Projekty reform sądownictwa administracyjnego w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6069.98.13Słowa kluczowe:
sądownictwo administracyjne, Naczelny Sąd Administracyjny, wojewódzkie sądy administracyjne, reformy sądownictwa, projekty reformAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych założeń reform polskiego sądownictwa administracyjnego. Projektowane i realizowane reformy dotyczyły zarówno modelu ustrojowego sądownictwa administracyjnego, jak również modelu orzekania i reguł postępowania przed sądami administracyjnymi. Analiza wdrażanych rozwiązań, począwszy od okresu II Rzeczypospolitej, pozwoliła postawić tezę, że sądownictwo administracyjne podlegało reformom o charakterze ewolucyjnym (rozwojowym). Artykuł w głównej mierze dotyczy kwestii ustrojowych, jako że stworzenie odrębnego od władzy wykonawczej, niezależnego, dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego było priorytetowym postulatem reform zapoczątkowanych po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, który pojawiał się w późniejszych projektach reform. Jak wynika z przeprowadzonej analizy, postulat ten został zrealizowany w najpełniejszym zakresie po wejściu w życie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r.
Pobrania
Bibliografia
Binder, Wilhelm. 1926. Ustawa o Najwyższym Trybunale Administracyjnym (z dnia 3 sierpnia 1922, poz. 600): z uwzględnieniem zmian wprowadzonych nowelą z dnia 25 marca 1926, poz. 437 Dz.U. i pokrewne ustawy. Komentarz. Warszawa: Hoesick Wilhelm.
Google Scholar
Borkowski, Janusz. 2000. „Sądowa kontrola administracji publicznej – Naczelny Sąd Administracyjny przed dwudziestoleciem działalności”. W Administracja publiczna u progu XXI wieku. Prace dedykowane Prof. zw. dr. hab. Janowi Szreniawskiemu z okazji jubileuszu 45-lecia pracy naukowej. Red. Zygmunt Niewiadomski, Jerzy Buczkowski, Jan Łukaszewicz, Jerzy Posłuszny, Jerzy Stelmasiak. 110–130. Przemyśl: Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Przemyślu.
Google Scholar
Borkowski, Janusz. 2002. „Reforma polskiego sądownictwa administracyjnego”. Państwo i Prawo 5: 3–18.
Google Scholar
Buszyński, Marian. 1946. „O reformę sądownictwa administracyjnego”. Gazeta Administracji 1: 24–31.
Google Scholar
Chlebny, Jacek. Wojciech Piątek. 2021. „Ewolucja ustrojowa i kompetencyjna sądownictwa administracyjnego”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 1–2: 17–36.
Google Scholar
Chmielarz-Grochal, Anna. Anna Kalisz. 2020. „Realizacja konwencyjnych standardów prawa do sądu przez sądy administracyjne”. Państwo i Prawo 1: 71–94.
Google Scholar
Chróścielewski, Wojciech. Jan Paweł Tarno. 1999. „Trójszczeblowy model sądownictwa administracyjnego a jednoinstancyjne postępowanie administracyjne”. Państwo i Prawo 5: 20–31.
Google Scholar
Dawidowicz, Wacław. 1956. „W sprawie sądownictwa administracyjnego”. Państwo i Prawo 12: 1041–1048.
Google Scholar
Drążek-Drawicz, Józef. 1931. „Projekt ustawy o sądownictwie administracyjnym”. Gazeta Administracji i Policji Państwowej 16: 590–592.
Google Scholar
Hauser, Roman. 1999. „Założenia reformy sądownictwa administracyjnego”. Państwo i Prawo 12: 21–33.
Google Scholar
Hauser, Roman. 2002. „U progu reformy sądownictwa administracyjnego”. Państwo i Prawo 11: 28–43.
Google Scholar
Hauser, Roman. 2003. „Reforma sądownictwa administracyjnego – podstawowe założenia”. Przegląd Podatkowy 10: 52–57.
