Zarys historii przemian topograficznych przykościelnej części Spycimierza (gmina Uniejów)
DOI:
https://doi.org/10.18778/2299-8403.10.03Słowa kluczowe:
Spycimierz, gmina Uniejów, Boże Ciało, badania archeologiczneAbstrakt
Celem prezentowanego opracowania jest próba nakreślenia charakteru przemian przestrzennych, zachodzących na przestrzeni wieków w obrębie posesji zlokalizowanych na wprost kościoła (dz. nr ewid. 406), poprzedzających ostateczne uformowanie współczesnego zagospodarowania tego obszaru. Poniższe ustalenia mają charakter wprowadzający do mających miejsce w 2021 r. ratowniczych badań archeologicznych, które odbywały się przed rozpoczęciem budowy Centrum Historyczno-Kulturalnego „Spycimierskie Boże Ciało”, obejmującej północną część posesji oznaczonej na poniższej mapie jako „obszar inwestycji”. Przedstawienie wniosków, które mogłyby znaleźć zastosowanie w prowadzonych na określonym obszarze pracach archeologicznych wymagało jak najpełniejszego rozpoznania zasobu materiałów źródłowych, ale również dokonania ich znaczącej selekcji. W ramach podsumowania przeprowadzono syntezę zgromadzonych informacji oraz zaproponowano periodyzację przemian topograficznych analizowanego obszaru, wydzielając pięć faz chronologicznych
Bibliografia
Chlebowski B., Sulimierski F., Walewski W., Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 11, Warszawa 1890.
Google Scholar
Figlus T., Rozwój układu ruralistycznego Spycimierza na tle dziejów osadnictwa w świetle badań geograficzno-historycznych i archeologicznych, „Biuletyn Uniejowski” 2015, t. 4, s. 73‒94.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2299-8403.04.05
Grabarczyk T., Kowalska-Pietrzak A., Szymczak J., Uniejowskie strony: karty z przeszłości odległej, nieznanej i bliskiej gminy Uniejów, Łódź‒Uniejów 2008,
Google Scholar
Jakimowicz R., Sprawozdanie z działalności Państwowego Konserwatora Zabytków Przedhistorycznych Okręgu Warszawskiego za rok 1923, „Wiadomości Archeologiczne” 1925, t. IX, z. 3‒4, s. 305‒331.
Google Scholar
Kamińska J., Grody wczesnośredniowieczne ziem Polski środkowej na tle osadnictwa, „Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis” 1953, nr 2.
Google Scholar
Kietlińska A., Dąbrowska T., Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich we wsi Spicimierz, pow. Turek, „Materiały Starożytne” 1963, t. IX, s. 143‒252.
Google Scholar
Kulesza M., Morfogeneza miast na obszarze Polski Środkowej w okresie przedrozbiorowym. Dawne województwa łęczyckie i sieradzkie, Łódź 2001.
Google Scholar
Nadolski A., Spicymierz nad Wartą, średniowieczny zespół osadniczy, „Archeologia Polski” 1966, t. 10, z. 2, s. 701‒712.
Google Scholar
Poklewski T., Spicymierska włość grodowa w średniowieczu. Obraz gospodarczy, Łódź 1975.
Google Scholar
Rosin R., Warunki naturalne, drogi lądowe i rozwój terytorialno-administracyjny, [w:] J. Śmiałowski (red.), Szkice z dziejów Sieradzkiego, Łódź 1977, s. 12‒30.
Google Scholar
Rosin R., Zajączkowski S. M., Osadnictwo i stosunki własnościowe sieradzkiego na przełomie późnego średniowiecza i czasów nowożytnych, [w:] T. J. Horbacz, L. Kajzer (red.), Między północą a południem. Sieradzkie i wieluńskie w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych. Materiały z sesji naukowej w Kościerzynie koło Sieradza (4‒6 grudnia 1991 r.), Sieradz 1993, s. 31‒47
Google Scholar
Różańska W., Cmentarzysko łużyckie z młodszego okresu halsztackiego w Spicymierzu, pow. Turek, „Materiały Starożytne” 1958, t. IV, s. 145‒156.
Google Scholar
Rutkowski H., Granice państwowych jednostek terytorialnych, [w:] Atlas Historyczny Polski. Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku, cz. II, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 26‒29
Google Scholar
Sikora J., Grodziska wczesnośredniowieczne Polski Centralnej. Archeologiczne badania nieinwazyjne z lat 2013‒2016, Łódź 2017.
Google Scholar
Skoiński J., Spicimierz. Gród i kasztelania. Szkic historyczny, Łódź 1936.
Google Scholar
Szymczakowa A., Nobiles Siradienses. Rody Porajów, Pomianów, Gryfów, Kopaczów i Pobogów, Łódź 2011.
Google Scholar
Wąsicki J., Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Południowe 1793‒1806, Studium historyczno-prawne, Wrocław 1957.
Google Scholar
Zajączkowski S., Zajączkowski S.M., Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, cz. II, Łódź 1970.
Google Scholar
Karta KEZAL stanowiska AZP 62-45/177, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Łodzi.
Google Scholar
Nierychlewska A., Rybacki Z., Opracowanie wraz ze sprawozdaniem z badań archeologicznych w Spycimierzu, gm. Uniejów, pow. poddębicki, woj. łódzkie, przeprowadzonych w 2020 r. w związku z realizacją inwestycji polegającą na budowie ołtarza św. Julianny z Cornillon, Łódź 2020, mps w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi.
