Bezpieczeństwo narodowe zracjonalizowane? Refleksyjne wyznaczanie granic polityczności.

Piotr Pieńkowski

doi:10.18778/0208-600X.46.02

Autor

Piotr Pieńkowski Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Socjologii, Zakład Socjologii Ogólnej

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.46.02

Słowa kluczowe:

bezpieczeństwo narodowe, społeczeństwo ryzyka, modernizacja refleksyjna, polityczność, racjonalność

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza sprzeczności między politycznością kwestii bezpieczeństwa narodowego a jej racjonalizacją, związaną przede wszystkim z procesem modernizacji refleksyjnej i transformacją w społeczeństwo (światowego) ryzyka. Przyjęta tu perspektywa teoretyczna składa się z trzech komponentów. Są nimi: teoria modernizacji refleksyjnej (A. Giddens, U. Beck, S. Lash), teoria polityczności Ch. Mouffe (jako kontynuacja klasycznej teorii C. Schmitta), a także adaptowane na potrzeby socjologii teorie bezpieczeństwa. Rozważania podejmuję w czterech krokach: analizując istotę polityczności bezpieczeństwa narodowego; wskazując na konflikty wokół bezpieczeństwa (agonistyczne i antagonistyczne, wewnętrzne i zewnętrzne, a także refleksywne samozagrożenia); identyfikując aktorów późnej nowoczesności relewantnych dla problematyki bezpieczeństwa; wskazując na kulturowe uwarunkowania mechanizmów wyznaczania granic polityczności. Artykuł kończę podsumowaniem.

Bibliografia

Beck U. (2004), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Beck U. (2005), Władza i przeciwwładza w epoce globalnej. Nowa ekonomia polityki światowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Beck U., Grande E. (2009), Europa kosmopolityczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Beck U., Giddens A., Lash S. (2009), Modernizacja refleksyjna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Beck U. (2012), Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Bolechów B. (2012), Polityka antyterrorystyczna w świetle badań nad terroryzmem, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Chmaj M., Żmigrodzki M. (2001), Wprowadzenie do teorii polityki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Cichocki P. (2005), Konteksty społeczeństwa ryzyka, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Google Scholar

Czaputowicz J. (2003), Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa – aspekty teoretyczne, [w:] Dębski S., Górka-Winter B. (red.), Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa, Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
Google Scholar

Drałus D. (2012), Esencjalizm w koncepcji polityczności Carla Schmitta, [w:] Czajowski A., Sobkowiak L. (red.), Polityka i polityczność. Problemy teoretyczne i metodologiczne, Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2.
Google Scholar

Dybel P., Wróbel Sz. (2008), Granice polityczności. Od polityki emancypacji do polityki życia, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar

Fijałkowski Ł. (2012), Teoria sekurytyzacji i konstruowanie bezpieczeństwa, „Przegląd Strategiczny”, nr 1.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/ps.2012.1.10

Fukuyama F. (2009), Koniec historii, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Giddens A. (2004), Poza lewicą i prawicą, Poznań: Wydawnictwo Zysk i s-ka.
Google Scholar

Giddens A. (2012), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Jabłoński A. (2012), Polityka. Teoretyczna ewolucja pojęcia, [w:] Czajowski A., Sobkowiak L. (red.), Polityka i polityczność. Problemy teoretyczne i metodologiczne, Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2.
Google Scholar

Jakubczak R. i in. (red.) (2006), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku: wyzwania i strategie, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona.
Google Scholar

Kühn F. (2013), Post-Interventionist Zeitgeist: The Ambiguity of Security Policy, [w:] Kümmel G., Giegerich B. (eds.), The Armed Forces: Towards a Post-Interventionist Era?, Wiesbaden: Springer Fachmedien.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-658-01286-1_2

Mouffe Ch. (2005), Paradoks demokracji, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.
Google Scholar

Mouffe Ch. (2008), Polityczność. Przewodnik krytyki politycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Mouffe Ch. (red.) (2011), Carl Schmitt. Wyzwanie polityczności, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Ryszka F. (1985), Państwo stanu wyjątkowego: rzecz o systemie państwa i prawa Trzeciej Rzeszy, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Waltz K. (2010), Struktura teorii stosunków międzynarodowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Zagórski Z. (2009), Struktura społeczeństwa transformacji postkomunistycznej w Polsce. Wybrane aspekty podmiotowości „spóźnionego” społeczeństwa narodowo-obywatelskiego, [w:] Gołdyka L., Zelek A. (red.), Dwie dekady polskiej transformacji. Gospodarka – Społeczeństwo – Polityka, Szczecin: Wydawnictwo Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu w Szczecinie.
Google Scholar

Zięba R. (1997), Kategoria bezpieczeństwa w nauce o stosunkach międzynarodowych, [w:] Bobrow D. B., Haliżak E., Zięba R. (red.), Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u schyłku XX wieku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar