Reflections on the situation of nuns in the Roman Catholic Church with illustrative examples from Spanish-language literature

Olga Grzyś

doi:10.18778/0208-600X.72.06

Autor

Olga Grzyś Master of Arts, Chair of the Literature of Spanish-Speaking Countries, Institute of Modern Languages, Philological Department, Pedagogical University of Krakow, ul. Podchorążych 2, 30-084 Krakow https://orcid.org/0000-0002-2173-4965

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.72.06

Słowa kluczowe:

gender, Kościół katolicki, literatura hiszpańskojęzyczna, dyskryminacja płciowa, duchowni, kler, zakonnice

Abstrakt

W 2018 i 2019 roku na łamach watykańskiej gazety „L’Osservatore Romano” opublikowano dwa przełomowe artykuły opisujące psychiczne, fizyczne i seksualne wykorzystywanie sióstr zakonnych przez duchownych Kościoła katolickiego. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sytuacji kobiet konsekrowanych oraz zależności występujących pomiędzy nimi a męskimi przedstawicielami Kościoła. W tekście zostanie podjęta próba odpowiedzi na pytanie o przyczyny występowania przypadków nadużyć kleru względem zakonnic i mniszek. Posłuży ku temu przedstawienie kreowanego przez Kościół obrazu kobiety oraz wydanych przez tę instytucję dokumentów traktujących o życiu i funkcjonowaniu żeńskich wspólnot zakonnych.

W drugiej części pracy omówione zostaną wybrane fragmenty z poezji i prozy hiszpańskojęzycznej różnych epok, których autorkami bądź bohaterkami są zakonnice. W tekstach tych porusza się problem dyskryminacji kobiet konsekrowanych przez duchownych.

Bibliografia

Abramowicz M. (2016), Zakonnice odchodzą po cichu, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Abuso sexual de monjas en la Iglesia católica: “Antes de ser abusada sexualmente fui abusada espiritualmente”, BBC News Mundo, 10.02.2019, https://www.bbc.com/mundo/noticias-47190416 (accessed 30.03.2019).
Google Scholar

Adamiak E. (2016), Kobiety w Biblii. Stary Testament, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar

Aira C. (1998), El sueño, Emecé, Buenos Aires.
Google Scholar

Araujo-Hawkins D. (2014), Population of sisters, Global Sisters Report, 10.09.2014, http://www.globalsistersreport.org/trends/population-sisters-10611 (accessed 6.04.2019).
Google Scholar

Araya Espinoza A. (2003), El discurso sofocado: el epistolario confesional de una monja del siglo XVIII, “Mapocho. Revista de Humanidades”, no. 53, pp. 161–192.
Google Scholar

Asensi M. (2001), El último Catón, ePUB Elle518 (e-book).
Google Scholar

Baron A. (2011), Kobieta w świadectwach Kościoła starożytnego, [in:] Ł. Kamykowski, Z. Kijas, A. Napiórkowski (eds.), Kobieta w Kościele: materiały z sesji ekumenicznej zorganizowanej przez Międzywydziałowy Instytut Ekumenii i Dialogu Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie oraz Oddział Krakowski Polskiej Rady Ekumenicznej, 18 listopada 2008 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, Kraków, pp. 9–53.
Google Scholar

Bogucka M. (2005), Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Wydawnictwo Trio, Warszawa.
Google Scholar

Burns K. (2002), Monjas, kurakas y créditos: economía espiritual de Cuzco, en el siglo XVII, [in:] D. Meyers, S.E. Dinan (eds.), Mujeres y religión en el Viejo y el Nuevo Mundo, en la Edad Moderna, Narcea Ediciones, Madrid.
Google Scholar

Cruz J.I. de la (1993), Hombres necios que acusáis…, [in:] V. de Lama (ed.), Antología de la poesía amorosa española e hispanoamericana, Biblioteca EDAF, Madrid.
Google Scholar

Daly M. (1973), Beyond God the Father: Toward a Philosophy of Women’s Liberation, Beacon Press, Boston.
Google Scholar

de Pazzis Pi Corrales M. (2010), Existencia de una monja: vivir el convento, sentir la Reforma (siglos XVI-XVII), “Tiempos modernos: Revista Electrónica de Historia Moderna”, vol. 7, no. 20, pp. 1–37, http://www.tiemposmodernos.org/tm3/index.php/tm/article/view/221/276 (accessed 10.11.2019).
Google Scholar

