Polacy-katolicy w Harbinie. W trosce o zachowanie tożsamości narodowej

Małgorzata Pietrasiak; Ksenia Rodionova

doi:10.18778/1427-9657.11.08

Autor

Małgorzata Pietrasiak Uniwersytet Łódzki, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych https://orcid.org/0000-0002-4279-1483
Ksenia Rodionova Dalekowschodni Uniwersytet Federalny we Władywostoku, Wydział Historii i Archeologii https://orcid.org/0000-0001-8034-9541

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-9657.11.08

Słowa kluczowe:

stosunki międzynarodowe, Harbin, Kolej Wschodniochińska, Polonia, tożsamość narodowa

Abstrakt

Podstawowym celem artykułu jest uzupełnienie wiedzy o działalności kolonii polskiej w Harbinie (Mandżuria) poprzez analizę niepublikowanych dokumentów archiwalnych dotyczących tego tematu. Dokumenty uzupełniają już istniejące publikacje, dotyczące roli Polaków w procesie planowania i budowy Kolei Wschodniochińskiej (KWŻD) oraz eksploatacji tej drogi handlowej z wykorzystaniem najważniejszego węzła kolejowego, którego architektami byli Polacy, Harbinu. Okres, którego dotyczy analiza, to koniec XIX – połowa XX w. Szczególna uwaga została zwrócona na dbałość Polonii harbińskiej o zachowanie tożsamości narodowej. Dużą rolę odgrywał przy tym Kościół katolicki oraz szkoły polskie założone w Mandżurii. Wartości, które towarzyszyły funkcjonowaniu instytucji edukacyjnych oraz religijnych oparte na zasadach tolerancji i akceptacji różnorodności oraz zaangażowanie Polaków w rozwój gospodarczy Mandżurii, mogą być ważnym elementem polskiego soft power wobec Chin i budowania wizerunku Polski.

Bibliografia

Czasopismo „Tygodnik Polski”, 14.10.1940 г., GAHK. F. 830. Оp. 3. D. 35163. L. 1.
Google Scholar

Dogowor imuszczestwiennogo najma [umowa najmu] 1942, AAN. Z. 198, sygn. 16.
Google Scholar

Gonczarienko, O.G. 2009. Russkij Charbin. Мoskwa: Wiecze.
Google Scholar

Gospodinu Sigieo Oisi priedstawitielu Diepartamientapo Inostrannym diełam Man’czżugo [Panu Sigeo Oisi, przedstawicielowi departamentu MSZ Mandżukuo], 15.12.1941 g., AAN. Z. 198, sygn. 15.
Google Scholar

Gospodinu Sigieo Oisi priedstawitielu Ministierstwa Inostrannychdieł Man’czżudigo w Charbinie [Panu Sigeo Oisi, przedstawicielowi MSC Mandżukuo w Harbinie], 30.03.1944 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
Google Scholar

Grąbczewski, B. 2010. Podróże po Azji Środkowej 1885–1890, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Grochowski, K. 1928. Polacy na Dalekim Wschodzie. – Harbin, b.m.w.
Google Scholar

Jełki u polakow [Choinka u Polaków]. 1933. Nasz put’ 81 (25 diek.).
Google Scholar

Kajdański, E. 2009. Wspomnienia z Harbina. W: B. Góralczyk (red.). Polska – Chiny. Wczoraj, dziś, jutro. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek,
Google Scholar

Kałuski, M. 2001. Polacy w Chinach, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Kim Yong Deong. 2001. Kolonia polska w Mandżurii 1897–1949. Kraków: Wydawnictwo Promocji i Powiatu Miasta i Gminy PROMO,
Google Scholar

Kopija sprawki Ziemielnogo otdieła Kitajskoj Wostocznoj żeleznoj [Kopia notatki oddziału ziemskiego KWŻD], 6.01.1928 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
Google Scholar

Kostieł sw. Iosafata [w czest’ sw. Iosafatajepiskopa-muczenika], GAHK, F. Р–831, Оp. 2, D. 29, L. 44.
Google Scholar

Kostieł Swiatogo Stanisława (w czest’ Sw. Stanisława jepiskopa-muczenika) [Kościół Świętego Stanisława], Gosudarstwiennyj archiw Chabarowskogo kraja (GAHK) [Archiwum Państwowe Chabarowskiego Kraju]. F. R–831. Op. 2. D. 29. L. 41.
Google Scholar

Kostuch, M. 2012. Funkcjonowanie, problemy dydaktyczne oraz finansowanie Gimnazjum Polskiego im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie, Słupskie Studia Historyczne 18, s. 177–194, https://ssh.apsl.edu.pl/images/NR18/kostuch.pdf (dostęp 10.02.2014).
Google Scholar

