Losy szczątków zmarłych i relikty wyposażenia grobowego czeskich władców i członków ich rodzin
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.35.07Słowa kluczowe:
Zamek Praski, władcy Czech, wyposażenie grobowe, tekstylia archeologiczne, czescy święci patroni, biskupi prascy, badania antropologiczneAbstrakt
Zamek Praski był najważniejszym miejscem pochówku czeskich władców i ich krewnych. Groby znajdują się w kościele Matki Boskiej, w kościele i klasztorze pod wezwaniem św. Jerzego oraz, najliczniej, w katedrze św. Wita.
Grobowce z relikwiami najważniejszych świętych patronów Czech również znajdują się na Zamku Praskim w bazylice św. Jerzego, katedrze św. Wita oraz kościele Wszystkich Świętych. Wiemy także o grobach dwunastu praskich biskupów w katedrze św. Wita.
Większość wspomnianych grobów otwierano już kilkukrotnie w przeszłości z różnych powodów, co przysporzyło różnego rodzaju problemów, spośród których najpoważniejszym było mylenie relikwii.
Pierwsze systematyczne badania antropologiczne przeprowadzono na początku XX w. Szczątki niemal wszystkich postaci historycznych pochowanych na Zamku Praskim zostały udostępnione do innego badania antropologicznego przeprowadzonego w latach 60. XX w. Obecnie trwają dalsze badania obejmujące nowoczesne analizy w zakresie nauk przyrodniczych.
Wydobyte w przeszłości wyposażenie grobowe w większości przypadków nie było należycie traktowane głównie ze względu na brak świadomości prawidłowych procedur postępowania z artefaktami, które wiele lat spędziły w nieodpowiednich warunkach panujących w grobach i grobowcach. Wyposażenie grobowe często było konserwowane w nieprawidłowy sposób. Poziom konserwacji znacznie wzrósł po tym, jak w 2000 r. powstały warsztaty renowacyjno-konserwatorskie.
Otwieranie grobów jest problematyczne, a biorąc pod uwagę kwestie etyczne, powinno do niego dochodzić wyłącznie w ograniczonym zakresie. Częstym powodem są konieczne prace budowlane i w takich przypadkach należy okazywać szczątkom należyty szacunek. Z kolei z wydobywanym wyposażeniem grobowym należy postępować we właściwy sposób, gdyż artefakty te często stanowią niezastąpione dziedzictwo, które należy poddawać naukowym analizom. Sam głód wiedzy, często związany z próbą wywołania sensacji, nie upoważnia nas do zakłócania miejsc pochówku naszych przodków nieprzemyślanymi działaniami.
Pobrania
Bibliografia
Documentation on inv. no. K 268–280: Dokumentace k inv. č. K 268–280 (unpublished report stored in the Art Collections Department of the Prague Castle Administration).
Google Scholar
Documentation on inv. no. PHA 24–26: Dokumentace k inv. č. PHA 24–26 (unpublished report stored in the Art Collections Department of the Prague Castle Administration).
Google Scholar
Documentation on inv. no. PHA 30: Dokumentace k inv. č. PHA 30 (unpublished report stored in the Art Collections Department of the Prague Castle Administration).
Google Scholar
Documentation on the royal tomb: Dokumentace ke královské hrobce (unpublished report stored in the Art Collections Department of the Prague Castle Administration).
Google Scholar
Beneš Krabice z Weitmile (1884), [in:] J. Emler (ed.), Fontes rerum bohemicarum, vol. IV,Prague, p. 457–548.
Google Scholar
Borkovský I. (1953), Kostel Panny Marie na Pražském hradě – Kostěl Bogorodicy v Pražskom gradě – Église de la Ste Vierge au Château de Prague, “Památky archeologické”, 44, p. 129–198.
Google Scholar
Borkovský I. (1975), Svatojiřská bazilika a klášter na Pražském hradě, Academia, Prague.
Google Scholar
Bravermanová M. (2004), Hroby pražských biskupů v katedrále sv. Víta na Pražském hradě. Předběžné sdělení. Gräber der Prager Bischöfe in der St. Veit Kathedrale auf der Prager Burg, “Archaeologia historica”, 29, p. 599–615.
Google Scholar
Bravermanová M. (2005), Hroby knížat, Hroby králů, Hroby českých patronů, Hroby významných církevních činitelů. Die Gräben der Fürsten, Die Gräben der Königen, Die Gräben von heiligen Böhmischen Ursprungs, Die Gräben bedeutender vertreter des Geistlichen Standes, [in:] K. Tomková (ed.), Pohřbívání na Pražském hradě a jeho předpolích, vol. I.1, Archeologický ústav AV ČR, Prague (Castrum Pragense, 7), p. 47–140.
Google Scholar
Bravermanová M. (2006), Hroby světců českého původu na Pražském hradě, [in:] P. Kubín (ed.), Světci a jejich kult ve středověku, Prague, p. 169–189.
Google Scholar
Bravermanová M. (2016), Pražský hrad jako pohřebiště lucemburské dynastie. Prague Castle as the Burial Site of the Luxembourg Dynasty, [in:] M. Bravermanová, P. Chotěbor (ed.), Koruna království. The Crown of the Kingdom. Katedrála sv. Víta a Karel IV.Charles IV and the Cathedral of St. Vitus, Prague.
Google Scholar
Bravermanová M., Otavská V. (2000), Románská tkanina z královské hrobky na Pražském hradě. Ein romanisches Gewebe aus der königlichen Gruft, “Archaeologia historica”, 25, p. 405–428.
Google Scholar
Bravermanová M., Otavská V. (2001), Nové poznatky o nejstarších textiliích z hrobu sv. Ludmily. Neue Erkenntisse von den ältesten Textilien aus dem Relikviengrab der Heiligen Ludmila, “Archaeologia historica”, 26, p. 447–486.
Google Scholar
Bravermanová M., Otavská V. (2013), Křestní obleček novorozence z tumby knížete Břetislava II. v katedrále sv. Víta, [in:] J. Roháček (ed.), Epigraphica and Sepulcralia, vol. IV, Artefactum, Prague, p. 23–55.
Google Scholar
Bravermanová M., Březinová H., Urbanová K. (2011), Metodika výzkumu archeologických textilních nálezů. Forschungsmethodik für archäologische Textilfunde. Methodology of Research of Archaeological Textile Finds, “Zprávy památkové péče”, 71 (1), p. 97–105, 149, 151.
Google Scholar
Bravermanová M., Kobrlová J., Samohýlová A. (1994), Textilie z hrobu Anny Jagellonské z Colinova mauzolea v katedrále sv. Víta na Pražském hradě. Textilie aus der Grabstätte der Anna Jagellone, “Archaeologia historica”, 19, p. 437–461.
Google Scholar
Bravermanová M., Kloudová R., Otavská V., Vrabcová A. (2005), Pohřební roucho Karla IV. z královské krypty v katedrále sv. Víta. Das Beerdigungsgewand des Karl IV aus der königlichen Krypta in der Kathedrale des Hl. Veit, “Archaeologia historica”, 30, p. 471–496.
Google Scholar
Bravermanová M., Dobisíková M., Frolík J., Kaupová S., Stránská P., Světlík I., Vaněk D., Velemínský P., Votrubová J. (2018), Nové poznatky o ostatcích z hrobů K1 a K2 z rotundy sv. Víta na Pražském hradě. New Findings on the Remains from Graves K1 and K2 from the St. Vitus Rotunda at Prague Castle, “Archeologické rozhledy”, 70, p. 260–293.
Google Scholar
Brůžek J., Novotný V. (1999), Jak staří umírali staří Přemyslovci aneb Jak přesná je přesnost určení věku jedince podle kostry, “Vesmír”, 8, p. 453–456.
Google Scholar
Frolík J. (2005), Hroby Přemyslovských knížat na Pražském hradě. Die Gräber der Přemyslidenfürsten auf der Prager Burg, [in:] K. Tomková (ed.), Pohřbívání na Pražském hradě a jeho předpolích, vol. I.1, Archeologický ústav AV ČR, Prague (Castrum Pragense, 7), p. 25–46.
