Znaczenie zimnych okresów późnego vistulianu w rozwoju rzeźby regionu łódzkiego

Autor

  • Danuta Dzieduszyńska Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geomorfologii i Paleogeografii

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-9711.15.02

Słowa kluczowe:

procesy morfogenetyczne, geoarchiwa, przełom plejstocen-holocen, region łódzki

Abstrakt

Celem artykułu jest wykazanie znaczenia rzeźbotwórczej roli okresów cyklicznych powrotów zimna w późnym vistulianie w ewolucji regionu łódzkiego w świetle najnowszych interpretacji stratygraficznych i środowiskowych. Procesy rzeźbotwórcze późnego vistulianu były uruchamiane w środowiskach: stokowym, rzecznym i eolicznym działały w specyficznych warunkach niestabilności klimatycznej. Przejściowość tego okresu powodowała, że zazębiały się procesy charakterystyczne dla środowiska peryglacjalnego, przy udziale zmarzliny oraz dla środowiska umiarkowanego. Zimne fazy potencjalnie sprzyjały aktywności morfogenetycznej, chociaż ich świadectwa nie są w regionie łódzkim tak powszechne jak efekty procesów, które miały miejsce podczas wcześniejszych okresów vistuliańskich.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Cohen, K.M., Gibbard, P.L., 2015. Quaternary correlation charts: the last 270 Ka. Quaternary Geology and Modern Questions, INQUA Peribaltic Working Group meeting and international field symposium, Utrecht–As­sen–Utrecht, Netherlands, 2–8 November 2015.
Google Scholar

Dylikowa, A., 1967. Wydmy środkowopolskie i ich znaczenie dla stratygrafii schyłkowego plejstocenu, [w:] Galon R., Dylik J. (red.), Czwartorzęd Pol­ski. PWN, Warszawa, 353–371.
Google Scholar

Dylikowa, A., 1970. Cechy podłoża wydm w Katarzynowie koło Łodzi. Acta Geographica Lodziensia 24, 135–154.
Google Scholar

Dzieduszyńska, D., 2011. Ochłodzenie młodszego dryasu i jego efekty morfo­genetyczne w regionie łódzkim. Acta Geographica Lodziensia 98, 1–104.
Google Scholar

Dzieduszyńska, D., 2013. Stan wiedzy o późnym vistulianie w regionie łódz­kim. Acta Geographica Lodziensia 101, 25–36.
Google Scholar

Dzieduszyńska, D., Forysiak, J., 2015. The Late Glacial organic sediments in palaeogeographical reconstructions (cases of the Łódź region). Bulletin of Geography, Physical Geography Series 8, 47–57.
Google Scholar

Dzieduszyńska, D., Trzeciak, P., 2015. Weichselian decline reflected in frequ­ency distribution of 14C dates (Łódź region, Central Poland). Quaternary Geology and Modern Questions, INQUA Peribaltic Working Group mee­ting and international field symposium, Utrecht–Assen–Utrecht, Nether­lands, 2–8 November 2015.
Google Scholar

Dzieduszyńska, D.A., Kittel, P., Petera-Zganiacz, J., Brooks, S.J., Korzeń, K., Krąpiec, M., Pawłowski, D., Płaza, D.K., Płóciennik, M., Stachowicz-Ryb­ka, R., Twardy, J., 2014. Environmental influence on forest development and decline in the Warta River valley (Central Poland) during the Late Weichselian. Quaternary International 324, 99–114.
Google Scholar

Forysiak, J., 2012. Zapis zmian środowiska przyrodniczego późnego vistulia­nu i holocenu w osadach torfowisk regionu łódzkiego. Acta Geographica Lodziensia 99, 1–164.
Google Scholar

Forysiak, J., Twardy, J., 2010. Budowa geologiczna i paleogeografia torfowiska Żabieniec i jego otoczenia, [w:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (red.), Torfo­wisko Żabieniec: warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicz­nych w jego osadach. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 179–188.
Google Scholar

