Reversals and partings. Over the manuscripts for Włodzimierz Odojewski’s Nie można cię zostawić samego o zmierzchu and Jeżeli jeszcze kiedyś będę… (from the writer’s Poznań archive)

Jerzy Borowczyk

doi:10.18778/1505-9057.64.19

Autor

Jerzy Borowczyk Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, ul. Fredry 10, 61-702 Poznań https://orcid.org/0000-0002-6420-4163

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.64.19

Słowa kluczowe:

Włodzimierz Odojewski, polska proza w XX wieku, genetyka tekstów, płynny tekst, brulion, rękopis, archiwum literackie

Abstrakt

W studium dokonano rekonstrukcji i analizy procesu pisania dwóch opowiadań Włodzimierza Odojewskiego (1930–2016) powstałych w latach 1976–1993. Autor bada bruliony (rękopisy i maszynopisy) przechowywane w archiwum pisarza na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu. Praca nad dokumentacją genezy opowiadań odbywa się przy pomocy narzędzi zaproponowanych przez francuskich genetyków tekstu (P-M. de Biasi, J. Bellemin Noël) i amerykańskiego badacza J. Bryanta (pojęcie płynnego tekstu /fluid text/). Analiza dotyczy wybranych skupisk zmian w brulionach utworów Odojewskiego – redakcje tytułu, początkowych akapitów, a także skreślenia, poprawki, uzupełnienia. Punktem dojścia studium jest stwierdzenie, że toku długotrwałego aktu twórczego pisarz dąży do konstrukcji, które w sposób maksymalnie precyzyjny oddają niuanse stanów psychicznych bohaterów oraz scenerii akcji opowiadań. Akt twórczy w wykonaniu Odojewskiego jest przykładem niestabilności pisania, którego efektem są kreacje płynnych postaci.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Jerzy Borowczyk - Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, ul. Fredry 10, 61-702 Poznań

Jerzy Borowczyk – associate profesor Adam Mickiewicz University in Poznań, Faculty of Polish and Classical Philology (Institute of Polish Philology, Literary Documentation Laboratory); literary scholar, literary historian; deals with Polish literature of the nineteenth, twentieth and twenty-first centuries. The latest publications: A Generation in Exile. The Philomaths in Russia (1824–1870), Poznań 2014; Struggling with the opening. The avant-text of selected short stories by Włodzimierz Odojewski (basede on materials from his Poznań archive), “Forum Poetyki” 2020; Literary Grammars of Continuity and Excess. Philological Attempt, Kraków 2021 – together with prof. Krzysztof Skibski. Scientific specialties and interests: history of romanticism literature; polish and world poetry of the 20th and 21st centuries; text genetics; literary biographies; geopoetics literary regional studies.

Bibliografia

Bachelard Gaston, Air and Dreams: An Essay on the Imagination of Movements, translated by Edith R. Farrell and C. Frederick Farrell, Dallas Institute of Humanities and Culture, Dallas 2011.
Google Scholar

Bellemin-Noëlm Jean, Le texte et l’avant-texte. Les brouillons d’un poème de Milosz, Librairie Larousse, Paris 1971.
Google Scholar

Bellemin-Noël Jean, “Tekst i przed-tekst. Bruliony wiersza Oskara Miłosza (fragmenty),” translated by Karol Krzyżosiak, Forum Poetyki 2020, no. 21, pp. 58–59, https://doi.org/10.14746/fp.2020.21.26053
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/fp.2020.21.26053

Bem Paweł, “Ton manuskryptu. Literatura – edycja – życie,” Forum Poetyki 2020, no. 21, pp. 8–29, https://doi.org/10.14746/fp.2020.21.26049
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/fp.2020.21.26049

Biasi Pierre-Marc de, Genetyka tekstów, translated by Filip Kwiatek and Maria Prussak, Instytut Badań Literackich PAN, Warsaw 2015.
Google Scholar

Borowczyk Jerzy, “Zmagania z początkiem. Przed-tekst wybranych opowiadań Włodzimierza Odojewskiego (na materiale z poznańskiego archiwum pisarza),” Forum Poetyki 2020, no. 22, pp. 26–51, https://doi.org/10.14746/fp.2020.22.27423
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/fp.2020.22.27423

Bryant John, The Fluid Text. A Theory of Revision and Editing for Book and Screen, The University of Michigan Press, Ann Arbor 2005.
Google Scholar

Czerwiński Grzegorz, Po rozpadzie świata: O przestrzeni artystycznej w prozie Włodzimierza Odojewskiego, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.
Google Scholar

Krystek Jędrzej, Nawrot Jolanta, Nowakowska Dagmara, “Archiwum pisarskie Włodzimierza Odojewskiego w świetle krytyki genetycznej. Rekonesans,” [in:] Przed-tekstowy świat. Z literackich archiwów XIX i XX wieku, edited by Marzena Woźniak-Łabieniec, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020, pp. 87–101.
Google Scholar

La Bruyère Jean de, “Of Works of the Mind,” [in:] The Characters of Jean de La Bruyère, translated by Henri Van Laun, Scribner & Welford, New York 1885, pp. 7–38.
Google Scholar

Odojewski Włodzimierz, Bez tchu, “Rosner i wspólnicy,” Warsaw 2002.
Google Scholar

Odojewski Włodzimierz, Jedźmy, wracajmy. Opowiadania, Wydawnictwo Znak, Krakow 1993.
Google Scholar

Odojewski Włodzimierz, Jedźmy, wracajmy, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, Warsaw 2008.
Google Scholar

Odojewski Włodzimierz, “Nie można cię samemu zostawić o zmierzchu.” Tydzień Polski (weekly Friday supplement to Dziennik Polski in London), January 10, 17, 24, and 31, 1991.
Google Scholar

Odojewski Włodzimierz, Zapomniane, nieuśmierzone…, Archipelag, Berlin 1987.
Google Scholar

Odojewski Włodzimierz, Zapomniane, nieuśmierzone…, n.p.: Oficyna Wydawnicza Margines, 1989.
Google Scholar

Odojewski Włodzimierz, Zapomniane, nieuśmierzone…, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warsaw 1991.
Google Scholar

Rabizo-Birek Magdalena, “W poszukiwaniu Katarzyny. Ostatnie dwa ogniwa cyklu podolskiego (cz. I),” [in:] Zabezpieczanie śladów. Wokół życia i twórczości Włodzimierza Odojewskiego, edited by Alicja Przybyszewska and Dagmara Nowakowska, Wydawnictwo “Poznańskie Studia Polonistyczne,” Poznań 2018, pp. 13–24.
Google Scholar

Rabizo-Birek Magdalena, “W poszukiwaniu Katarzyny. Ostatnie ogniwa cyklu podolskiego (cz. II),” [in:] Zapomniane, nieuśmierzone... Pamięć, zapomnienie, trauma w twórczości Włodzimierza Odojewskiego, edited by Alicja Przybyszewska and Dagmara Nowakowska, Wydawnictwo “Poznańskie Studia Polonistyczne,” Poznań 2020, pp. 151–198.
Google Scholar