Google Scholar
Gall Anonim, Cronica et gesta ducum sive principum Polonorum, wyd. K. Maleczyński, Kraków 1952.
Google Scholar
Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584, wyd. K. J. Turowski, Kraków 1858 (udostępnione w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/31164/edition/48455/content ).
Google Scholar
Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, seria I, I/II, II, [online] https://www.wbc.poznan.pl/ [dostęp: 22.03.2021].
Google Scholar
Łaski J., Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, t. 1 obejmujący archidiakonaty: gnieźnieński, uniejowski i kurzelowski: z poręki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, podług kodeksów rękopiśmiennych Archiwum Gnieźnieńskiego i Kaliskiego, wyd. J. Korytkowski, Gniezno 1880.
Google Scholar
Tabela miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biurze Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji, t. 2, Warszawa 1827, [online] https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edition/110117?id=110117 [dostęp: 20.03.2021].
Google Scholar
Taryfa podymnego z 1775 r., Verzeichniß aller adelichen, geistlichen und königlichen Oertern in Polen, nach den Woiwodschaften und Districten, und mit Bemerkung der Anzahl der Rauchfänge in jedem Orte, „Magazin für die neue Historie und Geographie” 1788, t. 22, [online] https://books.google.pl/books?id=X4lOAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false [dostęp: 20.03.2021].
Google Scholar
Archiwum Narodowe w Krakowie: Zbiór Zygmunta Glogera 2/233, 2/324.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Kaliszu: Naczelnik Powiatu Kaliskiego 14/346.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi: Urząd Gubernialny Kaliski do Spraw Włościańskich 1117, 1118, 1118a, 1120, 3134; Dyrekcja Szkolna Kaliska 276, 1526.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu: Powiatowa Komisja Sprawiedliwości w Sieradzu 519.
Google Scholar
AMS M751, M753 Poland, M752 East Prussia 1:50 000, 2921 IV Uniejów (1963 r.), http://maps.mapywig.org/m/ALLIED_maps/series/AMS_M752-753_050K//AMS_M751_POLAND_50K_2921_IV_UNIEJOW_ed_1_1963.jpg [dostęp: 21.03.2021].
Google Scholar
Mapa Administracyjna Rzeczypospolitej Polskiej 1:300 000, ark. 24 (64), 1937 r., http://maps.mapywig.org/m/WIG_maps/series/300K_admin/MARP_24_LODZ_1937.jpg [dostęp: 21.03.2021].
Google Scholar
Mapa Szczegółowa Polski, Oberkommando des Heeres, P41 S27 C (4127 C) Brückstädt (Unjejow), http://maps.mapywig.org/m/WIG_maps/series/025K_german/4127_C_Brueckstaedt_(Unjejow)_XII.1944.jpg [dostęp: 21.03.2021].
Google Scholar
Nakęski K., Mapa Królestwa Polskiego z oznaczeniem miast, osad, wsi, komór, kolei, dróg bitych, traktów pocztowych i rzek (1913 r.), http://maps.mapywig.org/m/Polish_maps/various/Mapa_Krol_Pol_(auto)_504K_1913/Mapa_Krolestwa_Polskiego_[auto]_504K_Karta_11_LODZ_ca1913_BCUWr-c8200037499-0029.jpg [dostęp: 21.03.2021].
Google Scholar
Übersichtskarte von Mitteleuropa 1893 B, Piotrków Q52, (1909 r.) http://maps.mapywig.org/m/German_maps/series/300K_UvM/UvM_Piotrkow_1909.jpg [dostęp: 21.03.2021].
Google Scholar
Gilly D., Karte von Südpreussen, 1793, Staatsbibliothekzu Berlin.
Google Scholar
Gilly D., Spezialkarte von Südpreussen, 1813, Staatsbibliothekzu Berlin.
Google Scholar
Kolberg J. , Atlas Królestwa Polskiego, Warszawa 1827 (Biblioteka Narodowa, https://polona.pl/item/atlas-krolestwa-polskiego-atlas-du-royaume-de-pologne,NDcwMDgwNjE ) [dostęp: 20.03.2021].
Google Scholar
Mapa Kwatermistrzostwa, ark. 10, kol. II, sek. IV Łęczyca 1843 r., http://maps.mapywig.org/m/Polish_maps/series/126K_Mapa_Kwatermistrzostwa/TKKP126K_ark-10_Kol_II_Sek_IV_%C5%81%C4%99czyca_600dpi_BCPolona.jpg [dostęp: 21.03.2021].
Google Scholar
Perthées de K., Mappa Szczegulna Woiewodztwa Łęczyckiego, 1793 r. (AGAD, AK 96, Zb. SA 12).
Google Scholar
Plan gruntów probostwa we wsi Spicymierz w powiecie tureckim (1847 r.), AGAD ‒ ZK 555‒25.
Google Scholar
Plan pomiarowy kolonii Spicymierz (1845‒1861 r.), AGAD ‒ ZK 204-15.
Google Scholar
Plan wsi Spicymierz w ekonomii Uniejów (1804 r.), AGAD ‒ ZK, 344-4.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
_XII.1944.jpg){kind=link}
