The Role of Court Experts in Protecting the Interest of the Child in Domestic Civil Procedures

Danuta Anna Michałowska

doi:10.18778/0208-6069.109.07

Authors

Danuta Anna Michałowska Adam Mickiewicz University in Poznań https://orcid.org/0000-0002-7001-4569

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6069.109.07

Keywords:

the role of court experts, specialised knowledge of court experts, the status and rights of child in court proceedings, hearing, public trust

Abstract

In court procedures, the role of court experts and their opinions is important for the final decisions. It is generally accepted that the court appoints experts and makes decisions based on – among other things – specialised expertise and opinions of these experts. Court experts’ knowledge differs from that of judges. It is worth analysing the intersections between these two types of knowledge. In this context, special attention is to be paid to the position and status of the child in court proceedings in family matters. The main purpose of this article is to examine the role of court experts in safeguarding children’s best interests in civil procedures within the family matters context, which can help to improve the understanding of and trust in court experts’ contribution from the institutional and societal perspective.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Andrzejewski, Marek. 2017. “O roli nauk pomocniczych prawoznawstwa w orzekaniu w sprawach rodzinnych”. In Wokół problematyki małżeństwa w aspekcie materialnym i procesowym. Edited by Jakub M. Łukasiewicz, Aneta M. Arkuszewska, Anna Kościółek. 80–97. Toruń: Adam Marszałek Publishers.
Google Scholar

Błaszczak, Łukasz. Krystian Markiewicz. Eds. 2016. Rola biegłego w postępowaniach sądowych. Wrocław: Presscom Publishers.
Google Scholar

Błażek, Magdalena. Aleksandra Lewandowska-Walter. 2017. Rozwód jako proces. Perspektywa dorosłych i dzieci. Warszawa: Difin.
Google Scholar

Bodio, Joanna. 2019. Status dziecka jako uczestnika postępowania nieprocesowego. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Bodio, Joanna. 2019a. “Zdolność procesowa a zdolność postulacyjna. Glosa do uchwały SN z dnia 26 lutego 2015 r., III CZP 102/14”. Orzecznictwo Sądów Polskich 11: 35–49.
Google Scholar

Brown, Sarah. Leam Craig. Rebecca Crookes. Amy Summerfield. Natalie E. Corbett. Joanne Lackenby. Erica Bowen. 2015. The Use of Experts in Family Law. Understanding the Processes for Commissioning Experts and the Contribution They Make to the Family Court. London: Ministry of Justice.
Google Scholar

Cieśliński, Marcin. 2015. “Praktyka sądowa wysłuchiwania małoletnich w postępowaniach cywilnych w kontekście idei przyjaznego wysłuchiwania dziecka (komunikat o wynikach badania)”. Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne 24: 221–236.
Google Scholar

Cieśliński, Marcin. 2021. “Sądowe wysłuchanie dziecka a stanowisko jego rodziców”. Przegląd Sądowy 1: 45–58.
Google Scholar

Committee on the Rights of the Child. 2006. Days of General Discussion of the Committee on the Rights of the Child. Forty-third Session 11–29 September 2006. https://cypcs.org.uk/wpcypcs/wp-content/uploads/2021/02/Day-of-General-Discussion-Report-2006.pdf
Google Scholar

Czerederecka, Alicja. 2016. Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych.
Google Scholar

Czerederecka, Alicja. 2010. “Psychologiczne kryteria wysłuchania dziecka w sprawach rodzinnych i opiekuńczych”. Rodzina i Prawo 14/15: 22–43.
Google Scholar

Czerederecka, Alicja. Ed. 2020. Wyzwania psychologa jako biegłego w relacji z wymiarem sprawiedliwości. Kraków: Instytut Ekspertyz Sądowych.
Google Scholar

Cudak, Henryk. 2003. Funkcjonowanie dzieci z rodzin rozwiedzionych. Toruń: Adam Marszałek Publishers.
Google Scholar

Daly, Aoife. 2018. Children, Autonomy and the Courts. Beyond the Right to be Heard. Leiden–Boston: Brill. https://doi.org/10.1163/9789004355828
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/9789004355828

Długoszewska, Iwona. 2012. Przesłanki oraz skutki ograniczenia i pozbawiania władzy rodzicielskiej. Warszawa: LexisNexis.
Google Scholar

Dzierżanowski, Jerzy. 2010. “Psychospołeczna sytuacja dziecka w małżeństwach rozwodzących się”. In Rodzina w nurcie współczesnych przemian. Edited by Dariusz Krok, Paweł Landwójtowicz. 255–278. Opole: Uniwersytet Opolski.
Google Scholar

Flaga-Gieruszyńska, Kinga. Ed. 2020. Biegły w postępowaniu cywilnym i karnym. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory pism procesowych i orzeczeń. Warszawa: C.H.Beck.
Google Scholar