Google Scholar
Hauser, Roman. 2010. „Kształtowanie się pozycji i ustroju Naczelnego Sądu Administracyjnego”.
Google Scholar
Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 5–6: 157–167.
Google Scholar
Iserzon, Emanuel. 1945. „Praworządność w administracji i kontrola legalności aktów administracyjnych”. Gazeta Administracji 1–3: 4–7.
Google Scholar
Janowicz, Zbigniew. 1991. „Sądownictwo administracyjne lat dziewięćdziesiątych”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 3: 1–12.
Google Scholar
Kijowski, Dariusz Ryszard. Józef Płoskonka. Stanisław Prutis. Piotr Rączka. Stanisław Srocki. Mirosław Stec. 1999a. „Model ustrojowy sądownictwa administracyjnego”. Samorząd Terytorialny 5: 3–54.
Google Scholar
Kijowski, Dariusz Ryszard. Józef Płoskonka. Stanisław Prutis. Piotr Rączka. Stanisław Srocki. Mirosław Stec. 1999b. Model ustrojowy sądownictwa administracyjnego. Raport Programu Reformy Administracji Publicznej. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar
Kijowski, Dariusz Ryszard. Red. 2000. Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne. Raport Programu Reformy Administracji Publicznej. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar
Klonowiecki, Witold. 1946. „Odbudowa sądownictwa administracyjnego”. Gazeta Administracji 4–6: 197–200.
Google Scholar
Kmieciak, Zbigniew. 1998. „Dwuinstancyjność postępowania administracyjnego wobec reformy sądownictwa administracyjnego”. Państwo i Prawo 5: 17–24.
Google Scholar
Kmieciak, Zbigniew. Małgorzata Stahl. 1999. „Jaki model sądownictwa administracyjnego?” Samorząd Terytorialny 6: 3–14.
Google Scholar
Krukowski, Stanisław. 1990. „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r.” W Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu. T. 2. Red. Marian Kallas. 19–70. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Langrod, Jerzy Stefan. 1925. Zarys sądownictwa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem sądownictwa administracyjnego w Polsce. Warszawa: Bibljoteka Polska.
Google Scholar
Langrod, Jerzy Stefan. 1928. „Projekt ustawy o postępowaniu sądowoadministracyjnym”. W Projekt konstytucji. Red. Władysław Leopold Jaworski. 639–715. Kraków: Drukarnia Narodowa w Krakowie.
Google Scholar
Langrod, Jerzy Stefan. 1928. „Projekt ustawy o sądownictwie administracyjnym”. W Projekt konstytucji. Red. Władysław Leopold Jaworski. 551–638. Kraków: Drukarnia Narodowa w Krakowie.
Google Scholar
Langrod, Jerzy Stefan. 1928. „Sądownictwo administracyjne”. W Projekt konstytucji. Red. Władysław Leopold Jaworski. 391–549. Kraków: Drukarnia Narodowa w Krakowie.
Google Scholar
Langrod, Jerzy Stefan. 1936. Nowe prądy w sądownictwie administracyjnem (na marginesie ustawy o Inwalidzkim Sądzie Administracyjnym). Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Langrod, Jerzy Stefan. 1936. „Problemy administracyjne w konstytucji”. Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne 30: 160–210.
Google Scholar
Langrod, Jerzy Stefan. 1946. „Sprawa reaktywacji sądownictwa administracyjnego”. Gazeta Administracji 10–11: 504–520.
Google Scholar
Litwin, Józef. 1956. „Problematyka sądownictwa administracyjnego. Zagadnienia organizacji i procedury”. Nowe Prawo 10: 3–19.
Google Scholar
Malec, Dorota. 2004. „Koncepcje organizacji sądownictwa administracyjnego w Polsce 1918–2002. Uwagi historyka prawa”. Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 1: 281–295.
