Dysharmonijne dziedzictwo jako produkt uboczny powojennej reformy rolnej w Polsce. Od postpamięci do etnoarcheologii
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.34.07Słowa kluczowe:
postpamięć, dysharmonijne dziedzictwo, antropologia kultury, etnoarcheologia, autoetnografia, powojenna reforma rolna w Polsce, niemieccy osadnicy, polscy chłopiAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest dysharmonijne dziedzictwo przedstawione na przykładzie poniemieckich wsi w Polsce centralnej. Reforma rolna (1944) zmieniła lokalny krajobraz społeczny i kulturowy, usuwając z niego niemieckich mieszkańców. W poniemieckich gospodarstwach, domach żyją współcześnie rodziny beneficjentów reformy – polskich chłopów. Artykuł ma charakter osobisty, opiera się na postpamięci autora, który bazując na archiwaliach (m.in. aktach stanu cywilnego, podaniach chłopów o poniemiecką ziemię) i informacjach od swojej babki pamiętającej swoich niemieckich sąsiadów, próbuje „wskrzesić” wielokulturową przeszłość i tych, którzy byli częścią tego krajobrazu. Autor w zarysie przedstawia koncepcję badań etnoarcheologicznych tego dysharmonijnego dziedzictwa będącego produktem ubocznym reformy rolnej (1944) w Polsce.
Pobrania
Bibliografia
Ashworth G. (2015), Planowanie dziedzictwa, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
Google Scholar
Battilani P., Bernini C., Mariotti A. (2018), How to Cope with Dissonant Heritage: a Way towards Sustainable Tourism Development, “Journal of Sustainable Tourism”, 26 (8), p. 1417–1436, https://doi.org/10.1080/09669582.2018.1458856
Google Scholar
Burström M., Gelderblom B. (2011), Dealing with Difficult Heritage: The Case of Bückberg, Site of the Third Reich Harvest Festival, “Journal of Social Archaeology”, 11 (3), p. 266–282, https://doi.org/10.1177/1469605311417054
Google Scholar
Dragićević-Šešić M., Rogač-Mijatović L. (2014), Balkan Dissonant Heritage Narratives (and Their Attractiveness) for Tourism, “American Journal of Tourism Management”, 3 (1b), p. 10–19.
Google Scholar
Hirsch M. (1997), Family Frames. Photography, Narrative and Postmemory, Harvard University Press, London.
Google Scholar
Kaniowska K. (2010a), Skąd się biorą etyczne problemy badań antropologicznych?, [in:] K. Kaniowska, N. Modnicka (ed.), Etyczne problemy badań antropologicznych, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze; Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego, Wrocław–Łódź (Łódzkie Studia Etnograficzne, 49), p. 7–16.
Google Scholar
Kaniowska K. (2010b), Etyczne problemy badań antropologicznych, [in:] K. Kaniowska, N. Modnicka (ed.), Etyczne problemy badań antropologicznych, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze; Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego, Wrocław–Łódź (Łódzkie Studia Etnograficzne, 49), p. 19–31.
Google Scholar
Kaniowska K. (2014), Postpamięć, [in:] M. Saryusz-Wolska, R. Traba (ed.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, p. 389–392.
Google Scholar
Le Goff J. (1994), Kultura średniowiecznej Europy, trans. H. Szumańska-Grossowa, „Volumen”; „Klon”, Warszawa.
Google Scholar
Macdonald S. (2009), Difficult Heritage. Negotiating the Nazi Past in Nuremberg and Beyond, Routledge, London–New York, https://doi.org/10.4324/9780203888667
Google Scholar
Mouffe Ch. (2013), Agonistics. Thinking the World Politically, Verso, London–New York.
Google Scholar
Pomian K. (2014), Historia – dziś, [in:] E. Domańska, R. Stobiecki, T. Wiślicz (ed.), Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków, p. 19–36.
