Pomiędzy historią a pamięcią: archeologia rodziny
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.38.01Słowa kluczowe:
archeologia, historia, pamięć, kultura materialnaAbstrakt
Artykuł omawia archeologiczną wartość dziedzictwa niedawnej przeszłości, biorąc za studium przypadku pewien złoty pierścionek. Artefakt stanowi kontekst do analizy dwóch zagadnień dotyczących archeologicznych badań nad niedawną przeszłością. Pierwsza kwestia dotyczy postrzegania współczesnej archeologii jako praktyki pamięci niż historii minionych społeczności. Drugi problem stanowi omówienie tzw. archeologii rodziny (family archaeology) jako perspektywy badawczej, gdzie archeolodzy badają własną przeszłość i korzenie rodzinne. Celem pracy jest prezentacja archeologii jako wartościowej metody odkrywania, analizowania i przywracania społecznych i materialnych wspomnień z bliskiej przeszłości.
Pobrania
Bibliografia
Appadurai A. (1986), The Social Life of Things: Commodities in Cultural Perspective, Cambridge University Press, Cambridge, https://doi.org/10.1017/CBO9780511819582
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511819582
Archeologia frontu wschodniego Wielkiej Wojny jako wyzwanie (2021), A. Zalewska (ed.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Warszawa–Lublin.
Google Scholar
Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956 (2015), O. Ławrynowicz, J. Żelazko (ed.), Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego; Instytut Pamięci Narodowej; Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Łodzi, Łódź.
Google Scholar
Archeologia współczesności (2016), A. Zalewska (ed.), Wydawnictwo Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, Warszawa.
Google Scholar
Archaeologies of Europe. History, Methods and Theories (2002), P. Biehl, A. Gramsch, A. Marciniak (ed.), Waxman, Münster.
Google Scholar
Bjerck H.B. (2014), My Father’s Things, [in:] B. Olsen, Þ. Pétursdóttir (ed.), Ruin Memories. Materialities, Aesthetics and the Archaeology of the Recent Past, Routledge, Abingdon–New York, p. 109–127.
Google Scholar
Blomberg M.M. (2016), Archeologowie a Zbrodnia Katyńska, [in:] A. Zalewska (ed.), Archeologia współczesności, Wydawnictwo Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, Warszawa, p. 43–54.
Google Scholar
Buchli V., Lucas G. (2001), The Absent Present. Archaeologies of the Contemporary Past, [in:] V. Buchli, G. Lucas (ed.), Archaeologies of the Contemporary Past, Routledge, London–New York, p. 3–18, https://doi.org/10.4324/9780203185100
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203185100
Campbell F., Ulin J. (2004), Borderline Archaeology: a Practice of Contemporary Archaeology. Exploring Aspects of Creative Narratives and Performative Cultural Production, University of Göteborg, Göteborg.
Google Scholar
Contemporary Archaeologies – Excavating Now (2009), C. Holtorf, A. Piccini (ed.), Peter Lang, Frankfurt am Main.
Google Scholar
Crossland Z. (2000), Buried Lives. Forensic Archaeology and the Disappeared in Argentina, “Archaeological Dialogues”, 7.2, p. 146–159, https://doi.org/10.1017/S1380203800001707
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/S1380203800001707
Domańska E., Olsen B. (2008), Wszyscy jesteśmy konstruktywistami. Odpowiedź na artykuł Jacka Kowalewskiego i Wojciecha Piaska ‘W poszukiwaniu utraconej rzeczywistości. Uwagi na marginesie projektu ‘zwrotu ku rzeczom’ w historiografii i archeologii, [in:] J. Kowalewski, W. Piasek (ed.), Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, Wydawnictwo Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, p. 83–100.
Google Scholar
Głosek M. (2013), Udział profesora Andrzeja Nadolskiego w badaniach cmentarzy polskich oficerów na wschodzie, “Acta Archaeologica Lodziensia”, 59, p. 75–80.
Google Scholar
González-Ruibal A. (2014), Od pola bitewnego do obozu pracy: archeologia wojny domowej i dyktatury w Hiszpanii, “Przegląd Archeologiczny”, 62, p. 165–182.
Google Scholar
Harrison R. (2013), Heritage. Critical Approaches, Routledge, Abingdon–New York.
Google Scholar
Harrison R., Schofield J. (2010), After Modernity. Archaeological Approaches to the Contemporary Past, Oxford University Press, New York, https://doi.org/10.1093/oso/9780199548071.001.0001
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780199548071.001.0001
Hodder I. (1995), Czytanie przeszłości. Współczesne podejścia do interpretacji w archeologii, Wydawnictwo Obserwator, Poznań.
