Średniowieczne cmentarzysko kamienne w Siemienicach koło Kutna
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.36.03Słowa kluczowe:
Polska, średniowiecze, kultura drużynna, groby kamienne, uzbrojenie, topór miniaturowyAbstrakt
W Muzeum Archeologicznym w Krakowie pod nrami inwentarzowymi MAK/3478, 3664, 4255 przechowywane jest wyposażenie z grobów w Siemienicach koło Kutna: miniaturowy topór z brązu (typ II wg N. A. Makarova, import z Rusi, związany z kultem św. Olafa), dwa żelazne groty włóczni (typy IV i V wg A. Nadolskiego), żeleźce topora (typ Vc wg A. Nadolskiego), żelazne fragmenty obręczy i kabłąk (elementy wiadra klepkowego) oraz miniaturowe naczynie gliniane (z cylindryczną szyjką). Obiekty z Siemienic zaliczały się do grobów kamiennych (pochówki szkieletowe przykryte brukiem składające się zwykle na kamienne cmentarzyska). Można je datować na schyłkową fazę kultury drużynnej (2. połowa XI – początek XII w.).
Pobrania
Bibliografia
Kronika polska (Anonima tzw. Galla), przeł. R. Grodecki, oprac. M. Plezia, Wrocław 1996.
Google Scholar
Powieść minionych lat, przeł., oprac. F. Sielicki, Wrocław 1999.
Google Scholar
Bieńkowska A., Dzik M., Piasecka K. (2013), Średniowieczne cmentarzysko w Czarnej Wielkiej stan. 1, woj. podlaskie (badania 1951–1978), t. I, Muzeum Podlaskie, Białystok.
Google Scholar
Chochorowska E. (2001), Zbiory krakowskiego Muzeum Archeologicznego dawniej i dziś, „Materiały Archeologiczne”, 32, s. 13–18.
Google Scholar
Chudziak W. (2004), Niektóre okoliczności przepływu rzeczy i idei we wczesnym średniowieczu – instruktywne przykłady „chełmińskie”, [w:] S. Moździoch (red.), Wędrówki rzeczy i idei w średniowieczu, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Wrocław (Spotkania Bytomskie, 5), s. 183–197.
Google Scholar
Darkevič V.P. (1961), Topor kak simvol Peruna v drevnerusskom âzyčestve, „Sovetskaâ arheologiâ”, 4, s. 91–102.
Google Scholar
Dulinicz M. (2000), Mazowsze w X wieku, [w:] H. Samsonowicz (red.), Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, Uniwersitas, Kraków, s. 199–220 + ilustracje.
Google Scholar
Dulinicz M. (2009), Wczesnośredniowieczny przełom w obrządku pogrzebowym na Mazowszu, [w:] S. Moździch (red), Stare i nowe w średniowieczu. Pomiędzy innowacją a tradycją, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Oddział, Wrocław (Spotkania Bytomskie, 6), s. 379–399.
Google Scholar
Dzik M. (2014), Uwagi o funkcji i symbolice konstrukcji wczesnośredniowiecznych grobów w obudowach kamiennych, [w:] T. Kurasiński, K. Skóra (red.), Grób w przestrzeni, przestrzeń w grobie. Przestrzenne uwarunkowania w dawnej obrzędowości pogrzebowej, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź (Acta Archaeologica Lodziensia, 60), s. 87–101.
Google Scholar
Dzik M. (2015), Early Medieval Stone Barrows in the Area between the Bug and the Upper Narew Rivers, „Archaeologia Polona”, 48, 2010, s. 121–138.
Google Scholar
Fetisov A.A. (2012), “Družinnaâ kul´tura” Drevnej Rusi, „Drevnejšie gosudarstva Vostočnoj Evropy. 2010 god. Predposylki i puti obrazovaniâ Drevnerusskogo gosudarstva”, s. 406–436.
Google Scholar
Fûredi A., Tûrk A., Zagorhidi-Cigan´ B. (2018), Amulety-toporiki v materiale Karpatskogo bassejna XI–XIII vekov. Arheologičeskie nablûdeniâ o svâzah Vengrii s Rus´û vo vremâ rannego perioda dynastii Arpadov, [w:] A. Türk, A.S. Zelenkov (red.), III-j Meždunarodnyj mad´ârskij simpozium, Budapešt, 6–10 iûnâ 2016 g. / 3. Nemzetközi Korai Magyar Történeti és Régészeti Konferencia, Budapest, 2016. Június 6–10, Budapest (Studia ad Archaeologiam Pazmaniensia, 12), s. 483–514.
Google Scholar
Gąssowska M. (2012), Der Heilige Olaf und Holmgård – Novgorod als Grenzraum zwischen Ost und West im 11.–12. Jahrhundert, [w:] M. Salamon i in. (red.), Rome, Constantinople and Newly-converted Europe. Archaeological and Historical Evidence, t. I, U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, t. I.1, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Kraków–Leipzig–Rzeszów–Warszawa, s. 263–273.