Google Scholar
Skarżyński Ł. (2016), Dekret PKWN o reformie rolnej 1944 r. na przykładzie północnego Mazowsza – ziemia pułtuska, “Miscellanea Historico-Iuridica”, 15 (1), p. 129–154, https://doi.org/10.15290/mhi.2016.15.01.08
Google Scholar
Sznajderman M. (2019), Pusty las, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Google Scholar
Woźniak K. (2013), Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, https://doi.org/10.18778/7525-960-5
Google Scholar
Wylegała A. (2017), O perspektywie badania chłopskiego doświadczenia reformy rolnej. Z warsztatu badawczego, “Rocznik Antropologii Historii”, 7 (10), p. 273–305.
Google Scholar
Zieniewicz A. (2017), Czułość i wrogość przemian (migracje, reforma rolna i socjalizm w perspektywie “prześnionej rewolucji”), “Teksty Drugie”, 6, p. 221–237.
Google Scholar
State Archive in Piotrków Trybunalski – Tomaszów Mazowiecki Branch (APTM), “Akta Gminy Ciosny”, collection no. 16: Rejestr mieszkańców, vol. I, Wsi: Jankówek, Kol. Władysławów, Łominy, Józefin, 1932–1939, file no. 824.
Google Scholar
State Archive in Piotrków Trybunalski – Tomaszów Mazowiecki Branch (APTM), “Akta Gminy Ciosny”, collection no. 16: Rejestr mieszkańców, vol. VII, Wsi: Niewiadów, Szymanów, Lipianki, 1932–1939, file no. 829.
Google Scholar
State Archive in Piotrków Trybunalski – Tomaszów Mazowiecki Branch (APTM), “Akta Gminy Łazisko z siedzibą w Ujeździe”, collection no. 21: Rolnictwo i reforma rolna, 1945, file no. 287.
Google Scholar
State Archive in Piotrków Trybunalski – Tomaszów Mazowiecki Branch (APTM), “Akta Gminy Łazisko z siedzibą w Ujeździe”, collection no. 21: Urząd Reformy Rolnej. Podania na gosp. niem. odmówione. Ujazd, Maksymów, Stasiolas, Cekanów, Małecz, Olszowa-Piaski, Wólka Krzykowska, 1945, file no. 288.
Google Scholar
State Archive in Piotrków Trybunalski – Tomaszów Mazowiecki Branch (APTM), “Akta Gminy Łazisko z siedzibą w Ujeździe”, collection no. 21: Ewidencja Niemców z terenu gminy Łazisko, 1946–1947, file no. 320.
Google Scholar
State Archive in Piotrków Trybunalski – Tomaszów Mazowiecki Branch (APTM), “Akta Gminy Łazisko z siedzibą w Ujeździe”, collection no. 21: Ewidencja Niemców, 1948, file no. 361.
Google Scholar
State Archive in Piotrków Trybunalski – Tomaszów Mazowiecki Branch (APTM), “Akta Gminy Łazisko z siedzibą w Ujeździe”, collection no. 21: Niemcy (ewidencja ludności niemieckiej), 1949–1951, file no. 390.
Google Scholar
State Archive in Piotrków Trybunalski – Tomaszów Mazowiecki Branch (APTM), “Akta Gminy Łazisko z siedzibą w Ujeździe”, collection no. 21: Księga ludności stałej wsi: Bielina, Kol. Dębniak, Wygoda, Wólka, Folwark Teklów, Olszowa-Piaski, Maksymów, tom V, 1895–1931, file no. 524.
Google Scholar
Decree of the Polish Committee of National Liberation of September 6, 1944, on the implementation of the agrarian reform, Journal of Laws of 1944, No. 4, item 17.
Google Scholar
Cielebon J. (2017), Wywiad z historykiem, instruktorem Gminnego Ośrodka Kultury w Ujeździe, Jarosławem Cielebonem: http://www.cmentarzeewangelickie-lodzkie.pl/rp_wywiad_jcielebon.php?mn=wywiady (access 10 VIII 2019).
Google Scholar
https://dissonantheritage.wordpress.com/ (access 10 VIII 2019)
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
