Kobiety na łamach tygodnika „Odgłosy”

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.68.12

Słowa kluczowe:

obrazy kobiet, sylwetki prasowe, prasa regionalna, językowy obraz świata

Abstrakt

Artykuł dotyczy językowych sposobów prezentowania osiągnięć kobiet, które w latach 1968–1977 znalazły się w finale plebiscytu organizowanego przez redakcję łódzkiego tygodnika społeczno-kulturalnego „Odgłosy”. Pomysłodawcom plebiscytu Łodzianin Roku zależało na tym, by docenić wartościowe działania i ludzi, którzy przyczyniali się do rozwoju miasta. W czasie dziesięciu lat trwania konkursu w gronie stu osób pretendujących do tytułu znalazło się dwadzieścia sześć kobiet.

Zagadnieniami wpływającymi na analizę są wybrane elementy teorii językowego obrazu świata, a także konceptualizacja należąca do zasadniczych pojęć z zakresu językoznawstwa kognitywnego.

Materiał badań stanowią sylwetki trzynastu łodzianek, które głosami mieszkańców zdobyły tytuł – Łodzianin Roku. Zgromadzony materiał został przyporządkowany do sześciu kategorii tematycznych, których nazwy są cytatami z omawianych tekstów prasowych: Kobiety, które „otwierają światy nawet nieprzeczuwalne”; „Liczą się minuty i sekundy…” – o ratowaniu życia najmłodszych; „Najrzadsze z operowych ptaków” – łódzkie śpiewaczki; „Jedna jedyna wybrana dziewczyna! Jadzia” – w kręgach teatru, filmu i tańca; „Oto ile może i potrafi jedna słaba kobieta” – kreatorki łódzkiego życia kulturalnego; „Wypełniałam tylko swój obowiązek”.

Zgromadzony materiał pozwolił zaobserwować w jaki sposób opisywano dokonania kobiet ze środowiska naukowego (Anna Rynkowska, Stefania Skwarczyńska, Olga Olgina), które ukazywano jako wizytówki Łodzi, „wychowawczynie pokoleń”, „trwale zrośnięte z uczelniami”. Symbolem nadludzkiej siły i determinacji, osobą dokonującą rzeczy niemożliwych określano na łamach „Odgłosów” lekarza Halinę Krysińską, zaś kobietą – bohaterką była Irena Chojnacka. W gronie wyróżnionych postaci nie zabrakło silnych, zorganizowanych łodzianek mających zdolności przywódcze (Krystyna Kondratiuk – inicjatorka powstawania Muzeum Włókiennictwa, Maria Ryl – współtwórczyni Teatru „Arlekin”, Izabela Nagórko – dbająca o rozwój łódzkich bibliotek, Teresa Skoczylas – kierownik zakładowego ośrodka kulturalnego). Łódzkie śpiewaczki, Teresa Wojtaszek-Kubiak i Teresa May-Czyżowska, były na stronach „Odgłosów” przedstawiane jako „rzadkie operowe ptaki”, promujące Łódź i zachwycające świat talentem. Doceniono także pracę choreograf Jadwigi Hryniewieckiej, założycielki Reprezentacyjnego Zespołu Tańca Związków Zawodowych Włókniarzy im. Harnam oraz zasługi łódzkiej legendy – aktorki Jadwigi Andrzejewskiej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Elwira Olejniczak - Uniwersytet Łódzki

Elwira Olejniczak, adiunkt w Zakładzie Współczesnego Języka Polskiego w Instytucie Filologii i Logopedii Uniwersytetu Łódzkiego, autorka monografii nt. Obraz Łodzi w tekstach reportaży w tygodniku „Odgłosy”. Zainteresowania badawcze: pragmatyka językowa, językoznawstwo korpusowe, analiza dyskursów i gatunki dziennikarskie.

Bibliografia

Anusiewicz Janusz, Językowo-kulturowy obraz kota w polszczyźnie, „Etnolingwistyka” 1990, t. 3, s. 95–141.
Google Scholar

Bajka Zbigniew, Rynek mediów w Polsce, [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, red. E. Chudziński, Z. Bauer, Universitas, Kraków 2000, s. 83–102.
Google Scholar

Bartmiński Jerzy, Językowe sposoby porządkowania świata. Uwagi na marginesie biłgorajskiej relacji o kosmosie, „Etnolingwistyka” 1989, t. 2, s. 49–58.
Google Scholar

Bauer Zbigniew, Gatunki dziennikarskie, [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, red. Edward Chudziński, Zbigniew Bauer, Universitas, Kraków 2000, s. 143–173.
Google Scholar

Boniecka Barbara, Panasiuk Jolanta, Przełamywanie paradygmatu gatunkowo-stylistycznego tekstu życiorysu, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja. Mowy piękno wielorakie, red. D. Ostaszewska, tom 1, Katowice 2000, s. 47–73.
Google Scholar

Chyliński Marek, Russ-Mohl Stephan, Dziennikarstwo, Grupa Wydawnicza Polskapresse, Warszawa 2007.
Google Scholar

Dąbrowska Anna, Zniekształcanie obrazu rzeczywistości poprzez użycie pewnych środków językowych (eufemizm i kakofemizm), [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, s. 231–244.
Google Scholar

Encyklopedia wiedzy o prasie, red. J. Maślanka, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków, 1976.
Google Scholar

Furman Wojciech, Kaliszewski Andrzej, Wolny-Zmorzyński Kazimierz, Gatunki dziennikarskie. Specyfika ich tworzenia i redagowania, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, Rzeszów 2000.
Google Scholar

