21. Pułk Piechoty von Borcke (4. Pomorski) w bitwie pod Bolimowem w świetle badań archeologicznych
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.32.05Słowa kluczowe:
I wojna światowa, badania archeologiczne pól bitewnych, źródła historyczne w badaniach archeologicznychAbstrakt
The article narrated mainly the results of the archaeological research carried out in the little town Bolimów, Pl. 9 (St. 9) in 2005 and village Joachimów-Mogiły Pl. 1 (St. 1) in 2008, on the newly built route of the highway A no. 2, (near Skierniewice in Central Poland). The results of the surveys have been limited only to the threads relating to World War I.
At the same time, this article is an attempt to bind the information obtained during the test from the message history published in 1931 in the form of memories, providing a description of the combat route 21. Inf. Regiment called von Borcke at Thorn (Toruń).
This unit from mid-February to mid-May 1915, stayed near the city of Bolimów. The battalions fighting directly on the front lines, occupied the positions in the trenches in the vicinity of the village Humin, to the east of the river Rawka. Other subunits were lodged in the camp called “Reserve-Lager”. This Reserve-Lager is located, according to the guidelines contained in the publication, on the southern edge of Bolimów, on the western riwer bank of Rawka.
In this place, in the course of archaeological research carried out on the route of the highway A no. 2, some traces of fortifications (trench and shelter) and remains of German soldiers from the war were discovered. Some paper monuments allow to bind them with Toruń 21. Inf. Regiment. At the same time, on the opposite bank of the Rawka, in the village of Joachimów-Mogiły, some fragments of trenches as well as a hidden access to the ford on the Rawka and to Resereve-Lager were recorded.
The material presented in the article is a hypothetical thesis complemented by knowledge of modern battlefields. Also, it provides a basis for the formulation of several author’s own comments for the discussion on the methodology of the emerging field of science that the archaeology of modern battlefields becomes.
Pobrania
Bibliografia
Ausbildungsvorschrift… (1906), Ausbildungsvorschrift fuer Fusstruppen im Kriege, Berlin (przedruk z 1918 r.).
Google Scholar
Chylińska D. (2013), Pole bitwy jako przedmiot zainteresowania i przystosowania turystycznego – zarys problematyki, „Turystyka kulturowa”, nr 11, s. 6–16.
Google Scholar
Chylińska D., Kosmala G. (2011), Krajobraz po bitwie. Niewykorzystany potencjał turystyczny pól bitew na przykładzie wojen śląskich, [w:] K. Widawski (red.), Turystyka kulturowa na Dolnym Śląsku – wybrane aspekty, t. 2, Uniwersytet Wrocławski Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Wrocław, s. 33–69.
Google Scholar
Dubrowska M. (1997), Zakłady brązownicze krasnosielskiego, wasilewskiego, krantza (vel krańca) i ich odlewy artystyczne, „Almanach Muzealny”, nr 1, s. 125–144.
Google Scholar
Hanc-Maik E. (2010), Monety z Bolimowa stanowisko nr 9 gmina loco, powiat Skierniewice, województwo łódzkie znalezione w trakcie badań archeologicznych na terenie autostrady A1, [w:] P. Świątkiewicz 2010, Wyniki badań archeologicznych w Bolimowie, st. 9 (6–62 na mapie zbiorczej), pow. Skierniewice w 2005/2007 r., cz. II, Aneksy, Łódź, maszynopis dostępny w archiwum IAiE PAN w Łodzi, bez numeracji stron.
Google Scholar
Infanterie-Regiment…, Nr 21, https://www.google/gen.wiki.genealogy/net_IR21/Infanterie-Regiment von Borcke (4. Pommersches) (dostęp: 20.01.2017).
Google Scholar
Kaliński S. (2010), Ataki gazowe w bitwie pozycyjnej 9. Armii Niemieckiej nad Rawką i Bzurą 1914–1915, Fort, Przemyśl.
Google Scholar
Kaliński S. (2015), Bolimów 1915, Bellona, Warszawa.
Google Scholar
Konstankiewicz A. (2003), Broń strzelecka i sprzęt artyleryjski formacji polskich i Wojska Polskiego 1914–1939, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Google Scholar
Kriegsgeschichte… (1931), Kriegsgeschichte des Königl. Preuß. Infanterie-Regt. von Borcke Nr 21, Nach amtlichen Unterlagen und Berichten der Mitkämpfer, oprac. R.D. Hall, D. Fock, D. Dahle, Verein der Offiziere des ehem. Inf. Rgt. von Borcke, drukarnia Bernhard Sporn, Zeulenroda.