Esteban Erlés P. (2018), Las madres negras, Galaxia Gutenberg, Barcelona.
Google Scholar

Fendrik S.I. (1997), Santa Anorexia: viaje al país del “Nuncacomer”, Corregidor, Buenos Aires.
Google Scholar

Fernández S.J. (1988), Extramuros, Planeta, Madrid.
Google Scholar

Foucault M. (2002), Porządek dyskursu, Wykład inauguracyjny wygłoszony w College de France 2 grudnia 1079, transl. M. Kozłowski, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Google Scholar

Franco J. (1989), Plotting women, Columbia University Press, New York.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7312/fran92330

Gomola A. (2010), Bóg kobiet. Studium językoznawczo-teologiczne, Biblios, Tarnów.
Google Scholar

Jan Paweł II (1988), List apostolski o godności i powołaniu kobiety Mulieris dignitatem, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/mulieris.html (accessed 9.11.2019).
Google Scholar

Jan Paweł II (1994), List apostolski Ordinatio sacerdotalis, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/ordinatio_sacerdotalis.html (accessed 9.11.2019).
Google Scholar

Jan Paweł II (1995), List do kobiet z okazji IV Światowej Konferencji ONZ poświęconej sytuacji kobiet A ciascuna di voi, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/pekin_29061995.html (accessed 9.11.2019).
Google Scholar

Jan Paweł II (1996), Adhortacja apostolska o życiu konsekrowanym i jego misji w Kościele i świecie Vita consecrata, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/adhortacje/vita.html (accessed 9.11.2019).
Google Scholar

Jan XXIII (1963), Encyklika Pacem in terris, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_xxiii/encykliki/pacem_in_terris_11041963.html (accessed 9.11.2019).
Google Scholar

Jiménez Lozano J. (1971), Historia de un otoño, Ediciones Destino, Barcelona.
Google Scholar

Jiménez Lozano J., Galparsoro G. (1998), Una estancia holandesa. Conversación, Anthropos, Barcelona.
Google Scholar

Jordan E.L. (2012), Gender Concerns: Monks, Nuns, and Patronage of the Cistercian Order in Thirteenth-Century Flanders and Hainaut, “Speculum”, vol. 87, no. 1, pp. 62–94.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0038713411003861

Kirk S. (2009), Padecer o morir: enfermedad, ejemplaridad y escritura en el convento novohispano, Estudios, “Revista de investigaciones literarias y culturales”, vol. 17, no. 33, pp. 145–173.
Google Scholar

Kołodziejczyk A., Waluś M., Pilśniak M. (2004), I Bóg stworzył kobietę… Dyskusja, “Więź”, no. 6, pp. 15–29.
Google Scholar

Kubacki M.-L. (2018), (Prawie) darmowa praca sióstr zakonnych, “L’Osservatore Romano”, supp. “Kobiety Kościół Świat”, http://www.osservatoreromano.va/pl/news/prawie-darmowa-praca-siostr-zakonnych (accessed 1.10.2018).
Google Scholar

Makowski E. (1999), Canon Law and Cloistered Women: Periculoso and Its Commentator, 1298–1545, The Catholic University of America Press, Washington.
Google Scholar

Makowski J. (2007), Cóż po kobietach w Kościele?, [in:] J. Makowski (ed.), Kobiety uczą Kościół, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa, pp. 5–19.
Google Scholar

Martín A., Ribera J. (2007), La monja que perdió la cabeza, Ediciones Urano, Barcelona.
Google Scholar

Mejías Navarrete E. (2004), Cuerpos consagrados a Dios: La experiencia mística y la liberación de los sentidos a través de los escritos de la Madre Francisca de la Natividad y los de la Madre María de San José. América, siglo XVII, “Anuario de Pregrado”, no 1, pp. 1–17.
Google Scholar

Niekielska-Sekuła K. (2013), Człowiek-kobieta-zakonnica? Sposoby konstruowania kobiecości przez siostry zakonne, “Studia Humanistyczne AGH”, vol. 12, no. 3, pp. 81–98, DOI: http://dx.doi.org/10.7494/human.2013.12.3.81
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7494/human.2013.12.3.81

