Urban public transport as a tool of sustainable mobility policy – the example of Poland

Paweł Gałka; Krzysztof  Grzelec; Katarzyna Hebel; Eamonn  Judge; Olgierd Wyszomirski

doi:10.18778/2082-4440.31.01

Autor

Paweł Gałka University of Gdansk, Faculty of Economics, Department of Transportation Market
Krzysztof Grzelec University of Gdansk, Faculty of Economics, Department of Transportation Market
Katarzyna Hebel University of Gdansk, Faculty of Economics, Department of Transportation Market
Eamonn Judge Leeds Business School, Leeds Beckett University, LS1 3HB, United Kingdom
Olgierd Wyszomirski University of Gdansk, Faculty of Economics, Department of Transportation Market

DOI:

https://doi.org/10.18778/2082-4440.31.01

Słowa kluczowe:

transport publiczny, zrównoważona mobilność, polityka transportowa

Abstrakt

Założenia i cele zrównoważonej mobilności miejskiej określone są w dokumentach globalnych i krajowych, np. Agendzie ONZ 2030 oraz Polityce transportowej Państwa Polskiego na lata 2006–2025. Osiągnięcie tych celów to długi proces. Zidentyfikowano narzędzia i działania, które odgrywają fundamentalną rolę w osiągnięciu zrównoważonej mobilności. Przedstawiono i porównano różne metody pomiaru efektywności tych działań.

W artykule przedstawiono następujące hipotezy badawcze:

osiągnięcie celów zrównoważonej mobilności poprzez rozwój oferty komunikacji zbiorowej wymaga zastosowania nowoczesnych metod zarządzania,
konieczne jest zidentyfikowanie głównych atrybutów transportu publicznego determinujących korzystanie z tego rodzaju transportu oraz sfinansowanie tych elementów oferty przewozowej, które odpowiadają tym atrybutom.

Celem artykułu jest ocena roli transportu publicznego jako elementu zrównoważonej mobilności oraz wyjaśnienie przyczyn niezadowalających efektów polityki w Polsce.

Analizując skuteczność działań i narzędzi stosowanych w polskich miastach w osiąganiu celów zrównoważonej mobilności, do analizy wybrano procesy zarządzania w transporcie publicznym oraz kształtowania atrybutów usług transportowych i rozwiązań technicznych. Analizę przeprowadzono na przykładzie wybranych polskich miast.

Na podstawie przeprowadzonych badań autorzy sformułowali wnioski:

idea zrównoważonego rozwoju mobilności jest elementem polityki transportowej nowoczesnych miast europejskich,
osiągnięcie zrównoważonego rozwoju wymaga zmian w strukturze transportu miejskiego,
skuteczna realizacja polityki zrównoważonej mobilności prowadzi do zmian zachowań transportowych,
warunkiem zwiększenia udziału transportu zbiorowego jest podniesienie atrakcyjności jego usług.

Szczegółowe wnioski określono w odniesieniu do wybranych polskich miast, w szczególności Gdańska i Gdyni. Korzystanie z transportu publicznego przez osoby, które mogą podróżować samochodem, można ograniczyć, wpływając na swobodę korzystania z samochodów osobowych w miastach poprzez ograniczenia ruchu i parkowania. Najskuteczniejszym narzędziem ograniczającym korzystanie z prywatnych samochodów okazują się opłaty parkingowe w mieście.

Wnioski z przeprowadzonych badań pozwoliły potwierdzić hipotezy badawcze artykułu.

Bibliografia

Badania i opracowanie planu transportowego aglomeracji poznańskiej. Etap I. (2013), http://www.plantap.pl/assets/Uploads/Tekst-etap-I.pdf (accessed: 15.03.2019).
Google Scholar

Banister D. (2008), The sustainable mobility paradigm, “Transport Policy”, 15(2), https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2007.10.005
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2007.10.005

Banister D., Stead D. (2004), Impact of information and communications technology on transport, “Transports Reviews”, 24(5).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/0144164042000206060

Bauer M. (2015), Dyskusja o zasadności prowadzenia kompleksowych badań ruchu w ramach narodowego spisu powszechnego, “Transport Miejski i Regionalny”, 5, https://www.researchgate.net/publication/303646540_DYSKUSJA_ZASADNOSCI_PROWADZENIA_KOMPLEKSOWYCH_BADAN_RUCHU_W_RAMACH_NARODOWEGO_SPISU_POWSZECHNEGO (accessed: 10.03.2020).
Google Scholar

Berlin.de (2018), Bicycle Routes and Facilities, https://web.archive.org/web/20080922140453/ http://www.stadtentwicklung.berlin.de/verkehr/radverkehrsanlagen/en/radwege.shtml (accessed: 7.07.2019).
Google Scholar