Google Scholar
Holtorf C. (2002), Notes on the Life History of a Pot Sherd, “Journal of Material Culture”, 7.1, p. 49–71, https://doi.org/10.1177/1359183502007001305
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1359183502007001305
Holtorf C. (2014), Time for Archaeology! A Personal Portfolio of Fieldwork, [in:] H. Alexandersson, A. Andreeff, A. Bünz (ed.), Med Hjärtaochhjärna. Envänbook till Professor Elisabeth Arwill-Nordbladh, University of Göteborg, Göteborg, p. 51–64.
Google Scholar
Johanson K. (2006), The Contribution of Stray Finds for Studying Everyday Practices: the Example of Stone Axes, “Estonian Journal of Archaeology”, 10.2, p. 99–131, https://doi.org/10.3176/arch.2006.2.01
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3176/arch.2006.2.01
Joy J. (2002), Biography of a Medal: People and the Things they Value, [in:] J. Schofield, W.G. Johnson, C.M. Beck (ed.), Materiel Culture: the Archaeology of Twentieth-Century Conflict, Routledge, London, p. 132–142, https://doi.org/10.4324/9780203165744_chapter_12
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203165744_chapter_12
Kajda K. (2013), Muzeum w pamięci czy niepamięci? (Muzeum Martyrologii Wielkopolan Fort VII), [in:] M. Fabiszak, M. Owsiński (ed.), Obóz – muzeum. Trauma we współczesnym muzealnictwie, Universitas, Kraków, p. 97–114.
Google Scholar
Kajda K., Kostyrko K. (2016), Contemporary Dimension of Heritage Promotion – Towards Socially Engaged Archaeology, “Sprawozdania Archeologiczne”, 68, p. 9–23, https://doi.org/10.23858/SA68.2016.001
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.23858/SA68.2016.001
Kiarszys G. (2019), Atomowi żołnierze wolności. Archeologia magazynów atomowych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Google Scholar
Kobiałka D. (2008), Z życia dwóch naszyjników: Problemy biograficznego podejścia do rzeczy, “Kultura Współczesna”, 57.3, p. 201–216.
Google Scholar
Kobiałka D. (2014), Let Heritage Die! The Ruins of Trams at Depot no. 5 in Wrocław, Poland, “Journal of Contemporary Archaeology”, 1.2, p. 351–368, https://doi.org/10.1558/jca.v1i2.18438
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1558/jca.v1i2.18438
Kobiałka D., Kajda K., Frąckowiak M. (2015), Archaeologies of the Resent Past and the Soviet Remains of the Cold War in Poland: A Case Study of Brzeźnica-Kolonia, Kłomino and Borne Sulinowo, “Sprawozdania Archeologiczne”, 67, p. 9–22.
Google Scholar
Kobiałka D., Kostyrko M., Kajda K. (2017), The Great War and its Landscapes Between Memory and Oblivion: The Case of Prisoners of War Camps in Tuchola and Czersk, Poland, “International Journal of Historical Archaeology”, 21.1, p. 134–151, https://doi.org/10.1007/s10761-016-0348-3
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/s10761-016-0348-3
Kobyliński Z. (2014), Krajobraz i pamięć, [in:] J. Wysocki (ed.), Archaeologica hereditas. Konserwacja zapobiegawcza środowiska, vol. II, Krajobraz kulturowy, Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, Warszawa–Zielona Góra, p. 13–22.
Google Scholar
Kola A. (2000), Hitlerowski obóz zagłady Żydów w Bełżcu w świetle źródeł archeologicznych. Badania 1997–1999, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa; United States Holocaust Memorial Muzeum, Warszawa–Washington.
Google Scholar
Kola A. (2005), Archeologia zbrodni. Oficerowie polscy na cmentarzu ofiar NKWD w Charkowie, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
Konczewski P. (2015), Groby ofiar stalinizmu na cmentarzu osobowickim we Wrocławiu w świetle badań archeologicznych z lat 2011–2012, [in:] O. Ławrynowicz, J. Żelazko (ed.), Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego; Instytut Pamięci Narodowej; Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Łodzi, Łódź, p. 349–382.
Google Scholar
Kopytoff I. (2005), Kulturowa biografia rzeczy: utowarowienie jako proces, [in:] M. Kempny, E. Nowickia (ed.), Badanie Kultury. Elementy teorii antropologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, p. 249–274.
Google Scholar
Kurkowska M. (1998), Archiwa pamięci – oral history, “Historyka”, 28, p. 67–76.