Gatunki dziennikarskie w erze cyfryzacji. Teoria – Etyka – Prawo – Praktyka, red. K. Wolny-Zmorzyński, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2021.
Google Scholar

Głowiński Michał, Nowomowa, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993, s. 163–172.
Google Scholar

Grzegorczykowa Renata, Pojęcie językowego obrazu świata, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, s. 41–49.
Google Scholar

Grzelewska Danuta, Habielski Rafał, Kozieł Anna i inni, Prasa, radio, telewizja w Polsce. Zarys dziejów, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 1999.
Google Scholar

Język a kultura, red. J. Anusiewicz, A. Dąbrowska, t. 13, Wrocław 2000.
Google Scholar

Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999.
Google Scholar

Kaszubina Wiesława, Prasa łódzka po II wojnie światowej. Szkic bibliograficzny, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1992, nr 2, s. 83–86.
Google Scholar

Kędrzyńska Krystyna, Wiersz, „Odgłosy” 1974, nr 12, s. 2.
Google Scholar

Kiklewicz Aleksander, Znaczenie i konceptualizacja w semantyce kognitywnej, „Prace Językoznawcze” 2004, nr 6, s. 41–58, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Prace_Jezykoznawcze/Prace_Jezykoznawcze-r2004-t6/Prace_Jezykoznawcze-r2004-t6-s41-58/Prace_Jezykoznawcze-r2004-t6-s41-58.pdf [dostęp 17.11.2023]
Google Scholar

Kozieł Andrzej, Prasa w latach 1944–1989, [w:] Danuta Grzelewska, Rafał Habielski, Anna Kozieł i inni, Prasa, radio, telewizja w Polsce. Zarys dziejów, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 1999, s. 111–172.
Google Scholar

Kupis Tadeusz, Dzienniki i czasopisma na polskim rynku prasowym, Wydawnictwo „Prasa, Książka, Ruch”, Kraków 1975.
Google Scholar

Kustrzyński Zygmunt, Fraszka o Jadwidze, „Odgłosy” 1974, nr 12, s. 2.
Google Scholar

Langacker Ronald, Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, Universitas, Kraków 2011.
Google Scholar

Ludzie 1960. Matka, „Odgłosy” 1960, nr 28, s. 4.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1968. Halina Krysińska, „Odgłosy” 1968, nr 51–52, s. 10–11.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1969. Izabela Nagórska, „Odgłosy” 1969, nr 51–52, s. 12.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1970. Irena Chojnacka, „Odgłosy” 1970, nr 51–52, s. 10–11.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1971. Anna Rynkowska, „Odgłosy” 1971, nr 51–52, s. 10.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1971. Krystyna Kondratiuk, „Odgłosy” 1971, nr 51–52, s. 10.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1971. Maria Ryl, „Odgłosy” 1971, nr 51–52, s. 11.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1971. Teresa Wojtaszek-Kubiak, „Odgłosy” 1971, nr 51–52, s. 10–11.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1972. Stefania Skwarczyńska, „Odgłosy” 1972, nr 52, s. 7.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1973. Jadwiga Andrzejewska, „Odgłosy” 1973, nr 51–52, s. 8.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1974. Jadwiga Hryniewiecka, „Odgłosy” 1974, nr 51–52, s. 9.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1975. Olga Olgina, „Odgłosy” 1975, nr 51–52, s. 7.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1976. Teresa Skoczylas, „Odgłosy” 1977, nr 1, s. 4–5.
Google Scholar

Łodzianie Roku 1977. Teresa May-Czyżowska, „Odgłosy” 1978, nr 1, s. 8–9.
Google Scholar

Maćkiewicz Jolanta, Metafora a językowy obraz świata (na przykładzie metaforyki morskiej), „Etnolingwistyka” 1990, t. 3, s. 49–58.
Google Scholar

Nowy słownik języka polskiego, red. Elżbieta Sobol, PWN, Warszawa 2003.
Google Scholar

Olejniczak Elwira, Obraz Łodzi w tekstach reportaży w tygodniku Odgłosy, Wydawnictwo Primum Verbum, Łódź 2011.
Google Scholar

Pietrzyk Paweł, Formański Sebastian, Fabryka Tańca: Historia Zespołu Tańca Ludowego „Harnam”, Wydawnictwo Księży Młyn, Łódź 2012.
Google Scholar

Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1998.
Google Scholar

Słomkowska Alina, Prasa w PRL. Szkice historyczne, PWN, Warszawa 1980.
Google Scholar

Słownik terminologii medialnej, red. W. Pisarek, Universitas, Kraków 2006.
Google Scholar

Tabakowska Elżbieta, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Wydawnictwo PAN, Kraków 1995.
Google Scholar

Tokarski Ryszard, Językowy obraz świata w metaforach potocznych, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, s. 65–81.
Google Scholar

Trzynadlowski Jan, W kręgu wyznaczników form dziennikarskich, [w:] Metody i techniki badawcze w prasoznawstwie, red. M. Kafel, t. 2, Warszawa 1970, s. 105–117.
Google Scholar

Wielki słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, PWN, Warszawa 2018.
Google Scholar

Wojtak Maria, Wyznaczniki gatunkowe sylwetki prasowej, „Stylistyka” 2003, nr 12, s. 259–278.
Google Scholar

Wolny-Zmorzyński Kazimierz, Kaliszewski Andrzej, Snopek Jerzy, Furman Wojciech, Prasowe gatunki dziennikarskie, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2014.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2024-09-10

Jak cytować

Olejniczak, E. (2024). Kobiety na łamach tygodnika „Odgłosy”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 68(1), 225–246. https://doi.org/10.18778/1505-9057.68.12

Numer

Dział

Articles