Google Scholar
Grygiel R. (2014), Cmentarzysko wareskich drużynników w Lutomiersku, [w:] R. Grygiel, T. Jurek (red.), Początki Łęczycy, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Łódź, s. 679–757.
Google Scholar
Haisig M. (1952), Bolesław Podczaszyński. Sfragistyk i archeolog, Muzeum Śląskie, Wrocław.
Google Scholar
Jackson T.N. (2010), The Cult of St Olaf and Early Novgorod, [w:] H. Antonsson, I. Garipzanov (red.), Saints and their Lives on the Periphery. Veneration of Saints in Scandinavia and Eastern Europe (c. 1000–1200), Brepol, Turnhout–Abingdon, s. 147–167, https://doi.org/10.1484/M.CURSOR-EB.3.4592
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1484/M.CURSOR-EB.3.4592
Janowski A., Kurasiński T. (2008), (Nie)militarne naczynia. Fakty i mity, [w:] W. Świętosławski (red.), Nie tylko broń. Niemilitarne wyposażenie wojowników w starożytności i średniowieczu, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź (Acta Archaeologica Lodziensia, 54), s. 61–88.
Google Scholar
Katalog wystawy starożytności i przedmiotów sztuki 1856 urządzonéj w Pałacu Jw. hr. Augustostwa Potockich w Warszawie na Krakowskiem-Przedmieściu, na korzyść Domu Schronienia Opieki Najświętszej Maryi Panny (1856), Warszawa.
Google Scholar
Kiersnowska T. (2000), głos w dyskusji, [w:] H. Samsonowicz (red.), Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, Uniwersitas, Kraków, s. 236–238.
Google Scholar
Kordala T. (2006), Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe na północnym Mazowszu, Wydawnictwo Inicjał 3, Łódź (Monografie Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, 5).
Google Scholar
Kotowicz P.N. (2014), Topory wczesnośredniowieczne z ziem polskich. Katalog źródeł, Mitel, Rzeszów (Collectio Archaeologica Ressoviensis, 30).
Google Scholar
Kotowicz P.N. (2018), Early Medieval Axes from the Territory of Poland, Polska Akademia Umiejętności, Kraków (Moravia Magna Seria Polona, 5).
Google Scholar
Kucypera P., Pranke P., Wadyl S. (2011), Wczesnośredniowieczne toporki miniaturowe, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar
Kula W. (2004), Miary i ludzie, Książka i Wiedza, Warszawa.
Google Scholar
Kurasiński T. (2014), Grotem w dół, grotem w górę. Deponowanie włóczni w grobach wczesnośredniowiecznych na ziemiach polskich, [w:] T. Kurasiński, K. Skóra (red.), Grób w przestrzeni, przestrzeń w grobie. Przestrzenne uwarunkowania w dawnej obrzędowości pogrzebowej, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź (Acta Archaeologica Lodziensia, 60), s. 159–190.
Google Scholar
Liwoch R. (2013), Szkieletowy grób kamienny z Naczy na Białorusi, „Materiały Archeologiczne”, 39, s. 141–147.
Google Scholar
Liwoch R. (2014a), Importy staroruskie w Polsce. Przykłady ze zbiorów dawnych Muzeum Archeologicznego w Krakowie, [w:] P.P. Toločko i in. (red.), Mìsta Davn´oï Rusì, Kiïv, s. 415–423.
Google Scholar
Liwoch R. (2014b), Wczesnośredniowieczny grób kamienny z importem ruskim w Siemienicach nad Bzurą (gm. Krzyżanów, pow. kutnowski, woj. łódzkie), „Naukovì studìï”, 7, s. 323–334.
Google Scholar
Liwoch R. (2016), noty, [w:] A. Tyniec (red.), Chrzest 966 – oblicza chrystianizacji. Katalog wystawy, Muzeum Archeologiczne, Kraków, s. 51–52, 83, 102.
Google Scholar
Makarov N.A. (1992), Drevnerusskie amulety-toporiki, „Rossijskaâ arheologiâ”, 2, s. 41–56.
Google Scholar
Marecki J., Rotter L. (2009), Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych, Universitas, Kraków.
Google Scholar
Morawiec J. (2013), Knut Wielki. Król Anglii, Danii i Norwegii (ok. 995–1035), Avalon, Kraków.
Google Scholar
Musianowicz K. (1952), Mazowieckie naczynia z cylindryczną szyjką na tle słowiańskiego materiału porównawczego, „Wiadomości Archeologiczne”, 18.3–4, s. 345–384.
Google Scholar
Nadolski A. (1953), Miniaturowy toporek z grodziska w Tumie pod Łęczycą, „Przegląd Archeologiczny”, 9.2–3, s. 389–391.
Google Scholar
Nadolski A. (1954), Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Łódź–Wrocław (Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis, 3).