Pérez J., Ihrie M. (eds.) (2002), The Feminist Encyclopedia of Spanish Literature: N-Z, Greenwood Press, Westport, London.
Google Scholar

Pius XI (1930), Encyklika o małżeństwie chrześcijańskim Casti connubii, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pius_xi/encykliki/casti_connubi_31121930.html (accessed 9.11.2019).
Google Scholar

Pope admits clerical abuse of nuns including sexual slavery, BBC News World, 6.02.2019, https://www.bbc.com/news/world-europe-47134033 (accessed 7.11.2019).
Google Scholar

Radzik Z. (2015), Kościół kobiet, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Rimbault M.-P., Quintin É. (2018), Religieuses abusées, l’autre scandale de l’Eglise, https://www.arte.tv/pl/videos/078749-000-A/molestowane-zakonnice-kosciola-katolickiego/ (accessed 19.03.2019).
Google Scholar

Ríos de la Llave R. (2009), Gender, the Enclousure of Nuns and the Cura Monialium in Castile during the 13th Century: the Dominican Order as a Case Study, [in:] C. Salvaterra, B. Waaldijk (eds.), Paths to Gender European Historical Perspectives on Women and Men, Edizione Plus, Piza.
Google Scholar

Rodríguez Peláez D. (2007), La cárcel en nuestro propio cuerpo. Los trastornos alimentarios y la “histeria” como elementos de transgresión y vehículo para expresar la subjetividad femenina a lo largo de la historia y la literatura: siglos XVII, XVIII y XIX, “Trastornos de la conducta alimentaria”, no. 6, pp. 678–695.
Google Scholar

Ruiz J. (1980), Księga dobrej miłości, transl. Z. Szleyen, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Google Scholar

Scaraffia L. (2019), Without any touching, “L’Osservatore Romano”, insert: “Women Church World”, 1.02.2019, http://www.osservatoreromano.va/en/news/without-any-touching (accessed 7.11.2019).
Google Scholar

Sobór Watykański II (1965), Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonnego Perfectae caritatis, https://www.zyciezakonne.pl/dokumenty/kosciol/sobor-watykanski-ii/soborwatykanski-ii-dekrety/dekret-o-przystosowanej-do-wspolczesnosci-odnowie-zycia-zakonnego-perfectae-caritatis-21385/ (accessed 9.11.2019).
Google Scholar

Sobór Watykański II (1965), Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, http://ptm.rel.pl/czytelnia/dokumenty/dokumenty-soborowe/soborwatykanski-ii/141-konstytucja-duszpasterska-o-kosciele-w-swiecie-wspolczesnym-gaudium-et-spes.html (accessed 9.11.2019).
Google Scholar

Solís C. (2015), El beso de la monja, Createspace Independent Publishing Platform (e-book).
Google Scholar

Suárez P. (2012), Esta no es mi noche, Colección ibuku, Pampeluna (e-book).
Google Scholar

Tavard G. (1973), Woman in Christian tradition, University of Notre Dame Press, Notre Dame.
Google Scholar

Teresa od Jezusa św. (2007), Księga mojego życia, transl. D. Wandzioch, W. Ciak, Wydawnictwo Flos Carmeli, Poznań.
Google Scholar

Teresa od Jezusa św. (2014), Droga doskonałości, transl. ks. bp. H.P. Kossakowski, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków.
Google Scholar

Toquica Clavijo M.C. (2001), Religiosidad femenina y la vida cotidiana del convento de Santa Clara de Santa Fé, siglos XVII y XVIII, “Revista Colombiana de Antropología”, vol. 37, pp. 152–186.
Google Scholar

Trambaioli M. (2017), Sor Marcela de San Félix y el humorismo conventual, “Cuadernos Aispi”, no. 9, pp. 57–78, DOI: http://dx.doi.org/10.14672/9.2017.1208
Google Scholar

Valdivia V.M. (2015), El Padre, Editorial Kairós, Barcelona (e-book).
Google Scholar

Van Bavel T. (1994), La mujer en san Agustín, “Estudio Agustiniano”, no. 29, pp. 3–49.
Google Scholar

Zorilla J. (2019), El capitán Montoya, Linkgua digital, Barcelona.
Google Scholar