Biuro Rozwoju Gdańska (2016), Gdańskie Badania Ruchu. https://www.brg.gda.pl/attachments/article/282/Raport-III.pdf (accessed: 20.03.2019).
Google Scholar

Braun Kohlová M. (2009), Everyday travel mode choice and its determinants: trip attributes versus lifestyle, http://www.feem-web.it/ess/files/braunkohlova.pdf (accessed: 20.12.2019).
Google Scholar

Bryniarska Z., Starowicz W. (2010), Wyniki badań systemów publicznego transportu zbiorowego w miastach, SITK w Krakowie, Kraków.
Google Scholar

Campos V.B.G., Ramos R.A.R., e Silva Correia D. de M. (2009), Multi-criteria analysis procedure for sustainable mobility evaluation in urban areas, “Journal of Advanced Transportation”, 43(4).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/atr.5670430403

Carlsson F. (2003), The demand for intercity public transport: The case of business passengers, “Applied Economics”, 35(1).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00036840210158921

Carse A., Goodman A., Mackett R.L., Panter J., Ogilvie D. (2013), The factors influencing car use in a cycle-friendly city: The case of Cambridge, “Journal of Transport Geography”, 28.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2012.10.013

Cascajo R., Monzón A. (2014), Assessing the passengers’ perception of implemented advanced management measures in bus service, http://oa.upm.es/36976/1/INVE_MEM_2014_197741.pdf (accessed: 20.12.2019).
Google Scholar

Cats O., Susilo Y.O., Reimal T. (2017), The prospects of fare-free public transport: evidence from Tallinn, “Transportation”, 44.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11116-016-9695-5

Christiansen P., Engebretsen Ø., Fearnley N., Hanssen J.U. (2017), Parking facilities and the built environment: Impacts on travel behaviour, “Transportation Research Part A: Policy and Practice”, 95.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.tra.2016.10.025

Dill J., Voros K. (2007), Factors Affecting Bicycling Demand: Initial Survey Findings from the Portland, Oregon, “Region. Transportation Research Record” 2031(1), https://doi.org/10.3141/2031-02
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3141/2031-02

Drechsler W. (2005), The rise and demise of the new public management, “Post-Autistic Economics Review”, 33, http://www.paecon.net/PAEReview/wholeissues/issue33.pdf (accessed: 8.01.2019)
Google Scholar

Eboli L., Mazzulla G. (2008), A stated preference experiment for measuring service quality in public transport, “Transport Planning and Technology”, 31(5).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/03081060802364471

EPOMM, http://www.epomm.eu/tems/compare_cities.phtml (accessed: 5.10.2020).
Google Scholar

Epomm (2010), Managing Mobility for a Better Future, http://www.epomm.eu/docs/1499/Max_Brochure_PL.pdf (accessed: 20.10.2019)
Google Scholar

Fishman E., Washington S., Haworth N. (2014), Bike share’s impact on car use: Evidence from the United States, Great Britain, and Australia, “Transportation Research Part D: Transport and Environment”, 31, https://doi.org/10.1016/j.trd.2014.05.013
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.trd.2014.05.013

Gillis D., Semanjski I., Lauwers D. (2016), How to monitor sustainable mobility in cities? Literature review in the frame of creating a set of sustainable mobility indicators, “Sustainability”, 8(1): 29.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3390/su8010029

Główny Urząd Statystyczny (2016), Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start (accessed: 3.03.2020).
Google Scholar

Goldman T., Gorham R. (2006), Sustainable urban transport: Four innovative directions, “Technology in Society”, 28(1).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2005.10.007

Goodwin P., Cairns S., Dargay J., Hanly M. et al. (2004), Changing travel behaviour. Components, https://www.researchgate.net/publication/32885786_Changing_travel_behaviour#fullTextFileContent (accessed: 7.03.2019).
Google Scholar

Graviter F.J., Forzano L-A.B. (2011), Research Methods for the Behavioural Sciences, Cengage Learning Inc., USA, https://www.cengage.co.uk/books/9781337613316/ (accessed: 8.03.2019).
Google Scholar

Haghshenas H., Vaziri M. (2012), Urban sustainable transportation indicators for global comparison, “Ecological Indicators”, 15(1).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2011.09.010

Hess D.B. (2017), Decrypting fare-free public transport in Tallinn, Estonia, “Case Studies on Transport Policy”, 5(4).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.cstp.2017.10.002

Holmgren J. (2007), Meta-analysis of public transport demand, “Transportation Research Part A: Policy and Practice”, 41(10): 1021–1035.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.tra.2007.06.003

Hughes M. (2012), Measure for Measure: Using Performance Information in Tough Times, APSE, https://www.apse.org.uk/apse/index.cfm/research/current-research-programme/measure-for-measure-using-performance-information-in-tough-times/measure-for-measure-using-performance-information-in-tough-times/ (accessed: 13.01.2019).
Google Scholar

