Przeobrażenia terenów pofortecznych na przykładzie Torunia w świetle koncepcji M.R.G. Conzena

Magdalena Deptuła

doi:10.18778/1508-1117.16.04

Autor

Magdalena Deptuła Katedra Geografii Polityznej i Studiów Regionalnych Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki

DOI:

https://doi.org/10.18778/1508-1117.16.04

Słowa kluczowe:

morfologia miast, fortyfikacje miejskie, przeobrażenie struktury przestrzennej miast, koncepcja fringe belt, Toruń

Abstrakt

Zagospodarowanie terenów dawnych fortyfikacji w krajobrazie miast europejskich obejmuje zwykle reprezentacyjne budowle instytucjonalne i tereny o funkcjach publicznych. Stanowi czytelną strefę będącą świadectwem dawnej potęgi historycznych miast i podkreśla odrębność obszarów pofortecznych w ich strukturze przestrzennej. Tworzy jednocześnie przedłużenie zespołu staromiejskiego oraz zapewnia strefę wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców aglomeracji miejskich. Przeobrażenia strefy dawnych fortyfikacji w Toruniu doprowadziły do powstania krajobrazu miejskiego, który można przyrównać do wielu miast europejskich. W artykule, na tle rozwoju nowożytnych fortyfikacji bastionowych w Europie i w Polsce, dokonano charakterystyki rozwoju fortyfikacji miejskich w Toruniu (cz. prawobrzeżnej), analizy ich późniejszych przeobrażeń oraz zagospodarowania w kontekście koncepcji fringe belt M.R.G. Conzena.

Bibliografia

Bartz D., Żelska M., 1977, Ewolucja przestrzenno-funkcjonalna Bydgoskiego Przedmieścia do 1975, „Rocznik Toruński”, 12, s. 37−55.
Google Scholar

Biskup M. (red.), 2003, Historia Torunia. W czasach zaboru pruskiego (1793‒1920), t. III, cz. I, Toruń.
Google Scholar

Bogdanowski J., 2002, Architektura obronna w krajobrazie Polski. Od Biskupina po Westerplatte, PWN, Warszawa‒Kraków
Google Scholar

Conzen M.R.G., 1960, Alnwick, Northumberland: a Study in Town-Plan Analysis, Publication, 27, Institute of British Geographers, London
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/621094

Conzen M.R.G., 1962, The plan analysis of an English city centre, [w:] Norborg K. (red.), Proceedings of the IGU Symposium in Urban Geography, Gleerup, Lund, s. 383−414.
Google Scholar

Conzen M.R.G., 1969, Glossary of technical terms’ in ‘Alnwick, Northumberland: a study in town-plan analysis, Publications 27 (2nd ed.), Institute of British Geographers, s. 123−131
Google Scholar

Conzen M.R.G., 2004, Thinking about Urban Form: Papers on Urban Morphology, 1932–1998, Peter Lang, Oxford.
Google Scholar

Duffy C., 1979, Siege warfare: the fortress in the early modern world, 1494‒1660, Routledge and Kegan Paul, London.
Google Scholar

Dybaś B., 1998, Fortece Rzeczypospolitej. Studium z dziejów budowy fortyfikacji stałych w państwie polsko-litewskim w XVII wieku, Toruń
Google Scholar

Jarczewska M., 2000, Szata roślinna Promenady wrocławskiej w okresie jej świetności i obecnie, [w:] Mitkowska A. (red.), Roślinność miast historycznych (ogrody i parki o strukturalnym znaczeniu dla układów urbanistycznych), Materiały z V konferencji naukowej, Kraków
Google Scholar

Klein F., 1914, Planty krakowskie, Towarzystwo Ochrony Piękności Miasta i Okolicy, Kraków, s. 18.
Google Scholar

Klupsz L., 2006, Miejsce fortyfikacji we współczesnych aglomeracjach, [w:] Wilkaniec A., Wichrowski M. (red.), Fortyfikacje w przestrzeni miasta, Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego, Poznań.
Google Scholar

Krajnik D., Šćitaroci M.O., Šćitaroci B.B.O., 2008, City fortifications and the form of European cities, with special reference to Croatia, „Urban Morphology”, 12(2).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.51347/jum.v12i2.3944

Kristjánsdóttir S., 2001, The integration of architectural and geographical concepts in urbanmorphology: preliminary thoughts, [w:] Scheer B.C. (red.), Proceedings of the International Seminar on Urban Form, Cincinnati, Ohio, s. 113‒115.
Google Scholar

Narębski L., 2004, Forteczny Park Kulturowy Twierdzy Toruń szansą na ochronę obszarową fortyfikacji toruńskich, [w:] Fortyfikacja europejskim dziedzictwem kultury. Forteczne parki kulturowe szansą na ochronę zabytków architektury obronnej, Materiały z konferencji naukowej, Świnoujście 8‒10 października 2004, Warszawa.
Google Scholar

Rohrscheidt v. A.M., 2009, Polska: największe muzeum fortyfikacji na wolnym powietrzu w aspekcie rozwoju turystyki kulturowej, „Turystyka Kulturowa”, 2
Google Scholar

Skrzyńska A., 2006, Fortyfikacje w przestrzeni miasta – sukcesja funkcji w układach przestrzennych, [w:] Wilkaniec A., Wichrowski M. (red.), Fortyfikacje w przestrzeni miasta, Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego, Poznań
Google Scholar

Whitehand J.W.R., 1987, The Changing Face of Cities: A Study of Development Cycles and Urban Form, Institute of British Geographers, Special Publication 21, Blackwell, Oxford, s. 76−94
Google Scholar

Whitehand J.W.R., 1988, Urban fringe belts: development of an idea, „Planning Perspectives”, 3, s. 47−58
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/02665438808725651

Whitehand J.W.R., 2001, British urban morphology: the Conzenian tradition, „Urban Morphology”, 5, s. 103‒109.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.51347/jum.v5i2.3896

Whitehand J.W.R., Morton N.J., 2006, The fringe-belt phenomenon and socio-economic Change, „Urban Studies”, 43(11), s. 2047‒2066.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00420980600945138

Wilkaniec A., Wichrowski M. (red.), 2006, Fortyfikacje w przestrzeni miasta, Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego, Poznań
Google Scholar