Projekty reform sądownictwa administracyjnego w Polsce

Anna Chmielarz-Grochal

doi:10.18778/0208-6069.98.13

Authors

Anna Chmielarz-Grochal Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-4667-9410

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6069.98.13

Keywords:

administrative judiciary, Supreme Administrative Court, voivodship (regional) administrative courts, judiciary reforms, reform proposals

Abstract

The aim of the article is to present the basic assumptions of the reforms of the Polish administrative judiciary. The planned and implemented reforms concerned both the model of administrative judiciary system, as well as the model of adjudication and rules of procedure before administrative courts. The analysis of the implemented solutions, starting from the period of the Second Polish Republic, made it possible to formulate a thesis that the administrative judiciary was subject to evolutionary (developmental) reforms. The article mainly concerns systemic issues, as the creation of a separate, independent, two-instance administrative judiciary was a priority postulate for reforms initiated after Poland regained independence, which appeared in later reform proposals. As the analysis shows, this postulate was fully implemented after the entry into force of the Constitution of the Republic of Poland of 1997.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Binder, Wilhelm. 1926. Ustawa o Najwyższym Trybunale Administracyjnym (z dnia 3 sierpnia 1922, poz. 600): z uwzględnieniem zmian wprowadzonych nowelą z dnia 25 marca 1926, poz. 437 Dz.U. i pokrewne ustawy. Komentarz. Warszawa: Hoesick Wilhelm.
Google Scholar

Borkowski, Janusz. 2000. „Sądowa kontrola administracji publicznej – Naczelny Sąd Administracyjny przed dwudziestoleciem działalności”. W Administracja publiczna u progu XXI wieku. Prace dedykowane Prof. zw. dr. hab. Janowi Szreniawskiemu z okazji jubileuszu 45-lecia pracy naukowej. Red. Zygmunt Niewiadomski, Jerzy Buczkowski, Jan Łukaszewicz, Jerzy Posłuszny, Jerzy Stelmasiak. 110–130. Przemyśl: Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Przemyślu.
Google Scholar

Borkowski, Janusz. 2002. „Reforma polskiego sądownictwa administracyjnego”. Państwo i Prawo 5: 3–18.
Google Scholar

Buszyński, Marian. 1946. „O reformę sądownictwa administracyjnego”. Gazeta Administracji 1: 24–31.
Google Scholar

Chlebny, Jacek. Wojciech Piątek. 2021. „Ewolucja ustrojowa i kompetencyjna sądownictwa administracyjnego”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 1–2: 17–36.
Google Scholar

Chmielarz-Grochal, Anna. Anna Kalisz. 2020. „Realizacja konwencyjnych standardów prawa do sądu przez sądy administracyjne”. Państwo i Prawo 1: 71–94.
Google Scholar

Chróścielewski, Wojciech. Jan Paweł Tarno. 1999. „Trójszczeblowy model sądownictwa administracyjnego a jednoinstancyjne postępowanie administracyjne”. Państwo i Prawo 5: 20–31.
Google Scholar

Dawidowicz, Wacław. 1956. „W sprawie sądownictwa administracyjnego”. Państwo i Prawo 12: 1041–1048.
Google Scholar

Drążek-Drawicz, Józef. 1931. „Projekt ustawy o sądownictwie administracyjnym”. Gazeta Administracji i Policji Państwowej 16: 590–592.
Google Scholar

Hauser, Roman. 1999. „Założenia reformy sądownictwa administracyjnego”. Państwo i Prawo 12: 21–33.
Google Scholar

Hauser, Roman. 2002. „U progu reformy sądownictwa administracyjnego”. Państwo i Prawo 11: 28–43.
Google Scholar

Hauser, Roman. 2003. „Reforma sądownictwa administracyjnego – podstawowe założenia”. Przegląd Podatkowy 10: 52–57.
Google Scholar

Hauser, Roman. 2010. „Kształtowanie się pozycji i ustroju Naczelnego Sądu Administracyjnego”.
Google Scholar

Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 5–6: 157–167.
Google Scholar

Iserzon, Emanuel. 1945. „Praworządność w administracji i kontrola legalności aktów administracyjnych”. Gazeta Administracji 1–3: 4–7.
Google Scholar

Janowicz, Zbigniew. 1991. „Sądownictwo administracyjne lat dziewięćdziesiątych”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 3: 1–12.
Google Scholar

Kijowski, Dariusz Ryszard. Józef Płoskonka. Stanisław Prutis. Piotr Rączka. Stanisław Srocki. Mirosław Stec. 1999a. „Model ustrojowy sądownictwa administracyjnego”. Samorząd Terytorialny 5: 3–54.
Google Scholar

Kijowski, Dariusz Ryszard. Józef Płoskonka. Stanisław Prutis. Piotr Rączka. Stanisław Srocki. Mirosław Stec. 1999b. Model ustrojowy sądownictwa administracyjnego. Raport Programu Reformy Administracji Publicznej. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Kijowski, Dariusz Ryszard. Red. 2000. Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne. Raport Programu Reformy Administracji Publicznej. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Klonowiecki, Witold. 1946. „Odbudowa sądownictwa administracyjnego”. Gazeta Administracji 4–6: 197–200.
Google Scholar

Kmieciak, Zbigniew. 1998. „Dwuinstancyjność postępowania administracyjnego wobec reformy sądownictwa administracyjnego”. Państwo i Prawo 5: 17–24.
Google Scholar

Kmieciak, Zbigniew. Małgorzata Stahl. 1999. „Jaki model sądownictwa administracyjnego?” Samorząd Terytorialny 6: 3–14.
Google Scholar

