 17 (4), 189–203.
Google Scholar

Myślińska, E., 2001. Laboratoryjne badania gruntów. wyd. III – uzupełnione. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Okruszko, H., 1994. System of hydrogenic soil classification used in Poland. Biblioteczka Wiadomości Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych 84, 5–27.
Google Scholar

Passega, R., Byramjee, R., 1969. Grain size image of clastic deposits. Sedi-mentology 13, 830–847.
Google Scholar

Rühle, E., 1973. Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
Google Scholar

Sinkiewicz, M., 1995. Przeobrażenia rzeźby terenu i gleb w okolicy Biskupi­na wskutek denudacji antropogenicznej, [w:] Niewiarowski, W. (red.) Zarys zmian środowiska geograficznego okolic Biskupina pod wpły­wem czynników naturalnych i antropogenicznych w późnym glacjale i holocenie. Oficyna Wydawnicza „Turpress”, Toruń, 281–290.
Google Scholar

Sinkiewicz, M., 1998. Rozwój denudacji antropogenicznej w środkowej części Polski północnej (red. W. Niewiarowski). Wydawnictwo UMK, Toruń.
Google Scholar

Smolska, E., 2005. Znaczenie spłukiwania w modelowaniu stoków młodogla­cjalnych (na przykładzie Pojezierza Suwalskiego). Wydział Geografii i Stu­diów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Google Scholar

Smolska, E., 2008. Badania sedymentologiczne współczesnych osadów deluwialnych i ich znaczenie w ocenie dynamiki procesów erozji gleby na przykładzie Pojezierza Suwalskiego. Przegląd Naukowy Inżyniera i Kształtowanie Środowiska 2 (40), 202–212.
Google Scholar

Stochlak, J., 1978. Struktury i tekstury młodoplejstoceńskich osadów delu­wialnych. Biuletyn Instytutu Geologii 306, 115–174.
Google Scholar

Stochlak, J., 1996. Osady deluwialne nieodłączny efekt procesu spłukiwania i propozycja ich podziału. Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe „Ochro­na agrosystemów zagrożonych erozją”, Prace Naukowe, cz. 2, Puławy, 111–132.
Google Scholar

Szmańda, J., 2007. Porównanie interpretacji warunków transportu osa­dów na diagramie C/M i analizy krzywych kumulacyjnych aluwiów pozakorytowych Wisły w Toruniu, [w:] Smolska, E., Giriat, D. (red.), Rekonstrukcja dynamiki procesów geomorfologicznych – formy rzeźby i osady. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszaw­ski, Warszawa, 367–376.
Google Scholar

Turkowska, K., 1990. Main fluvial episodes in the Ner Valley in the last 22 000 years; detailed study at Lublinek near Łódź, central Poland. Quaternary Studies in Poland 9, 84–99.
Google Scholar

Twardy, J., 2000. Deluwia neoholoceńskie – przykłady z Wyżyny Łódzkiej. Acta Geographica Lodziensia 78, 135–173.
Google Scholar

Twardy, J., 2008. Transformacja rzeźby centralnej części Polski środkowej w warunkach antropopresji. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Twardy, J., Forysiak, J., Kittel, P., 2014. Evolution of vegetation, relief and geology in Central Poland under anthropopressure, [w:] Kobojek, E., Marszał, T. (red.), Origin of relief of Central Poland and its anthropogenic transformation in Łódź University geographical research. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 57–94.
Google Scholar

Wieczorkowska, J., 1989. Wpływ rzeźby glacjalnej na rozwój doliny Dobrzyn­ki. Acta Geographica Lodziensia 59, 135–154.
Google Scholar

Wieczorkowska, J. 1992. Geneza i rozwój pradoliny Wolbórki. Acta Geogra-phica Lodziensia, 63, 95–105.
Google Scholar

Zajączkowski, S., 1962. Opole chropskie. Przyczynek do genezy dawnych dóbr kapituły krakowskiej. Rocznik Łódzki 5 (8), 131–154.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2017-02-13

Jak cytować

Kittel, P. (2017). Badania geoarcheologiczne pokrywy stokowej na stanowisku archeologicznym Szynkielew 11, gm. Pabianice. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica, (15), [25]-35. https://doi.org/10.18778/1427-9711.15.03

Numer

Dział

Artykuły naukowe