Michalewicz, K. 2020. Wybrane aspekty działalności Polonii harbińskiej w latach 1931–1937 w świetle prasy polonijnej: „Dalekiego Wschodu”, „Listów Harbińskich”, „Tygodnika Polskiego” oraz „Kwartalnika Wschód”. Studia Migracyjne. Przegląd Polonijny 1(175), s. 161–185.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.20.008.11799

Mielichow, G. 2003. Biełyj Charbin: Sieriedina 20-ch. Izdatielskij dom: Russkij put’, http://www.ereading.co.uk/chapter.php/143551/12/Melihov_-_Belyii_Harbin__Seredina_20-h.html (dostęp 8.02.2014).
Google Scholar

Miemorija [Memoria], 22.09.1943 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
Google Scholar

Misiurek, J. 1976. Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie (1901–1925). Studia Polonijne 1, s. 181–198.
Google Scholar

Misiurek, J. 1978. Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie. Studia Polonijne 2, s. 307–325.
Google Scholar

Naczalniku Sztaba Polskoj oborony [Do naczelnika sztabu polskiej obrony], 22.08.1945 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
Google Scholar

Neja, J. 2003. Polski Król Mandżurii. Wprost 9, http://www.wprost.pl/ar/41007/Polski-krol-Mandzurii/ (dostęp 8.02.2014).
Google Scholar

Nernhejm, S. 1934. Polonia Harbińska (Zarys historyczny). Daleki Wschόd 7(57), s. 2.
Google Scholar

Niedziela, A. 2017. Od Klukwiennej do Harbina, http://zeslaniec.pl/50/Niedziela.pdf (dostęp 11.01.2022).
Google Scholar

Pałasz-Rutkowska, E. 2006. Polska – Japonia – Mandzukuo. Sprawa uznania Mandzukuo przez Polskę. Przegląd Orientalistyczny 1–2.
Google Scholar

Płan zdanija Czastnogo Polskogo sriedniegoinstituta, prinadleżaszczego Rimsko- katoliczeskomu kostiełu w Harbinie [Plan powstania prywatnego polskiego gimnazjum, należącego do kościoła rzymskokatolickiego w Harbinie], 28.01.1943 g., AAN. Z. 198, sygn. 16. s. 11.
Google Scholar

Polaki na rodinu czeriez Marsiel [Polacy do Ojczyzny przez Marsylię]. 1925. Wieczerniaja zaria 576 (31 marta).
Google Scholar

Polonia Mandżurska. 2012, http://www.polska-azja.pl/2012/01/23/w-pelc-mandzurska-polonia/ (dostęp 10.02 2014).
Google Scholar

Potocka, E. 1999. 80 lat stosunków polsko-japońskich. Azja – Pacyfik 2, s. 7–16.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15804/ap199901

Prazdnik polskoj kołonii. Godowszczina Konstitucyi Poniatowskogo [Święto polskiej kolonii. Rocznica konstytucji Poniatowskiego]. 1934. Zaria 116 (3 maja).
Google Scholar

Prikaz diriektoru Charb. Czastn. Polskoj gimnazii [Zarządzenie dyrektora harbińskiego prywatnego gimnazjum], 25.12.1943 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
Google Scholar

Raport Nastojatiela charbinskogo kostieła ksiendza Władisława Ostrowskogo [Raport księdza Władysława Ostrowskiego. Raport № 90 оt 07 janwarja 1913 g., RIGA. F. 826. Оp. 1. D. 1491. L. 39–39.
Google Scholar

Rowiński, J., Szczudlik J. 2005. Z historii kontaktów polsko-chińskich (do 1945 roku). Azja – Pacyfik 8, s. 9–42.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15804/ap200501

S. Nerngiejm – dielegat man’czżurskich polakow na warszawskij sjezd [S. Nerggejm – delegat mandżurskich Polaków na warszawski zjazd]. 1934. Zaria 156 (13 ijunia).
Google Scholar

Sprawka [Notatka], 28.01.1943 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1259/0007-1285-16-187-198-a

Szymański, J. 2017. Opieka duszpasterska nad Polakami w Harbinie. Studia Polonijne 38, s. 37–59.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18290/sp.2017.3

Theiss, W. 1992. Dzieci syberyjskie – dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919–1923, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

W Uprawlenije Gosudarstwiennoj Monopolii gor. Harbina [Do Zarządu Państwowego Monopolu miasta Harbin], 20.11.1944 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
Google Scholar

Zaleski, W. 1924. List z Rzymu. Tygodnik Polski 122, s. 1.
Google Scholar

http://pekin.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_dwustronna/polacy_w_chinach/?printMode=true
Google Scholar

https://www.gov.pl/web/dyplomacja/dyplomacja-publiczna
Google Scholar

https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2017-05-13/premier-polacy-zapisali-sie-w-historii-chin-pieknymi-zgloskami/
Google Scholar