Google Scholar
Lucas G. (2004), Modern Disturbances: on the Ambiguities of Archaeology, “Modernism/Modernity”, 11.1, p. 109–120, https://doi.org/10.1353/mod.2004.0015
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1353/mod.2004.0015
Ławrynowicz O. (2013), Archeologiczne weryfikacje miejsc pamięci w Lasach Zgierskich w latach 2011–2012, “Prace i Materiały Muzeum Miasta Zgierza”, 8, p. 281–313.
Google Scholar
Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, vol. II, Gmina Mostów (2019), A. Krupa-Ławrynowicz, O. Ławrynowicz (ed.), Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
Modern Material Culture: the Archaeology of Us (1981), R. Gould, M. Schiffer (ed.), Academic Press, New York.
Google Scholar
Nekropolia z terenu byłego poligonu wojskowego na Brusie w Łodzi. Mogiła ekshumowana w 2008 roku (2010), M. Głosek (ed.), Uniwersytet Łódzki, Łódź.
Google Scholar
Olivier L. (2011), The Dark Abyss of Time. Archaeology and Memory, Altamira Press, Walnut Creek, Lahman.
Google Scholar
Olivier L. (2013), The Business of Archaeology is in the Present, [in:] A. González-Ruibal (ed.), Reclaiming Archaeology. Beyond the Tropes of Modernity, Routledge, London, p. 117–129, https://doi.org/10.4324/9780203068632.ch9
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203068632.ch9
Olsen B. (2013), W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar
Olsen B., Shanks M., Webmoor T., Witmore C. (2012), Archaeology. The Discipline of Things, University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London, https://doi.org/10.1525/9780520954007
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1525/9780520954007
The Oxford Handbook of the Archaeology of the Contemporary World (2013), P. Graves-Brown, R. Harrison, A. Piccini (ed.), Oxford University Press, Oxford.
Google Scholar
Pétursdóttir Þ., Olsen B. (2014), An Archaeology of Ruins, [in:] B. Olsen, Þ. Pétursdóttir (ed.), Ruin Memories. Materialities, Aesthetics and the Archaeology of the Recent Past, Routledge, Abingdon–New York, p. 3–29.
Google Scholar
Renshaw L. (2011), Exhuming Loss. Memory, Materiality and Mass Graves of the Spanish Civil War, Left Coast Press, Walnut Creek, CA.
Google Scholar
Rola J., Stasiak M., Kwiatkowska M. (2015), Badania sondażowe na terenie obozu jenieckiego z I wojny światowej w Pile, “Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, 16, p. 253–258.
Google Scholar
Ruin Memories: Materialities, Aesthetics and the Archaeology of the Recent Past (2014), B. Olsen, Þ. Pétursdóttir (ed.), Routledge, Abingdon–New York.
Google Scholar
Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności (2008), J. Kowalewski, W. Piasek (ed.), Wydawnictwo Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
Google Scholar
Schnapp A. (1996), The Discovery of the Past. The Origins of Archaeology, British Museum Press, London.
Google Scholar
Shanks M. (2012), The Archaeological Imagination, Left Coast Press, Walnut Creek.
Google Scholar
Solli B., Burström M., Domanska E., Edgeworth M., González-Ruibal A., Holtorf C., Lucas G., Oestigaard T., Smith L. (2011), Some Reflections on Heritage and Archaeology in the Anthropocene, “Norwegian Archaeological Review”, 44.1, p. 40–88, https://doi.org/10.1080/00293652.2011.572677
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/00293652.2011.572677
Stępniewska D. (2015), Borowiec – biografia miejsca, biografia człowieka, “Biografia Archeologii”, 1.2, p. 23–26.
Google Scholar
Thomas J. (2004), Archaeology and Modernity, Routledge, New York, https://doi.org/10.4324/9780203491119
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203491119
Trigger B. (2006), A History of Archaeological Thought, Cambridge University Press, Cambridge, https://doi.org/10.1017/CBO9780511813016
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511813016
Ulin J. (2009), Into the Space of the Past: A Family Archaeology, [in:] C. Holtorf, A. Piccini (ed.), Contemporary Archaeology – Excavating Now, Peter Lang, Frankfurt am Main, p. 145–160.
Google Scholar
Współczesne oblicza przeszłości (2011), A. Marciniak, D. Minta-Tworzowska, M. Pawleta (ed.), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar
Zalewska A. (2013), Relevant and Applied Archaeology. The Material Remains of the First World War: Between ‘Foundational’ and ‘Biographical’ Memory, Between ‘Black Archaeology’ and ‘Conflict Archaeology’, “Sprawozdania Archeologiczne”, 65, p. 9–49.
Google Scholar
Zalewska A. (2016), Archeologia czasów współczesnych w Polsce. Tu i teraz, [in:] A. Zalewska (ed.), Archeologia współczesności, Wydawnictwo Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, Warszawa, p. 21–39.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