Krukowski, Stanisław. 1990. „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r.” W Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu. T. 2. Red. Marian Kallas. 19–70. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Langrod, Jerzy Stefan. 1925. Zarys sądownictwa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem sądownictwa administracyjnego w Polsce. Warszawa: Bibljoteka Polska.
Google Scholar

Langrod, Jerzy Stefan. 1928. „Projekt ustawy o postępowaniu sądowoadministracyjnym”. W Projekt konstytucji. Red. Władysław Leopold Jaworski. 639–715. Kraków: Drukarnia Narodowa w Krakowie.
Google Scholar

Langrod, Jerzy Stefan. 1928. „Projekt ustawy o sądownictwie administracyjnym”. W Projekt konstytucji. Red. Władysław Leopold Jaworski. 551–638. Kraków: Drukarnia Narodowa w Krakowie.
Google Scholar

Langrod, Jerzy Stefan. 1928. „Sądownictwo administracyjne”. W Projekt konstytucji. Red. Władysław Leopold Jaworski. 391–549. Kraków: Drukarnia Narodowa w Krakowie.
Google Scholar

Langrod, Jerzy Stefan. 1936. Nowe prądy w sądownictwie administracyjnem (na marginesie ustawy o Inwalidzkim Sądzie Administracyjnym). Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Langrod, Jerzy Stefan. 1936. „Problemy administracyjne w konstytucji”. Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne 30: 160–210.
Google Scholar

Langrod, Jerzy Stefan. 1946. „Sprawa reaktywacji sądownictwa administracyjnego”. Gazeta Administracji 10–11: 504–520.
Google Scholar

Litwin, Józef. 1956. „Problematyka sądownictwa administracyjnego. Zagadnienia organizacji i procedury”. Nowe Prawo 10: 3–19.
Google Scholar

Malec, Dorota. 2004. „Koncepcje organizacji sądownictwa administracyjnego w Polsce 1918–2002. Uwagi historyka prawa”. Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 1: 281–295.
Google Scholar

Morawski, Jan. 1932. „Najwyższy Trybunał Administracyjny na nowych podstawach prawnych”. Gazeta Sądowa Warszawska 46: 671–674.
Google Scholar

Nowakowski, Michał. 2012. „O odtworzeniu sądownictwa administracyjnego po II wojnie światowej”. W Regnare. Gubernare. Administrare. Z dziejów administracji, sądownictwa i nauki prawa. Prace dedykowane Profesorowi Jerzemu Malcowi z okazji 40-lecia pracy naukowej.
Google Scholar

Red. Stanisław Grodziski, Andrzej Dziadzio. 153–164. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Google Scholar

Piątek, Wojciech. Andrzej Skoczylas. 2016. „Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce”. W System prawa administracyjnego. T. 10. Sądowa kontrola administracji publicznej. Red. Roman Hauser, Zygmunt Niewiadomski, Andrzej Wróbel. 1–70. Warszawa: C.H.Beck.
Google Scholar

Sadłowski, Michał Patryk. 2017. „Projekty powołania sądownictwa administracyjnego w Polsce w latach 1944–1952”. Miscellanea Historico-Iuridica 2: 97–112.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/mhi.2017.16.02.06

Sawicki, Jan. 1920a. „Sądy administracyjne w Polsce”. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości. Dział Nieurzędowy 3: 178–188.
Google Scholar

Sawicki, Jan. 1920b. „Projekt ustawy o ustanowieniu Trybunału Państwa”. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości. Dział Nieurzędowy 4: 234–240.
Google Scholar

Tarnowska, Anna. 2006. „Sądownictwo administracyjne II RP a pruski model sądownictwa administracyjnego”. Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 9: 415–444.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7171-955-8.25

Woś, Tadeusz. 2001. „Reforma sądownictwa administracyjnego – projekty dalekie od ideału”. Państwo i Prawo 7: 30–53.
Google Scholar

Wyrzykowski, Mirosław. 1977. „Koncepcje sądowej kontroli decyzji administracyjnych w Polsce Ludowej”. Studia Prawnicze 3: 59–95.
Google Scholar

Wyrzykowski, Mirosław. 1983. Sądownictwo administracyjne w PRL. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
Google Scholar

Zawadzki, Sylwester. 1990. „Przyczynek do genezy Naczelnego Sądu Administracyjnego”. W Dziesięciolecie Naczelnego Sądu Administracyjnego – doświadczenia i perspektywy. Materiały na konferencję sędziów NSA. 25–63. Warszawa: Naczelny Sąd Administracyjny.
Google Scholar

Zimmermann, Jan. 1993. „Projekt ustawy o sądownictwie administracyjnym z 1958 r.” Samorząd Terytorialny 1–2: 108–124.
Google Scholar

Zimmermann, Jan. 2005. „Z podstawowych zagadnień sądownictwa administracyjnego”. W Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980–2005. Red. Jerzy Góral, Roman Hauser, Janusz Trzciński. 490–505. Warszawa: Naczelny Sąd Administracyjny.
Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. (Dz.U. z 1921 r. Nr 44, poz. 267 ze zm.).
Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.). Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r. (Dz.U. Nr 30, poz. 227).
Google Scholar

Ustawa konstytucyjna z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 18, poz. 71).
Google Scholar

Ustawa z dnia 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym (Dz.U. Nr 67, poz. 600 ze zm.).
Google Scholar

Ustawa z dnia 26 marca 1935 r. o Inwalidzkim Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 26, poz. 177).
Google Scholar

Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. Nr 4, poz. 8 ze zm.).
Google Scholar

Ustawa z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368).
Google Scholar

Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269).
Google Scholar

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270).
Google Scholar

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1271).
Google Scholar

Ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. poz. 658).
Google Scholar

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym (Dz.U. Nr 94, poz. 806, ze zm.).
Google Scholar

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz.U. Nr 72, poz. 652).
Google Scholar