Google Scholar
Morawski, Jan. 1932. „Najwyższy Trybunał Administracyjny na nowych podstawach prawnych”. Gazeta Sądowa Warszawska 46: 671–674.
Google Scholar
Nowakowski, Michał. 2012. „O odtworzeniu sądownictwa administracyjnego po II wojnie światowej”. W Regnare. Gubernare. Administrare. Z dziejów administracji, sądownictwa i nauki prawa. Prace dedykowane Profesorowi Jerzemu Malcowi z okazji 40-lecia pracy naukowej.
Google Scholar
Red. Stanisław Grodziski, Andrzej Dziadzio. 153–164. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Google Scholar
Piątek, Wojciech. Andrzej Skoczylas. 2016. „Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce”. W System prawa administracyjnego. T. 10. Sądowa kontrola administracji publicznej. Red. Roman Hauser, Zygmunt Niewiadomski, Andrzej Wróbel. 1–70. Warszawa: C.H.Beck.
Google Scholar
Sadłowski, Michał Patryk. 2017. „Projekty powołania sądownictwa administracyjnego w Polsce w latach 1944–1952”. Miscellanea Historico-Iuridica 2: 97–112.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15290/mhi.2017.16.02.06
Sawicki, Jan. 1920a. „Sądy administracyjne w Polsce”. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości. Dział Nieurzędowy 3: 178–188.
Google Scholar
Sawicki, Jan. 1920b. „Projekt ustawy o ustanowieniu Trybunału Państwa”. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości. Dział Nieurzędowy 4: 234–240.
Google Scholar
Tarnowska, Anna. 2006. „Sądownictwo administracyjne II RP a pruski model sądownictwa administracyjnego”. Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 9: 415–444.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7171-955-8.25
Woś, Tadeusz. 2001. „Reforma sądownictwa administracyjnego – projekty dalekie od ideału”. Państwo i Prawo 7: 30–53.
Google Scholar
Wyrzykowski, Mirosław. 1977. „Koncepcje sądowej kontroli decyzji administracyjnych w Polsce Ludowej”. Studia Prawnicze 3: 59–95.
Google Scholar
Wyrzykowski, Mirosław. 1983. Sądownictwo administracyjne w PRL. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
Google Scholar
Zawadzki, Sylwester. 1990. „Przyczynek do genezy Naczelnego Sądu Administracyjnego”. W Dziesięciolecie Naczelnego Sądu Administracyjnego – doświadczenia i perspektywy. Materiały na konferencję sędziów NSA. 25–63. Warszawa: Naczelny Sąd Administracyjny.
Google Scholar
Zimmermann, Jan. 1993. „Projekt ustawy o sądownictwie administracyjnym z 1958 r.” Samorząd Terytorialny 1–2: 108–124.
Google Scholar
Zimmermann, Jan. 2005. „Z podstawowych zagadnień sądownictwa administracyjnego”. W Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980–2005. Red. Jerzy Góral, Roman Hauser, Janusz Trzciński. 490–505. Warszawa: Naczelny Sąd Administracyjny.
Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. (Dz.U. z 1921 r. Nr 44, poz. 267 ze zm.).
Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.). Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r. (Dz.U. Nr 30, poz. 227).
Google Scholar
Ustawa konstytucyjna z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 18, poz. 71).
Google Scholar
Ustawa z dnia 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym (Dz.U. Nr 67, poz. 600 ze zm.).
Google Scholar
Ustawa z dnia 26 marca 1935 r. o Inwalidzkim Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 26, poz. 177).
Google Scholar
Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. Nr 4, poz. 8 ze zm.).
Google Scholar
Ustawa z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368).
Google Scholar
Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269).
Google Scholar
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270).
Google Scholar
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1271).
Google Scholar
Ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. poz. 658).
Google Scholar
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym (Dz.U. Nr 94, poz. 806, ze zm.).
Google Scholar
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz.U. Nr 72, poz. 652).
Google Scholar
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