Forysiak, J., Borówka, R.K., Pawłowski, D., Płóciennik, M., Twardy, J., Żela­zna-Wieczorek, J., Kloss, M., Żurek, S., 2010. Rozwój zbiornika Żabieniec w późnym glacjale i jego znaczenie dla paleoekologii i paleogeografii, [w:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (red.), Torfowisko Żabieniec: warunki natu­ralne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 191–202.
Google Scholar

Goździk, J., 1995. A permafrost evolution and its impact on some depositio­nal conditions between 20 and 10 ka in Poland. Biuletyn Peryglacjalny 34, 53–72.
Google Scholar

Goździk, J., 2007. The Vistulian aeolian succession in central Poland. Sedimentary Geology 193, 211–220.
Google Scholar

van der Hammen, T., Maarleveld, G.C., Vogel, J.C., Zagwijn, W.H., 1967. Stra­tigraphy, climatic succession and radiocarbon dating of the last glacial in the Netherlands. Geologie en Mijnbouw 46, 79–95.
Google Scholar

Iversen, J., 1954. The Late-glacial flora of Denmark and its relation to climate and soil. Danmarks Geologiske Undersøgelse II, Raekke 80, 87–119.
Google Scholar

Klatkowa, H., 1965. Niecki i doliny denudacyjne w okolicach Łodzi. Acta Geo­graphica Lodziensia 19, 1–142.
Google Scholar

Klatkowa, H., 1984. Osady depozycji naśnieżnej późnego vistulianu. Acta Geographica Lodziensia 50, 51–72.
Google Scholar

Kobojek, E., 2000. Morfogeneza doliny Rawki. Acta Geographica Lodziensia 77, 1–157.
Google Scholar

Krajewski, K., 1977. Późnoplejstoceńskie i holoceńskie procesy wydmotwór­cze w pradolinie warszawsko-berlińskiej w widłach Warty i Neru. Acta Geographica Lodziensia 39, 1–87.
Google Scholar

Litt, T., Brauer, A., Goslar, T., Merkt, J., Bałaga, K., Müller, H., Ralska-Jasie­wiczowa, M., Stebich, M., Nagendank, J.F.W., 2001. Correlation and syn­chronisation of Lateglacial continental sequences in northern central Europe based on annually laminated lacustrine sediments. Quaternary Science Review 20, 1233–1249.
Google Scholar

Lotter, A.F., Eicher, U., Siegenthaler, U., Birks, H.J.B., 1992. Late-Glacial cli­matic oscillations as recorded in Swiss lake-sediments. Journal of Quater­nary Science 7 (3), 187–204.
Google Scholar

Lowe, J.J., Rasmussen, S.O., Björck, S., Hoek, W.Z., Steffensen, J.P., Walker, M.J.C., Yu, Z.C., the INTIMATE group, 2008. Synchronization of palaeoen­vironmental events in the North Atlantic region during the Last Termina­tion: a revised protocol recommended by the INTIMATE group Quaterna­ry Science Review 27, 6–17.
Google Scholar

Mangerud, J., Andersen, S.T., Berglund, B.E., Dinner, J.J., 1974. Quaternary stratigraphy of Norden, a proposal for terminology and classification. Bo­reas 4, 109–128.
Google Scholar

Manikowska, B., 1985. O glebach kopalnych, stratygrafii i litologii wydm Pol­ski środkowej. Acta Geographica Lodziensia 52, 1–137.
Google Scholar

Manikowska, B., 1995. Aeolian differentiation in the area of Poland during the period 20-8 BP. Biuletyn Peryglacjalny 34, 125–164.
Google Scholar

Petera-Zganiacz, J., Dzieduszyńska, D., 2015. Younger Dryas periglacial stru­ctures. Quaternary Geology and Modern Questions, INQUA Peribaltic Working Group meeting and international field symposium, Utrecht–As­sen–Utrecht, Netherlands, 2–8 November 2015.
Google Scholar

Petera-Zganiacz, J., Dzieduszyńska, D.A., Twardy, J., Pawłowski, D., Płócien­nik, M., Lutyńska, M., Kittel, P., 2015. Younger Dryas flood events: A case study from the middle Warta River valley (Central Poland). Quaternary International 386, 55–69.
Google Scholar

