Biografie Polaków na Litwie - poczucie tożsamości narodowej w narracjach uczniów, rodziców i nauczycieli polskich szkół

Dorota Jaworska-Matys

doi:10.18778/0208-600X.41.09

Autor

Dorota Jaworska-Matys Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Pedagogiki, Zakład Pedagogiki Społecznej

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.41.09

Słowa kluczowe:

poczucie tożsamości narodowej, kształty polskości, społeczna funkcja narracji

Abstrakt

Opis funkcjonowania społeczności polskich szkół na Litwie w świetle narracji jej członków ukazuje złożony obraz lokalnych strategii i technik konstruowania tożsamości narodowej na litewskim pograniczu kulturowym. Analiza materiału badawczego skoncentrowana jest na odtworzeniu różnorodności dyskursu tożsamości narodowej oraz na opisie zjawisk jej nabywania, prezentowania i argumentowania. Opisane wzory identyfikacji: „Polskość to jest dla mnie wszystko”, „Polskość to polska kultura”, „Polskość to wolność wyboru”, „Polskość – nie wiem …”, pokazują jej przemiany na przestrzeni kilku dziesięcioleci, pod wpływem bezpośrednich wydarzeń społecznych i politycznych oraz szerszych procesów kulturowych. Społeczne funkcje narracji polskości na Litwie związane są z przekazem skierowanym do różnych odbiorców: członków własnej społeczności, litewskiej większości oraz państwa polskiego. Dotyczą uznania odrębnego autochtonicznego kształtu polskości na Litwie oraz troski o jej przetrwanie.

Bibliografia

Alheit P. (2006), Biografia i mentalność. Narracyjne badanie relacji pokoleniowych w Niemczech Wschodnich, Polsce i Czechach, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 3.
Google Scholar

Bardach J. (1988), O świadomości narodowej Polaków na Litwie i Białorusi w XIX–XX wieku, [w:] Wrzesiński W. (red.), Między Polską etniczną a historyczną, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Bauman Z. (1994), Dwa szkice o moralności ponowoczesnej, Warszawa: Instytut Kultury.
Google Scholar

Bokszański Z. (2003), Tożsamości zbiorowe, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Boski P. (1992), O byciu Polakiem na obczyźnie, [w:] Boski P., Jarymowicz M., Malewska-Peyre H., Tożsamość a odmienność kulturowa, Warszawa: Instytut Psychologii PAN.
Google Scholar

Czyżewski M., Piotrowski A., Rokuszewska-Pawełek A. (red.) (1996), Biografia a tożsamość narodowa, Łódź: Katedra Socjologii Kultury UŁ.
Google Scholar

Dyczewski L. (1995), Kultura polska w procesie przemian, Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Erikson E. (2004), Tożsamość a cykl życia, Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Habermas J. (1993), Obywatelstwo a tożsamość narodowa, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar

Janion M. (2000), Do Europy tak, ale razem z naszymi umarłymi, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Google Scholar

Kaźmierska K. (1996), Konstruowanie narracji o doświadczeniu wojennej biografii, [w:] Czyżewski M., Piotrowski A., Rokuszewska-Pawełek A. (red.), Biografia a tożsamość narodowa, Łódź: Katedra Socjologii Kultury UŁ.
Google Scholar

Koseła K. (2003), Polak i katolik, splątana tożsamość, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar

Lewowicki T. (1995), Problemy tożsamości narodowej – w poszukiwaniu sposobów uogólnionych ujęć kwestii poczucia tożsamości i zachowań z tym poczuciem związanych, [w:] Urlińska M. (red.), Edukacja a tożsamość etniczna, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Mendel M. (2001), Edukacja społeczna, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Niewiara A. (2009), Kształty polskiej tożsamości. Potoczny dyskurs narodowy w perspektywie etno-lingwistycznej (XVI–XX w.), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Nowicka E. (2000), Polacy czy cudzoziemcy, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar

Nowicka E., Łodziński S. (1998), U progu otwartego świata, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar

Parfieniuk I. (2006), Nauczyciel w sytuacji dialogu kultur, Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
Google Scholar

Schütze F. (1997), Trajektoria cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej, „Studia Socjologiczne”, t. 144 (1).
Google Scholar

Sobecki M. (2007), Kultura symboliczna a tożsamość : studium tożsamości kulturowej Polaków na Grodzieńszczyźnie z perspektywy edukacji międzykulturowej, Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
Google Scholar

Szerląg A. (2005), Narodowościowe zróżnicowanie litewskiej oświaty pod koniec XX wieku, [w:] Szerląg A. (red.), Wymiary współczesnej edukacji na Litwie, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Szpociński A. (2006), Formy przeszłości a komunikacja społeczna, [w:] Szpociński A., Kwiatkowski P., Przeszłość jako przedmiot przekazu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Turowski J. (1996) Naród jako wspólnota ideologiczno-kulturowa, [w:] Wprowadzenie do pedagogiki, Jaworska T., Leppert R. (wybór), Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Urlińska M. (red.) (1995), Edukacja a tożsamość etniczna, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Venclova T. (1995), Litwo, ojczyzno nasza, [w:] Traba R. (red.), Tematy polsko-litewskie, Olsztyn: Wspólnota Kulturowa Borussia.
Google Scholar