Reformy sądownictwa administracyjnego w państwach młodej demokracji (analiza prawnoporównawcza)

Agnieszka Krawczyk

doi:10.18778/0208-6069.98.01

Authors

Agnieszka Krawczyk Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-3747-2493

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6069.98.01

Keywords:

rule of law, administrative judiciary, young democracies, modernization of administrative judiciary, efficiency of administrative judiciary

Abstract

The study is the result of a legal comparative analysis of the directions of reforms in the administrative judiciary in the countries of young democracy: Poland, the Czech Republic, Lithuania, Croatia, Serbia, Hungary, Ukraine, Georgia and Kazakhstan. The analysis was carried out with reference to the patterns developed in old European democracies, mainly in Austria and Germany. Papers on reforms of the administrative judiciary in each of these countries were delivered at the international scientific conference: Reforms of administrative judiciary in the countries of young democracy (10–11.06.2021, Faculty of Law and Administration, University of Lodz). They focused on three issues: 1) contemporary challenges of the rule of law and administrative judiciary, 2) directions of changes in the national systems of administrative judiciary, 3) the future of administrative judiciary. The content of the study refers to this system of issues, which reflects the stages of development of administrative judiciary in the countries of young democracy. The conclusions drawn from the analysis show the results of reforms at each of these stages – from the constitutionalization of the rule of law, through the independence of the court-administrative procedure, to the stage of the present, extremely difficult challenges, not only of a procedural nature.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Arnold, Rainer. Albert Cermak. Markéta Říhová Batista. 2019. „Geschichte der Verwaltungsgerichtsbarkeit in Tschechien”. W Handbuch der Geschichte der Verwaltungsgerichtsbarkeit in Deutschland und Europa Handbuch. Red. Karl-Peter Sommermann, Bert Schaffarzik. 1509−1545. Berlin–Heidelberg: Springer.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-41235-6_41

Barcik, Jacek. 2019. Ochrona praworządności w Radzie Europy i Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Warszawa: C.H.Beck.
Google Scholar

Bernatt, Maciej. 2017. „Konstytucyjne aspekty sądowej kontroli działalności administracji (między efektywnością a powściągliwością)”. Państwo i Prawo 1: 34−51.
Google Scholar

Bojarski, Łukasz. Krzysztof Grajewski. Jan Kremer. Gabriela Ott. Waldemar Żurek. Red. 2019. Konstytucja. Praworządność. Władza sądownicza. Aktualne problemy trzeciej władzy w Polsce. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Chlebny, Jacek. Wojciech Piątek. 2021. „Ewolucja ustrojowa i kompetencyjna sądownictwa administracyjnego”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 1−2: 17−36.
Google Scholar

Frändberg, Åke. 2014. From Rechtsstaat to Universal Law-State. An Essay in Philosophical Jurisprudence. Cham: Springer.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-06784-1

Freise, Matthias. 2004. Externe Demokratieförderung in postsozialistischen Transformationsstaaten. Münster: LIT.
Google Scholar

Gallina, Nicole. 2005. Staat, institutioneller Wandel und staatliche Leistungsfähigkeit in der Ukraine. Eine Studie Zum Ukrainischen State Building Von 1991 Bis 2004. Bern−Berlin−Bruxelles−Frankfurt am Main−New York−Oxford−Wien: Peter Lang.
Google Scholar

Garlicki, Leszek. 1990. „Wprowadzenie”. W Sądownictwo administracyjne w Europie Zachodniej. Red. Leszek Garlicki. 8−33. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Grzegorczyk, Dawid. 2018. Legalność jako kryterium sądowej kontroli decyzji administracyjnych. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Hengstschläger, Johannes. 2009. Verwaltungsverfahrensrecht. Wien: Facultas Verlags- und Buchhandels AG.
Google Scholar

Hofmann, Mahulena. 2008. Europarecht und die Gerichte der Transformationsstaaten. Baden-Baden: Nomos.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5771/9783845211756

Hohenecker, Lukas. 2015. Die neue österreichische Verwaltungsgerichtsbarkeit aus rechtsvergleichender Sicht. Wien: Jan Sramek Verlag KG.
Google Scholar

Holoubek, Michael. 2013. „Kognitionsbefugnis. Beschwerdelegitimation und Beschwerdegegenstand der Verwaltungsgerichte”. W Die Verwaltungsgerichtsbarkeit erster Instanz. Red. Michael Holoubek, Michael Lang. 127−143. Wien: Linde Verlag.
Google Scholar

Hülshörster, Stefan. 2008. Recht im Umbruch: die Transformation des Rechtssystems in der Ukraine unter ausländischer Beratung. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Google Scholar