IGKM (2013), Raport o stanie komunikacji miejskiej w Polsce za lata 2000–2012, Warszawa, http://docplayer.pl/5735559-Raport-o-stanie-komunikacji-miejskiej-w-polsce-w-latach-2000-2012.html (accessed: 10.01.2019).
Google Scholar

IGKM (2018), Komunikacja miejska w liczbach. Dane za 12 miesięcy 2017 r., Warszawa.
Google Scholar

Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej (1998), Komunikacja miejska w liczbach. Dane za 12 miesięcy 1997 r., Warszawa.
Google Scholar

Joumard R., Gudmundsson H. (2010), Indicators of environmental sustainability in transport: an interdisciplinary approach to methods, https://backend.orbit.dtu.dk/ws/portalfiles/portal/5719272/Joumard+%26+Gudmundsson+2010+Indicators_EST_May_2010.pdf (accessed: 10.12.2019).
Google Scholar

Litman T. (2004), Transit Price Elasticities and Cross-Elasticities, “Journal of Public Transportation”, 7(2).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5038/2375-0901.7.2.3

Litman T. (2008), Valuing Transit Service Quality Improvements, “Journal of Public
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5038/2375-0901.11.2.3

Transportation”, 11(2).
Google Scholar

Litman T. (2016), When Are Bus Lanes Warranted? Victoria Transportation Policy Institute, https://www.vtpi.org/blw.pdf (accessed: 7.03.2019).
Google Scholar

Matulin M., Bošnjak I., Šimunovič L. (2009), Different approaches to the modal split calculation in urban areas [Internet], Conference proceedings of ICTS 2009: “Transport, Maritime and Logistics Science”, https://bib.irb.hr/datoteka/414598.Matulin20Bosnjak20Simunovic.pdf (accessed: 19.03.2019).
Google Scholar

Ministry of Funds and Regional Policy (2015), National Urban Policy 2023, Warsaw.
Google Scholar

Ministry of Infrastructure (2002), State Transport Policy for the years 2006–2025, Warsaw.
Google Scholar

Młodzieżowa Rada Miasta Poznania (2018), Uchwała nr LXVI/2/2018 Młodzieżowej Rady Miasta Poznania, Poznań.
Google Scholar

Mobility in Cities. Database. (2018), https://www.uitp.org/MCD (accessed: 20.07.2019).
Google Scholar

New Urban Agenda, https://habitat3.org/the-new-urban-agenda/ (accessed: 5.10.2020).
Google Scholar

Nicolas J.P., Pochet P., Poimboeuf H. (2003), Towards sustainable mobility indicators: Application to the Lyons conurbation, “Transport Policy”, 10(3).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0967-070X(03)00021-0

Nykvist B., Whitmarsh L. (2008), A multi-level analysis of sustainable mobility transitions: Niche development in the UK and Sweden, “Technological Forecasting and Social Change”, 75(9).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.techfore.2008.05.006

Okraszewska R., Romanowska A., Wołek M., Oskarbski J., Birr K., Jamroz K. (2018), Integration of a multilevel transport system model into sustainable Urban mobility planning, “Sustainability”, 10(2), 479: 1–20.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3390/su10020479

Parasuraman A., Zeithaml V., Berry L. (1988), SERVQUAL: A Multiple-Item Scale for Measuring Consumer Perceptions of Service Quality, “Journal of Retailing”, 64(1).
Google Scholar

Potocki K., Brocato R.C. (1995), A system of management for organisational improvement, “Journal Hopkins APL Technical Digest”, 16(04).
Google Scholar

Pticina I. (2011), The methodology of data collection about public transport service quality. The 11th International Conference, “Reliability and statistics in Transportation and Communication”, http://www.tsi.lv/sites/default/files/editor/science/Publikacii/RelStat_11/sess_3_pticina_ed.pdf (accessed: 14.02.2020).
Google Scholar

Rada Miasta st. Warszawy (2014), Plan zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego dla m. st. Warszawy z uwzględnieniem transportu zbiorowego organizowanego na podstawie porozumień z gminami sąsiadującymi, http://transport.um.warszawa.pl/sites/default/files/PlanTransportowy_tekst ze spisem terści_0.pdf (accessed: 15.07.2019).
Google Scholar

Rada V.D. de, Martín V.M. (2014), Random Route and Quota Sampling: Do They Offer Any Advantage over Probably Sampling Methods?, “Open Journal of Statistics”, 04(05).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4236/ojs.2014.45038

Redman L., Friman M., Gärling T., Hartig T. (2013), Quality attributes of public transport that attract car users: A research review, “Transport Policy”, 25.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2012.11.005

Reichert A., Holz-Rau C. (2015), Mode Use in Long-Distance Travel, “Journal of Transport Land Use”, 8(2).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5198/jtlu.2015.576

Rietveld P. (2005), Six reasons why supply-oriented indicators systematically overestimate service quality in public transport, “Transport Reviews”, 25(3).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/0144164042000335814

Samochody osobowe zarejestrowane w Polsce (2017), http://www.cepik.gov.pl/dla-obywateli/usluga-statystyczna (accessed: 10.08.2019).
Google Scholar

Shiftan Y., Golani A. (2005), Effect of Auto Restraint on Travel Behaviour, “Transportation Research Record”, 1932(1).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0361198105193200118

Starowicz W. (2001), Kształtowanie jakości usług przewozowych w miejskim transporcie zbiorowym, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar

Steg L. (2003), Can Public Transport Compete With The Private Car?, “IATSS Research”, 27(2).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0386-1112(14)60141-2

Suchorzewski W., Rozkwitalska C. (1997), Raport o stanie komunikacji miejskiej w 1996 roku, Sterowanie i zarządzanie ruchem w komunikacji miejskiej, http://www.igkm.pl/site/publikacje/pub_raport96.pdf (accessed: 10.08.2019).
Google Scholar

Tafidis P., Sdoukopoulos A., Pitsiava-Latinopoulou M. (2017), Sustainable urban mobility indicators: Policy versus practice in the case of Greek cities, “Transportation Research Procedia”, 24.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.trpro.2017.05.122

UITP (2002), Public transport for sustainable mobility, https://www.uitp.org/public-transport-sustainable-mobility (accessed: 13.03.2020).
Google Scholar

UN (2015), We are transforming the world: the 2030 Agenda for Sustainable Development, Resolution adopted by the UN General Assembly on September 25, UN on October 21, 2015 A / RES / 70/1.
Google Scholar

United Nations (2015), Sustainable Development Goals UNDP.
Google Scholar

Urząd Miasta Kraków (2013), Kompleksowe badania ruchu w Krakowie, https://www.bip.krakow.pl/zalaczniki/dokumenty/n/207255/karta (accessed: 10.01.2019).
Google Scholar

Urząd Miasta Warszawa (2016), Warszawskie Badanie Ruchu 2015 wraz z opracowaniem modelu ruchu, http://transport.um.warszawa.pl/sites/default/files/WBR 2015 SYNTEZA POL.pdf (accessed: 7.01.2019).
Google Scholar

Urząd Miasta Wrocław (2018), Kompleksowe badania ruchu we Wrocławiu i otoczeniu, http://bip.um.wroc.pl/artykul/565/37499/kompleksowe-badania-ruchu-we-wroclawiu-i-otoczeniu-kbr-2018 (accessed: 7.02.2020).
Google Scholar

WBCSD (2015), Methodology and indicator calculation method for Sustainable Urban Mobility, WBCSD – World Business Council for Sustainable Development, https://www.eltis.org/resources/tools/metodology-and-indicator-cal-culation-method-sustainable-urban-mobility (accessed: 7.11.2019).
Google Scholar

Wollmann H. (2004), Local government reforms in Great Britain, Sweden, Germany and France: Between multi-function and single-purpose organisations, “Local Government Studies”, 30(4).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/0300393042000318030

Xu S.J., Chow J. (2018), A longitudinal study of bike infrastructure impact on bikeshare system performance, Researchgate.Net. (January): 1–20, https://www.researchgate.net/profile/Susan_Xu5/publication/320273966_A_longitudinal_study_of_bike_infrastructure_impact_on_bike-share_system_performance/links/5a219ec6a6fdcc8e8664f56b/A-longitudinal-study-of-bike-infrastructure-impact-on-bike-share-system (accessed: 6.07.2019).
Google Scholar

Zarząd Komunikacji Miejskiej w Gdyni (2016), Preferencje i zachowania komunikacyjne mieszkańców Gdyni Raport z badań marketingowych 2015, http://www.zkmgdynia.pl/admin/__pliki__/A4_zkmgdynia-PZKMG-raport2015.pdf (accessed: 7.01.2020).
Google Scholar

Zarząd Komunikacji Miejskiej w Gdyni (2019), Preferencje i zachowania komunikacyjne mieszkańców Gdyni w 2018 r., https://zkmgdynia.pl/files/Pliki%20do%20pobrania%20-%20inne/Preferencje%20i%20zachowania%20komunikacyjne%20mieszka%C5%84c%C3%B3w%20Gdyni%202018.pdf (accessed: 27.10.2020).
Google Scholar

Ziefle M., Wilkowska W. (2015), What makes people change their preferences in public transportation – Opinions in different user groups. In: Lecture Notes of the Institute for Computer Sciences, Social-Informatics and Telecommunications Engineering, LNICST.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-19743-2_21