Google Scholar
Olczak H., Krasnodębski D. (2019), Osobliwości obrzędowości funeralnej na przykładzie cmentarzyska z grobami w obstawach kamiennych i kurhanami w Szczytach-Dzięciołowie, [w:] A. Buko (red.), Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim w świetle wyników badań wybranych cmentarzysk, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 72–77.
Google Scholar
Panasiewicz W., Wołoszyn M. (2002), Staroruskie miniaturowe toporki z Gródka, pow. Hrubieszów, „Archeologia Polski”, 47.1–2, s. 245–286.
Google Scholar
Paulsen P. (1939), Axt und Kreuz bei den Nordgermanen, Ahnenerbe-Stiftung-Verlag, Berlin.
Google Scholar
Paulsen P. (1956), Axt und Kreuz in Nord- und Osteuropa, Rudolf Habelt, Bonn.
Google Scholar
Piaskowski J. (1960), Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z okresu halsztackiego i lateńskiego pochodzących z Małopolski, „Materiały Archeologiczne”, 2, s. 197–224.
Google Scholar
Platonova N.I. (1998), Kamernye pogrebeniâ XI – načala XII vv. v Novgorodskoj zemle (analiz pogrebal´nogo obrâda), [w:] V.V. Sedov (red.), Obŝestvo, èkonomika, kul´tura i iskusstvo slavân, Moskva (Trudy VI Meždunarodnogo Kongressa slavânskoj arheologii, 4), s. 372–380.
Google Scholar
Platonova N.I. (2017), K voprosu ob interpretacii „bogatyh pogrebenij“ na drevnerusskih mogil´nikah 2-j poloviny XI – načala XII v. (po materialam Udrajskogo arheologičeskogo kompleksa), [w:] N.I. Platonova (red.), Élite ou Égalité… Severnaâ Rus´ i kul´turnye transformacii v Evrope VII–XII vv., Sankt-Peterburg, s. 124–146.
Google Scholar
Początki Łęczycy (2014), R. Grygiel, T. Jurek (red.), Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Łódź.
Google Scholar
Rauhut L. (1971), Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu, „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne”, 1, s. 435–656.
Google Scholar
Rauhut L. (1975), Frühmittelalteriche Dorfgräberfelder in Mazowsze und Podlasie (Mittelund Nordpolen), „Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift”, 16, s. 519–531, 573.
Google Scholar
Rauhut L., Długopolska L. (1972), Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w obudowie kamiennej w Łączynie Starym, pow. Przasnysz, „Wiadomości Archeologiczne”, 37.3, s. 320–393.
Google Scholar
Sikora J. (2009), Ziemie Centralnej Polski we wczesnym średniowieczu. Studium archeologiczno-osadnicze, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź (Monografie Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, 7).
Google Scholar
Skalski K. (2002), Mazowieckie groby w obudowach kamiennych z rejonów Płocka. Przyczynek do historii politycznej drugiej połowy XI wieku, [w:] T. Wasilewski (red.), Inter Orientem et Occidentem. Studia z dziejów Europy Środkowowschodniej ofiarowane Profesorowi Janowi Tyszkiewiczowi w czterdziestolecie pracy naukowej, Wydawnictwo DiG, Warszawa, s. 51–64.
Google Scholar
Skrzyńska K. (2019), Wczesny etap chrystianizacji (XI–XIII w.): pomiędzy historią i archeologią, [w:] A. Buko (red.), Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim w świetle wyników badań wybranych cmentarzysk, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 273–294.
Google Scholar
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VI (1885), B. Chlebowski, W. Walewski (red.), Nakład Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, Warszawa.
Google Scholar
Strzyż P. (2006), Uzbrojenie we wczesnośredniowiecznej Małopolsce, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź (Acta Archaeologica Lodziensia, 52).
Google Scholar
Średniowieczne cmentarzysko w Czarnej Wielkiej stan. 1, woj. podlaskie (badania 1951–1978), t. II (2014), H. Karwowska (red.), Muzeum Podlaskie, Białystok.
Google Scholar
Tarczyński F. (1900), Groby rzędowe kamienne w pow. Płockim, „Światowit”, 2, s. 19–27.
Google Scholar
Valk H. (2012), The Zhalnik Graves: Evidence of the Christianization of the Novgorod and Pskov Lands?, [w:] M. Salamon i in. (red.), Rome, Constantinople and Newly-converted Europe. Archaeological and Historical Evidence, t. I, U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, t. I.1, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Kraków–Leipzig–Rzeszów–Warszawa, s. 737–750.
Google Scholar
Wawrzeniecki M. (1908), Poszukiwania archeologiczne w Królestwie Polskiem, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne”, 10, s. 46–98 + tabl. XVII–XXX.
Google Scholar
Wołoszyn M. (2006), Ze studiów nad obecnością ruską i skandynawską na ziemiach polskich w X–XII wieku, [w:] M. Dworaczyk i in. (red.), Świat Słowian wczesnego średniowiecza, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Szczecin–Wrocław, s. 595–613.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