Google Scholar
Królikiewicz T. (1997), Bagnety, Bellona, Warszawa.
Google Scholar
Natkański K.E. (2004), Wstępne sprawozdanie z prac archeologiczno-antropologicznych w Maniewiczach i Kołkach na Ukrainie, „Przeszłość i Pamięć. Biuletyn Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa”, nr 3–4 (32–33), s. 114–123.
Google Scholar
Natkański K.E. (2010), Okopy z I Wojny Światowej na stanowisku archeologicznym (nr st. 2, a2/63) w Joachimowie-Mogiłach. Analiza elementów fortyfikacji i fragmentów uzbrojenia, Łódź, maszynopis dostępny w archiwum PAK Kairos-Plus.
Google Scholar
Olejnik K. (2006), Wojna jako przedmiot badań historycznych, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar
Olejnik J., Skowron J., Zagórska K. (2010), Opracowanie wyników archeologicznych badań ratowniczych w Joachimowie Mogiłach, stanowisko 2 (aut. 63), gm. Bolimów, woj. łódzkie, Łódź, maszynopis dostępny w archiwum PAK Kairos-Plus.
Google Scholar
Podręcznik… (1930), Podręcznik podoficera, Warszawa.
Google Scholar
Sabaciński M. (2015), Relikty archeologiczne Wielkiej Wojny. Znikające dziedzictwo, poza nawiasem nauki i konserwatorstwa, „Ochrona Zabytków”, nr 1, s. 131–140.
Google Scholar
Schreiber G. (1889), Geschichte des Infanterie-Regiments von Borcke: (4. Pommerschen) Nr. 21, 1813 bis 1889, Ernst Siegfried Mittler und Sohn, Berlin.
Google Scholar
Starzewska M., Jeżewska M. (1978), Polski fajans, Ossolineum, Wrocław–Warszawa– Kraków–Gdańsk.
Google Scholar
Surer H., Bajonettsamlung, http://schuerer-pku.de/HS/bajonette_DE.html. (dostęp: 28.01.2017).
Google Scholar
Świątkiewicz P. (2010), Wyniki badań archeologicznych w Bolimowie, st. 9 (6–62 na mapie zbiorczej), pow. Skierniewice w 2005/2007 r., cz. I, Tekst, cz. II, Aneksy, Łódź, maszynopis dostępny w archiwum IAiE PAN w Łodzi, bez numeracji stron.
Google Scholar
Świątkiewicz P. (2011), Wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w sezonach 2005–2007 w Bolimowie na stanowisku 9, pow. skierniewicki, woj. łódzkie, „Raport 2005–2006”, s. 189–204.
Google Scholar
Weltkrieg… (1929), Der Weltkrieg 1914 bis 1918. Die militärischen Operationen zu Lande, t. VI, Der Herbst-Feldzug 1914. Der Abschluß der Operationen im Westen, E.S. Mittler & Sohn, Berlin.
Google Scholar
Weltkrieg… (1931), Der Weltkrieg 1914 bis 1918. Die militärischen Operationen zu Lande, t. VII, Die Operationen des Jahres 1915. Die Ereignisse im Winter und Frühjahr, E.S. Mittler & Sohn, Berlin.
Google Scholar
Weltkrieg… (1932), Der Weltkrieg 1914 bis 1918. Die militärischen Operationen zu Lande, t. VIII, Die Operationen des Jahers 1915. Die Ereignisse im Westen im Frühjahr und Sommer, im Osten vom Frühjahr bis zum Jahreschluß, E.S. Mittler & Sohn, Berlin.
Google Scholar
Wolski K. (2008), Polskie pola bitew w świetle archeologii. Średniowiecze i okres nowożytny, Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, Racibórz.
Google Scholar
Wrzosek J. (2010), Pola bitew – ważny element dziedzictwa, „Ochrona zabytków”, nr 1–4, s. 173–182.
Google Scholar
Zalewska A. (2013), Archeologia stosow(a)na. Materialne pozostałości pierwszej wojny światowej: między pamięcią „fundacyjną” a „bibliograficzną”, między „czarną archeologią” a „archeologią konfliktu”, „Sprawozdania Archeologiczne”, t. 65, s. 31–49.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.