Google Scholar
Frolík J., Kaupová S. (2016), Pohřebiště Pražského hradu a možnosti jejich sociální interpretace. Die Gräberfelder der Prager Burg und Möglichkeiten ihrer sozialen Interpretation, “Archaeologia historica”, 41 (1), p. 101–122, https://doi.org/10.5817/AH2016-1-6
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5817/AH2016-1-6
Frolík J., Boháčová I., Žeglitz J. (1988), Archeologické nálezy z hrobky Spytihněva II. v chramu sv. Víta. Archaeological Finds from the Tomb of Duke Spytihněv II in St. Guy Cathedral, [in:] Castrum Pragense, Archeologický ústav ČSAV, Prague (Castrum Pragense, 1), p. 61–70.
Google Scholar
Gollerová-Plachá J. (1937), Látky z pražské královské hrobky, Státní grafická škola, Prague.
Google Scholar
Hilbert K., Matiegka J., Podlaha A. (1928–1930), Královská hrobka v chrámě sv. Víta na Hradě pražském, “Památky archeologické”, 36, p. 241–257.
Google Scholar
Kaupová S., Velemínský P., Stránská P., Bravermanová M., Frolíková D., Tomková K., Frolík J. (2018), Dukes, Elites, and Commoners: Dietary Reconstruction of the Early Medieval Population of Bohemia (9th–11th Century AD, Czech Republic), “Archaeological and Anthropological Sciences”, 11 (38), p. 1887–1909, https://doi.org/10.1007/s12520-018-0640-8
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/s12520-018-0640-8
Lutovský M., Bravermanová M. (2007), Hroby a hrobky našich knížat, králů a prezidentů, Libri, Prague.
Google Scholar
Matiegka J. (1932), Tělesné pozůstatky českých králů a jejich rodin v hrobce svatovítského chrámu v Praze, Nákladem české akad. věd a umění, Prague, p. 10–14.
Google Scholar
Podlaha A. (1911), Sv. Václava hrob a ostatky, Nákladem Katolického spolku tiskového, Prague.
Google Scholar
Saunders N.J., Frolík J., Heyd V. (2019), Zeitgeist Archaeology: Conflict, Identity and Ideology at Prague Castle, 1918–2018, “Antiquity” 93 (370), p. 1009–1025, https://doi.org/10.15184/aqy.2019.107
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15184/aqy.2019.107
Sláma J. (1983), E. Vlček: Nejstarší Přemyslovci ve světle antropologicko- lékařského výzkumu (review), “Archeologické rozhledy”, 35, p. 464–466.
Google Scholar
Smetánka Z., Chotěbor P., Kostílková M. (1986), Archaelogical Excavations in the Chapel of St. Ludmila – A Preliminary Report, “Archeologica historica”, 11, p. 283–293.
Google Scholar
Vlček E. (1995), Osudy českých patronů, Zvon, Prague.
Google Scholar
Vlček E. (1997), Nejstarší Přemyslovci. Fyzické osobnosti českých panovníků I, Vesmír, Prague.
Google Scholar
Vlček E. (1999), Čeští králové, vol. I, Atlas kosterních pozůstatků českých králů a přemyslovské a lucemburské dynastie s podrobným komentářem a historickými poznámkami, Vesmír, Prague.
Google Scholar
Vlček E. (2000), Čeští králové, vol. II, Atlas kosterních pozůstatků českých králů Ladislava Pohrobka, Jiřího z Poděbrad a Habsburků pohřbených na Pražském hradě, Vesmír, Prague.
Google Scholar
Votrubova J., Saskova L., Frolik J., Vanek D. (2017), DNA Identification of a 10th Century Female Skeleton from the Prague Castle Belonging to a Member of the Przemyslids Dynasty, “Forensic Science International: Genetics Supplement Series”, 6, p. 135–136, https://doi.org/10.1016/j.fsigss.2017.09.029
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.fsigss.2017.09.029
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