Jaskiernia, Jerzy. 2011. „Polska w Radzie Europy – 20 lat członkostwa”. Państwo i Prawo 11: 3−17.
Google Scholar

Jaskiernia, Jerzy. 2020. „70 lat Rady Europy. Nowe wyzwania w obszarze demokracji, praworządności i ochrony praw człowieka”. Państwo i Prawo 3: 91−105.
Google Scholar

Kauder, Siegfried. 2012. „Deutsches Recht − ein Exportartikel”. W Deutsche Beratung bei Rechts- und Justizreformen im Ausland: 20 Jahre Deutsche Stiftung für Internationale Rechtliche Zusammenarbeit (IRZ). Red. Stefan Hülshörster, Dirk Mirow. 31−36. Berlin: BWV Berliner Wissenschafts-Verlag.
Google Scholar

Kaufmann, Marcel. 2002. Untersuchungsgrundsatz und Verwaltungsgerichtsbarkeit. Tübingen: Mohr Siebeck.
Google Scholar

Kmieciak, Zbigniew. 2015. „Merytoryczne orzekanie przez sądy administracyjne w świetle konstytucyjnej zasady podziału władz”. Przegląd Legislacyjny 2: 16−22.
Google Scholar

Knysiak-Molczyk, Hanna. 2009. Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Warszawa: LexisNexis.
Google Scholar

Kowalski, Michał. 2019. Prawo do sądu administracyjnego. Standard międzynarodowy i konstytucyjny oraz jego realizacja. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Krawczyk, Agnieszka. 2013. „Reforma sądownictwa administracyjnego w Austrii”. Państwo i Prawo 4: 31−46.
Google Scholar

Krawczyk, Agnieszka. 2015. „Umowa administracyjna w kodeksie postępowania administracyjnego (propozycja regulacji)”. Państwo i Prawo 2: 100−114.
Google Scholar

Krawczyk, Agnieszka. 2017. „Ewolucja, ustrój i podstawowe założenia funkcjonowania sądownictwa administracyjnego w Polsce”. W Polskie sądownictwo administracyjne – zarys systemu. Red. Zbigniew Kmieciak. 22−73. Warszawa: C.H.Beck.
Google Scholar

Krawczyk, Agnieszka. 2017. „Umowa administracyjna w demokratycznym państwie prawnym − w poszukiwaniu modelu regulacji prawnej”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 6: 7−25.
Google Scholar

Krawczyk, Agnieszka. 2020. „Model postępowania mediacyjnego w niemieckim postępowaniu sądowoadministracyjnym”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 1: 201−212.
Google Scholar

Krawczyk, Agnieszka. 2021. „Dziedzictwo austriackiej myśli kodyfikacyjnej z perspektywy europejskiej”. W Administrative Proceedings in the Habsburg Succession Countries. Red. Zbigniew Kmieciak. 249−263. Łódź−Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Krawczyk, Agnieszka. 2021. „The Legacy of the Austrian Codification Thought – en European Perspective”. W Administrative Proceedings in the Habsburg Succession Countries. Red. Zbigniew Kmieciak. 233−248. Łódź−Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Milkov, Dragan. 2016. „Die Verwaltungsgerichtsbarkeit in Serbien”. W Vergleichendes Verwaltungsrecht in Südosteuropa. Red. Bernd Wieser, Armin Stolz. 485−527. Wien: Verlag Österreich.
Google Scholar

Papier, Hans-Jürgen. 2010. „Rechtsschutzgarantie gegen die öffentliche Gewalt”. W Handbuch des Staatsrechts des Bundesrepublik Deutschland. Band VIII. Red. Josef Isensee, Paul Kirchof. Grundrechte: Wirtschaft, Verfahren, Gleichheit, Heidelberg.
Google Scholar

Pasenjuk, Oleksandr. 2012. „Verwaltungsgerichtsbarkeit in der Ukraine: Stand und Perspektiven”. W Deutsche Beratung bei Rechts- und Justizreformen im Ausland. Red. Stefan Hülshörster, Dirk Mirow. 221−234. Berlin: BWV Berliner Wissenschafts-Verlag.
Google Scholar

Piątek, Wojciech. 2017. „Nowe kompetencje do merytorycznego orzekania przez sądy administracyjne”. Państwo i Prawo 1: 19−33.
Google Scholar

Piątek, Wojciech. Andrzej Skoczylas. 2016. „Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce”. W System prawa administracyjnego. T. 10. Sądowa kontrola administracji publicznej. Red. Roman Hauser, Zygmunt Niewiadomski, Andrzej Wróbel. 1−70. Warszawa: C.H.Beck.
Google Scholar

Piątek, Wojciech. Andrzej Skoczylas. 2019. „Kasacyjny czy merytoryczny model orzekania – kwestia zmiany modelu sądowej kontroli decyzji administracyjnych”. Państwo i Prawo 1: 24−38.
Google Scholar