Płóciennik, M., Self, A., Birks, H.J.B., Brooks, S.J., 2011. Chironomidae (In­secta: Diptera) succession in Żabieniec bog and its palaeo-lake (Central Poland) through the Late Weichselian and Holocene. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 307, 150–167.
Google Scholar

Ralska-Jasiewiczowa, M., Goslar, T., Madeyska, T., Starkel, L. (red.), 1998. Lake Gościaż, Central Poland. A Monographic Study, Part 1, Szafer Insti­tute of Botany, Polish Academy of Science, Kraków, 1–340.
Google Scholar

Rinterknecht, V.R., Clark, P.U., Raisbeck, G.M., Yiou, F., Bitinas, A., Brook, E.J., Marks, L., Zelcs, V., Lunka, J.P., Pavlowskaya, I.E., Piotrowski, J.A., Rau­kas, A., 2006. The Last Deglaciation of the Southern Sector of the Scandi­navian Ice Sheet. Science 311, 1449–1452.
Google Scholar

Roman, M., Dzieduszyńska, D., Petera-Zganiacz, J., 2014. Łódź Region and its northern vicinity under Vistulian Glaciation conditions. Quaestiones Geographicae 54, 55–68.
Google Scholar

Turkowska, K., 1975. Rzeczne procesy peryglacjalne na tle morfogenezy do­liny Mrogi. Acta Geographica Lodziensia 36, 1–122.
Google Scholar

Turkowska, K., 1988. Rozwój dolin rzecznych na Wyżynie Łódzkiej w późnym czwartorzędzie. Acta Geographica Lodziensia 57, 1–157.
Google Scholar

Turkowska, K., 1995. Recognition of valley evolution during the Pleistocene­-Holocene transition in non-glaciated regions of the Polish Lowland. Biu­letyn Peryglacjalny 34, 209–227.
Google Scholar

Turkowska, K., 2006. Geomorfologia regionu łódzkiego. Wydawnictwo UŁ, Łódź, 1–238.
Google Scholar

Turkowska, K., Forysiak, J., Petera, J., Miotk-Szpiganowicz, G., 2000. Morfo­geneza powierzchni Kotliny Kolskiej w okolicach Koźmina. Acta Geograp­hica Lodziensia 78, 98–134.
Google Scholar

Turkowska, K., Forysiak, J., Petera, J., Miotk-Szpiganowicz, G., 2004. A Warta River system during the Younger Dryas in the Koło Basin (Middle Poland). Quaestiones Geographicae 23, 83–107.
Google Scholar

Walanus, A., Nalepka, D., 2010. Calibration of Mangerud’s boundaries. Ra­diocarbon 52 (4), 1639–1644.
Google Scholar

Walker, M.J.C., Björck, S., Lowe, J.J., Cwynar, L.C., Johnsen, S., Knudsen, K.-L., Wohlfarth, B., INTIMATE group, 1999. Isotopic ‘events’ in the GRIP ice core: a stratotype for the late Pleistocene. Quaternary Science Review 18, 1143–1150.
Google Scholar

Wasylikowa, K., 1964. Roślinność i klimat późnego glacjału w środkowej Pol­sce na podstawie badań w Witowie koło Łęczycy. Biuletyn Peryglacjalny 13, 261–417.
Google Scholar

Wasylikowa, K., 1999. Przemiany roślinności jako odbicie procesów wydmo­twórczych i osadniczych w młodszym dryasie i holocenie na stanowisku archeologicznym w Witowie koło Łęczycy. Prace i Materiały Muzeum Ar­cheologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologia 41, 43–80.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2017-02-13

Jak cytować

Dzieduszyńska, D. (2017). Znaczenie zimnych okresów późnego vistulianu w rozwoju rzeźby regionu łódzkiego. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica, (15), [17]-24. https://doi.org/10.18778/1427-9711.15.02

Numer

Dział

Artykuły naukowe