Gluza, Paulina. Zofia Kołakowska-Halbersztadt. Maciej Tański. 2013. Dziecko w rozstaniu rodziców. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Gruza, Ewa. 2021. Psychologia sądowa dla prawników. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Gudowski, Jacek. 2012. In Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze. T. 2. 256. Edited by Tadeusz Ereciński. Warszawa: LexisNexis.
Google Scholar

Gudowski, Jacek. 2023. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze (art. 1–124). T. 1. Edited by Tadeusz Ereciński. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Gurgul, Józef. 2013. “O swobodnej ocenie opinii biegłego”. Prokuratura i Prawo 10: 34–56.
Google Scholar

Habscheid, Walther J. 1991. “Verfahren in Zivilsachen und aktuelle Fragen zum rechtlichen Gehör“. In Z zagadnień prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora A. Stelmachowskiego. Edited by Jan Gajewski. 263. Białystok: Wydział Prawa Filii Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Helios, Joanna. Wioletta Jedlecka. 2017. “Diagnoza i ochrona dziecka z traumą rozwojową w polskim systemie oświatowym”. Issues in Early Education 38(3): 73–81. https://doi.org/10.26881/pwe.2017.38.06
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26881/pwe.2017.38.06

Helios, Joanna. Wioletta Jedlecka. 2019. Diagnoza i ochrona dziecka z traumą rozwojową w polskim systemie prawa. Warszawa: Difin.
Google Scholar

Hodtkin, R. P. Newell. 2006. Implementation Handbook for the Convention on the Rights of the Child. Geneva: UNICEF.
Google Scholar

Jaśkiewicz, Jacek. 2013. Poznanie faktów w postępowaniu cywilnym. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Jędrejek, Grzegorz. 2018. “Zasada ochrony dobra dziecka a postępowanie cywilne”. In Honeste Procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu. Edited by Agnieszka Laskowska-Hulisz, Joanna May, Marek Mrówczyński. 225–235. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Krzysiak, Aleksandra. 2023. “Ochrona dobra dziecka w postępowaniu cywilnym – uprawnienia i obowiązki dotyczące małoletniego w postępowaniu nieprocesowym”. Ars Iuridica 23(2): 97–110. https://doi.org/10.17951/szn.2023.23.2.97-110
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/szn.2023.23.2.97-110

Kuna, Dominika. 2024. “Znaczenie głosu dziecka w procedurze cywilnej – nowe standardy wysłuchania małoletniego w świetle ochrony interesu dziecka”. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 23(3): 83–100.
Google Scholar

Lewicka, Monika. 2021. “Dziecko w sytuacji rozwodu rodziców. Implikacje pedagogiczne”. Teologia i Moralność 1(29): 93–108. https://doi.org/10.14746/TIM.2021.29.1.6
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/TIM.2021.29.1.6

Mercer, Jean. 2018. Child Development: Concepts & Theories. Los Angeles: Sage Publications.
Google Scholar

Miller, Glenn H. 2002. “The Psychological Best Interest of the Child Is Not the Legal Best Interest”. Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law 30: 196–200.
Google Scholar

Mróz-Szarmach, Dominika. 2020. “Ochrona praw dziecka w postępowaniu cywilnym (zagadnienia wybrane)”. In Instrumenty ochrony praw rodziny i ochrony praw dziecka. Edited by Małgorzata Balwicka-Szczyrba, Anna Sylwestrzak. Gdańsk–Sopot: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Op de Beeck, Hanne. Katrien Herbots. Sara Lembrechts. Nele Willems. Kathy Vlieghe. 2017. “Najlepiej pojęty interes dziecka – między teorią a praktyką”. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 16(2): 127–222. https://doi.org/10.5007/1677-2954.2017v16n1p127
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5007/1677-2954.2017v16n1p127

Pisarska, Agnieszka. 2023. “Pojęcie ‘dobra dziecka’. Przegląd wybranych koncepcji”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J. Paedagogia-Psychologia 36(4): 183–202. https://doi.org/10.17951/j.2023.36.4.183-202
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/j.2023.36.4.183-202

Saywitz, Karen J. Gail S. Goodman. Thomas D. Lyon. 2002. “Interviewing Children in and out of Court: Current Research and Practice Implications”. In The APSAC Handbook on Child Maltreatment. Edited by John B. Myers. 349–377. Thousand Oaks, CA: Sage.
Google Scholar

Saywitz, Karen J. Thomas D. Lyon. Gail S. Goodman. 2017. “When Interviewing Children: A Review and Update”. In The APSAC Handbook on Child Maltreatment. Edited by J. Bart Klika, Jon R. Conte. Thousand Oaks, CA: Sage.
Google Scholar

Skubik-Ślusarczyk, Sylwia. 2018. “Wymiar sprawiedliwości przyjazny dziecku – perspektywa prawno-psychologiczna”. Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 3897: 133–157. https://doi.org/10.19195/2084-5065.50.9
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.19195/2084-5065.50.9

Słyk, Jerzy. 2013. “Rozstrzyganie o istotnych sprawach dziecka w przypadku braku porozumienia rodziców (art. 97 § 2 k.r.o.)”. Prawo w Działaniu 14: 77–120.
Google Scholar

Słyk, Jerzy. 2015. “Aspekty prawne wysłuchania dziecka w postępowaniu cywilnym”. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 14(4): 9–31.
Google Scholar

Stanik, Jan M. 2013. Psychologia sądowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Stankowska, Magdalena. 2012. “Długoterminowe konsekwencje rozwodu. Problemy dorosłych dzieci z rodzin rozwiedzionych”. In Wielość spojrzeń na małżeństwo i rodzinę. Edted by Anna Kwak, Mariola Bieńko. 175–185. Warszawa: Wydawnictwo UW.
Google Scholar

Stojanowska, Wanda. 1997. “Dziecko w postępowaniu sądowym”. Jurysta 5: 50–61.
Google Scholar

Stojanowska, Wanda. 1998. “Status dziecka w zakresie jego uczestnictwa w postępowaniu sądowym”. In Pedagogika wobec kryzysów życiowych. Edited by Jerzy Stochmiałek. 105–107. Warszawa–Radom: Instytut Ekspertyz Sądowych.
Google Scholar

Stojanowska, Wanda. Mirosław Kosek. 2018. “Dobro dziecka a kolejne nowelizacje Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”. Ius Matrimoniale 29(4): 41–56. https://doi.org/10.21697/im.2018.29.4.03
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21697/im.2018.29.4.03

Włodarczyk-Madejska, Justyna. 2017. Efektywność opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów. Warszawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
Google Scholar

Włodarczyk-Madejska, Justyna. 2017a. “Opinia biegłego w sprawach cywilnych w świetle badania aktowego”. Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne 31: 155–176.
Google Scholar

Włodarczyk-Madejska, Justyna. 2018. “Efektywność opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów”. Prawo w Działaniu 33: 172–210.
Google Scholar

Zajączkowska-Burtowy, Joanna. 2021. “Dobro dziecka jako wartość podlegająca szczególnej ochronie w sprawach dotyczących wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem”. In Realizacja zasady dobra dziecka w mediacji w sprawach dotyczących wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów. Edited by Joanna Mucha. 141–175. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Zajączkowska-Burtowy, Joanna. Michał Burtowy. 2023. “Postępowanie sądowe i mediacja w międzynarodowych sprawach rodzicielskich”. In Międzynarodowe prawo rodzinne. Edited by Piotr Mostowik. 564–607. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Zieliński, Maciej. 1979. Poznanie sądowe a poznanie naukowe. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Charter of Fundamental Rights of the European Union (2000). Article 24.
Google Scholar

Convention on the Rights of the Child adopted by the United Nations General Assembly on November 20, 1989 (Journal of Laws of 1991, No. 120, item 526, as amended).
Google Scholar

Council of Europe 2024. “Child-friendly justice”. https://www.coe.int/en/web/children/child-friendly-justice#{%2212440309%22:[0]} (accessed: 26.10.2024).
Google Scholar

European Convention on the Exercise of Children’s Rights, drawn up in Strasbourg on January 25, 1996 (Journal of Laws of 2000, No. 107, item 1128).
Google Scholar

European Convention on Human Rights (ECHR). The ECHR, adopted in Rome on November 4, 1950, Article 8. Article 6.
Google Scholar

Code of Civil Procedure (Journal of Laws, item 1062).
Google Scholar

Constitution of the Republic of Poland (1997).
Google Scholar

The Guidelines of the Committee of Ministers of the Council of Europe on Child-friendly Justice 2011.
Google Scholar

Hague Convention on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement, and Cooperation in Respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children (1996).
Google Scholar

Hague Convention on the Civil Aspects of International Child Abduction (1980).
Google Scholar

Regulation of the Minister of Justice of October 24, 2005, on court experts (Journal of Laws of 2005, No. 15, item 133, as amended).
Google Scholar

International Labour Organization (ILO) Convention No. 182 on the Worst Forms of Child Labour (1999).
Google Scholar

Istanbul Convention on Preventing and Combating Violence against Women and Domestic Violence (2011).
Google Scholar

Polish Act on the Commissioner for Children’s Rights (2000).
Google Scholar

Polish Act on Counteracting Domestic Violence (2005).
Google Scholar

UN Resolution 1325 on Women, Peace, and Security (2000).
Google Scholar

II CSKP 1199/22, II CSKP 1199/22 – The best interests of the child, as the primary directive in decision-making in matters concerning the child and in resolving conflicts of interest between the child and other parties – Supreme Court Ruling.
Google Scholar

Supreme Court Decision of November 24, 2016, case II CA 1/16, published in OSNC 2017/7–8, item 90.
Google Scholar