Rogov, Igor. 2012. „Die Zusammenarbeit der IRZ-Stiftung mit kasachischen Institutionen”. W Deutsche Beratung bei Rechts- und Justizreformen im Ausland. Red. Stefan Hülshörster, Dirk Mirow. 439−440. Berlin: BWV Berliner Wissenschafts-Verlag.
Google Scholar

Saletra, Wojciech. Janusz Jarosiński. Red. 2010. Młode demokracje: 20 lat transformacji systemowej w Europie Środkowej. Płaszczyzna gospodarcza i polityczna. Kielce: Perpetuum Mobile.
Google Scholar

Sarnecki, Paweł. 1998. „Zakres i charakter regulacji konstytucyjnej w projekcie konstytucji RP”. W Projekt konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w świetle badań nauki prawa konstytucyjnego. Materiały konferencji Gdańsk, 7−9 marca 1997 r. Red. Kazimierz Działocha, Andrzej Pułło. 1−153. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Seibert, Max-Jürgen. 2010. W Verwaltungsgerichtsordnung. Großkommentar. Red. Helge Sodan, Jan Ziekow. 2469−2529. Baden-Baden: Nomos.
Google Scholar

Sodan, Helge. 2010. W Verwaltungsgerichtsordnung. Großkommentar. Red. Helge Sodan. Jan Ziekow. 360−551. Baden-Baden: Nomos.
Google Scholar

Sommermann, Karl-Peter. 2019. „Entwicklungsperspektiven der Verwaltungsgerichtsbarkeit”. W Handbuch der Geschichte der Verwaltungsgerichtsbarkeit in Deutschland und Europa Handbuch. Red. Karl-Peter Sommermann, Bert Schaffarzik. 1735−1770. Berlin−Heidelberg: Springer.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-41235-6_48

Steinkühler, Martin. 2012. „Von Testpiloten und Verwaltungsrichtern”. W Deutsche Beratung bei Rechts- und Justizreformen im Ausland. Red. Stefan Hülshörster, Dirk Mirow. 209−220. Berlin: BWV Berliner Wissenschafts-Verlag.
Google Scholar

Sydow, Gernot. Stephan Neidhardt. 2007. Verwaltungsinterner Rechtsschutz. Möglichkeiten und Grenzen in rechtsvergleichender Perspektive. Baden-Baden: Nomos.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5771/9783845204383

Świątkowski, Andrzej Marian. 2021. „Unijna koncepcja praworządności. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-791/19 − Skuteczna ochrona sądowa − Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej”. Przegląd Sądowy 10: 5−25.
Google Scholar

Taborowski, Maciej. 2019. Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu ponadnarodowego. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Tomuschat, Christian. 2019. „Völkerrechtliche Vorgaben für die Verwaltungsgerichtsbarkeit”. W Handbuch der Geschichte der Verwaltungsgerichtsbarkeit in Deutschland und Europa. Red. Karl-Peter Sommermann, Bert Schaffarzik. 1815−1848. Berlin−Heidelberg: Springer.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-41235-6_50

Wawrzyniak, Jan. 2021. „Systemowa deprecjacja praworządności”. Państwo i Prawo 9: 67−85.
Google Scholar

Weber, Albrecht. 2008. „Rechtsstaatsprinzip als gemeineuropäisches Verfassungsprinzip”. Zeitschrift für öffentliches Recht 63: 267–292.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s00708-008-0210-0

Wiederin, Ewand. 2013. „Das Bundesverwaltungsgericht: Zuständigkeiten und Aufgabenbesorgung”. W Die Verwaltungsgerichtsbarkeit erster Instanz. Red. Michael Holoubek, Michael Lang. Wien: Linde Verlag.
Google Scholar

Winter, Gerd. 2010. „Verwaltungsrechtsentwicklung und ihre ausländische Beratung in Transformationsstaaten. Das Beispiel Georgiens”. VerwArch 101: 408−436.
Google Scholar

Wyrzykowski, Mirosław. 1992. „Recepcja w prawie publicznym – tendencje rozwojowe konstytucjonalizmu w Europie Środkowej i Wschodniej”. Państwo i Prawo 11: 23−35.
Google Scholar

Zieliński, Adam. 1997. „Środki ochrony wolności i praw według nowej Konstytucji”. Państwo i Prawo 11−12: 19−32.
Google Scholar

Zieliński, Adam. 2005. „Konstytucyjny standard instancyjności postępowania sądowego”. Państwo i Prawo 11: 3−16.
Google Scholar

Zimmermann, Jan. 2020. Aksjomaty sądownictwa administracyjnego. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar