Stres i wypalenie zawodowe wśród kobiet pracujących w różnych segmentach rynku farmaceutycznego

Michał Tołkacz; Anna Zalewska-Janowska; Anna Pietrzak; Alicja Ograczyk-Piotrowska; Zofia Kabzińska

doi:10.18778/0208-600X.68.08

Autor

Michał Tołkacz Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Katedra Immunologii Klinicznej i Reumatologii, Zakład Psychodermatologii, al. Kościuszki 4, 90-419 Łódź https://orcid.org/0000-0002-5421-136X
Anna Zalewska-Janowska Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Katedra Immunologii Klinicznej i Reumatologii, Zakład Psychodermatologii, al. Kościuszki 4, 90-419 Łódź https://orcid.org/0000-0001-9900-7680
Anna Pietrzak Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Katedra Immunologii Klinicznej i Reumatologii, Zakład Psychodermatologii, al. Kościuszki 4, 90-419 Łódź https://orcid.org/0000-0002-3848-8836
Alicja Ograczyk-Piotrowska Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Katedra Immunologii Klinicznej i Reumatologii, Zakład Psychodermatologii, al. Kościuszki 4, 90-419 Łódź https://orcid.org/0000-0001-5820-0417
Zofia Kabzińska Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Katedra Immunologii Klinicznej i Reumatologii, Zakład Psychodermatologii, al. Kościuszki 4, 90-419 Łódź; Uniwersytet Łódzki, Instytut Psychologii WNoW, ul. Smugowa 10/12, 91-433 Łódź https://orcid.org/0000-0002-3520-0905

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.68.08

Słowa kluczowe:

stres zawodowy, stresor, wypalenie zawodowe, strategie radzenia sobie ze stresem, farmacja

Abstrakt

Liczne badania dowodzą, że stres i wypalenie zawodowe stały się istotnym problemem wśród osób mających w pracy codzienny kontakt z innymi ludźmi. Od lat obszarem badań nad zagrożeniami nadmiernym stresem i wypaleniem zawodowym jest szeroko rozumiana opieka zdrowotna i krąg zawodów medycznych. Obok dobrze rozpoznanych warunków pracy lekarzy, pielęgniarek, położnych czy fizjoterapeutów stosunkowo niewiele analiz prowadzono do tej pory wśród pracowników sektora farmaceutycznego – branży towarzyszącej służbie zdrowia i ściśle z nią współpracującej. Wśród zawodów, których przedstawiciele są narażeni na ciągły stres, wskazać można samodzielnych menedżerów, przedstawicieli naukowo-medycznych oraz farmaceutów. Celem podjętych badań było ustalenie stopnia, w jakim poziom odczuwanego stresu wpływa na pojawienie się zjawiska wypalenia zawodowego wśród osób zatrudnionych w firmach farmaceutycznych oraz w aptekach. Poszukując odpowiedzi na związane z oboma grupami pytania badawcze, wykorzystano trzy standaryzowane narzędzia: Skalę Odczuwanego Stresu (PSS-10, Perceived Stress Scale), Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem (Mini-COPE) oraz Inwentarz Wypalenia Zawodowego (MBI, Maslach Burnout Inventory).

Bibliografia

Bańka A. (2001), Psychopatologia pracy, Gemini, Poznań.
Google Scholar

Bartkowiak G. (1999), Psychologia zarządzania, Wydawnictwo AE, Poznań.
Google Scholar

Bartkowiak G. (2002), Stres i wypalenie zawodowe pracowników ochrony zdrowia w świetle wyników badań, „Menadżer Zdrowia”, nr 4, s. 15–19.
Google Scholar

Chmiel N. (2002), Psychologia pracy i organizacji, GWP, Gdańsk.
Google Scholar

Freudenberger H. J. (1974), Staff burn-out, „Journal of Social Issues”, t. 30 (1), s. 159–165.
Google Scholar

Gólcz M. (2007), Stres w pracy. Poradnik dla pracodawcy, Państwowa Inspekcja Pracy, Warszawa.
Google Scholar

Jabłkowska K., Borkowska A. (2005), Ocena nasilenia stresu w pracy a cechy zespołu wypalenia zawodowego u menedżerów, „Medycyna Pracy”, nr 56 (6), s. 439–444.
Google Scholar

Janowska Z., Cewińska J., Wojtaszczyk K. (red.) (2005), Dysfunkcje zarządzania zasobami ludzkimi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Judge T.A., Klinger R. (2008), Job Satisfaction, [w:] M. Eid, R. J. Larsen (eds.), The Science of Subjective well-being, The Guilford Press, New York.
Google Scholar

Kato T. (2013), Frequently Used Coping Scales: A Meta-Analysis, „Stress and Health”, t. 31 (4), s. 315–323.
Google Scholar

Kowal E. (2002), Ekonomiczno-społeczne aspekty ergonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Poznań.
Google Scholar

Marcinkowska U., Pszczelińska M., Ormaniec E., Serzysko B. (2014), Stres i jego konsekwencje w pracy personelu medycznego, „Humanizacja Pracy”, nr 4, s. 93–104.
Google Scholar

Maslach C. (2000), Wypalenie – w perspektywie wielowymiarowej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 13–31.
Google Scholar

Maslach C., Schaufeli W. B. (1993), Historical and Conceptual Development of Burnout, [w:] W. B. Schaufeli, C. Maslach, T. Marek (eds.), Professional Burnout. Recent Developments in Theory and Research, Routledge, London, s. 1–16.
Google Scholar

McCann L., Hughes C. M., Adair C.G., Cardwell C. (2009), Assessing Job Satisfaction and Stress among Pharmacists in Northern Ireland, „Pharmacy World & Science”, t. 31, s. 188–194.
Google Scholar

Mikołajewska E. (2014), Stres związany z pracą i wypalenie zawodowe u fizjoterapeutów – przegląd literatury, „Medycyna Pracy”, nr 65 (5), s. 693–701.
Google Scholar

Mruk H., Pilarczyk B., Michalik M. (2014), Marketing strategiczny na rynku farmaceutycznym, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa.
Google Scholar

Najder A., Merecz-Kot D. (2014), Stres zawodowy a ryzyko psychospołeczne w grupie dziennikarzy, „Medycyna Pracy”, nr 65 (1), s. 85–97.
Google Scholar

Ogińska-Bulik N. (2006), Stres zawodowy w zawodach usług społecznych, Difin, Warszawa.
Google Scholar

Ogińska-Bulik N. (2008), Stres zawodowy i jego konsekwencje w grupie pracowników sektora usług społecznych – rola inteligencji emocjonalnej, „Przegląd Psychologiczny”, nr 51 (1), s. 69–85.
Google Scholar

Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2008), Osobowość, stres a zdrowie, Difin, Warszawa.
Google Scholar

Pasikowski T. (2009), Polska adaptacja kwestionariusza Maslach Burnout Inventory, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 135–149.
Google Scholar

Perek M., Kózka M., Twarduś K. (2007), Trudne sytuacje w pracy pielęgniarek pediatrycznych i sposoby radzenia sobie z nimi, „Problemy Pielęgniarstwa”, nr 15 (4), s. 223–228.
Google Scholar

Płotka A. (2005), Badania nad uwarunkowaniami syndromu burnout u położnych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, t. LX (XVI), s. 12–18.
Google Scholar

Ramuszewicz M., Krajewska-Kułak E., Rolka H., Łukaszuk C., Kułak W. (2005), Problem wypalenia zawodowego wśród pielęgniarek operacyjnych, „Chirurgia Polska”, nr 7 (4), s. 244–251.
Google Scholar

Rogozińska-Pawełczyk A. (2018), Satysfakcja z pracy a stres zawodowy – wyniki badań ilościowych w 3 jednostkach organizacyjnych urzędu, „Medycyna Pracy”, nr 69 (3), s. 301–315.
Google Scholar

Rothmann S. (2007), Occupational Stress of Hospital Pharmacists in South Africa, „International Journal of Pharmacy Practice”, nr 15, s. 1–8.
Google Scholar

Sygit-Kowalkowska E., Weber-Rajek M., Porażyński K., Goch A., Kraszkiewicz K., Bułatowicz I. (2015), Samokontrola emocjonalna, radzenie sobie ze stresem a samopoczucie psychofizyczne funkcjonariuszy służby więziennej, „Medycyna Pracy”, nr 66 (3), s. 373–382.
Google Scholar

Świeczkowski D., Bandurska E., Merks P., Krysicki D. (2015), Badanie jakości życia farmaceutów i ryzyka wypalenia zawodowego jako istotny element farmacji społecznej, „Farmacja Polska”, nr 71 (7), s. 2–6.
Google Scholar

Tarczoń M., Beck-Krala E. (2016), Wypalenie zawodowe wśród pielęgniarek anestezjologicznych w województwie małopolskim, „Humanizacja Pracy”, nr 4, s. 73–85.
Google Scholar

Taylor J. M. (2015), Psychometric Analysis of the Ten-Item Perceived Stress Scale, „Psychological Assessment”, t. 27 (1), s. 90–101.
Google Scholar

Walkiewicz M., Sowińska K., Tartas M. (2014), Wypalenie zawodowe wśród personelu medycznego – przegląd literatury, „Przegląd Lekarski”, nr 71 (5), s. 263–269.
Google Scholar

Wilczek-Rużyczka E. (2008), Wypalenie zawodowe a empatia u lekarzy i pielęgniarek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Zajchowski W., Sapilak B., Bujnowska-Fedak M. (2015), Stres zawodowy w grupie przedstawicieli firm farmaceutycznych – doniesienie wstępne, „Forum Medycyny Rodzinnej”, nr 9 (3), s. 255–257.
Google Scholar