Kobiety na łamach tygodnika „Odgłosy”
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.68.12Słowa kluczowe:
obrazy kobiet, sylwetki prasowe, prasa regionalna, językowy obraz świataAbstrakt
Artykuł dotyczy językowych sposobów prezentowania osiągnięć kobiet, które w latach 1968–1977 znalazły się w finale plebiscytu organizowanego przez redakcję łódzkiego tygodnika społeczno-kulturalnego „Odgłosy”. Pomysłodawcom plebiscytu Łodzianin Roku zależało na tym, by docenić wartościowe działania i ludzi, którzy przyczyniali się do rozwoju miasta. W czasie dziesięciu lat trwania konkursu w gronie stu osób pretendujących do tytułu znalazło się dwadzieścia sześć kobiet.
Zagadnieniami wpływającymi na analizę są wybrane elementy teorii językowego obrazu świata, a także konceptualizacja należąca do zasadniczych pojęć z zakresu językoznawstwa kognitywnego.
Materiał badań stanowią sylwetki trzynastu łodzianek, które głosami mieszkańców zdobyły tytuł – Łodzianin Roku. Zgromadzony materiał został przyporządkowany do sześciu kategorii tematycznych, których nazwy są cytatami z omawianych tekstów prasowych: Kobiety, które „otwierają światy nawet nieprzeczuwalne”; „Liczą się minuty i sekundy…” – o ratowaniu życia najmłodszych; „Najrzadsze z operowych ptaków” – łódzkie śpiewaczki; „Jedna jedyna wybrana dziewczyna! Jadzia” – w kręgach teatru, filmu i tańca; „Oto ile może i potrafi jedna słaba kobieta” – kreatorki łódzkiego życia kulturalnego; „Wypełniałam tylko swój obowiązek”.
Zgromadzony materiał pozwolił zaobserwować w jaki sposób opisywano dokonania kobiet ze środowiska naukowego (Anna Rynkowska, Stefania Skwarczyńska, Olga Olgina), które ukazywano jako wizytówki Łodzi, „wychowawczynie pokoleń”, „trwale zrośnięte z uczelniami”. Symbolem nadludzkiej siły i determinacji, osobą dokonującą rzeczy niemożliwych określano na łamach „Odgłosów” lekarza Halinę Krysińską, zaś kobietą – bohaterką była Irena Chojnacka. W gronie wyróżnionych postaci nie zabrakło silnych, zorganizowanych łodzianek mających zdolności przywódcze (Krystyna Kondratiuk – inicjatorka powstawania Muzeum Włókiennictwa, Maria Ryl – współtwórczyni Teatru „Arlekin”, Izabela Nagórko – dbająca o rozwój łódzkich bibliotek, Teresa Skoczylas – kierownik zakładowego ośrodka kulturalnego). Łódzkie śpiewaczki, Teresa Wojtaszek-Kubiak i Teresa May-Czyżowska, były na stronach „Odgłosów” przedstawiane jako „rzadkie operowe ptaki”, promujące Łódź i zachwycające świat talentem. Doceniono także pracę choreograf Jadwigi Hryniewieckiej, założycielki Reprezentacyjnego Zespołu Tańca Związków Zawodowych Włókniarzy im. Harnam oraz zasługi łódzkiej legendy – aktorki Jadwigi Andrzejewskiej.
Pobrania
Bibliografia
Anusiewicz Janusz, Językowo-kulturowy obraz kota w polszczyźnie, „Etnolingwistyka” 1990, t. 3, s. 95–141.
Google Scholar
Bajka Zbigniew, Rynek mediów w Polsce, [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, red. E. Chudziński, Z. Bauer, Universitas, Kraków 2000, s. 83–102.
Google Scholar
Bartmiński Jerzy, Językowe sposoby porządkowania świata. Uwagi na marginesie biłgorajskiej relacji o kosmosie, „Etnolingwistyka” 1989, t. 2, s. 49–58.
Google Scholar
Bauer Zbigniew, Gatunki dziennikarskie, [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, red. Edward Chudziński, Zbigniew Bauer, Universitas, Kraków 2000, s. 143–173.
Google Scholar
Boniecka Barbara, Panasiuk Jolanta, Przełamywanie paradygmatu gatunkowo-stylistycznego tekstu życiorysu, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja. Mowy piękno wielorakie, red. D. Ostaszewska, tom 1, Katowice 2000, s. 47–73.
Google Scholar
Chyliński Marek, Russ-Mohl Stephan, Dziennikarstwo, Grupa Wydawnicza Polskapresse, Warszawa 2007.
Google Scholar
Dąbrowska Anna, Zniekształcanie obrazu rzeczywistości poprzez użycie pewnych środków językowych (eufemizm i kakofemizm), [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, s. 231–244.
Google Scholar
Encyklopedia wiedzy o prasie, red. J. Maślanka, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków, 1976.
Google Scholar
Furman Wojciech, Kaliszewski Andrzej, Wolny-Zmorzyński Kazimierz, Gatunki dziennikarskie. Specyfika ich tworzenia i redagowania, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, Rzeszów 2000.
Google Scholar
Gatunki dziennikarskie w erze cyfryzacji. Teoria – Etyka – Prawo – Praktyka, red. K. Wolny-Zmorzyński, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2021.
Google Scholar
Głowiński Michał, Nowomowa, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993, s. 163–172.
Google Scholar
Grzegorczykowa Renata, Pojęcie językowego obrazu świata, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, s. 41–49.
Google Scholar
Grzelewska Danuta, Habielski Rafał, Kozieł Anna i inni, Prasa, radio, telewizja w Polsce. Zarys dziejów, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 1999.
Google Scholar
Język a kultura, red. J. Anusiewicz, A. Dąbrowska, t. 13, Wrocław 2000.
Google Scholar
Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999.
Google Scholar
Kaszubina Wiesława, Prasa łódzka po II wojnie światowej. Szkic bibliograficzny, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1992, nr 2, s. 83–86.
Google Scholar
Kędrzyńska Krystyna, Wiersz, „Odgłosy” 1974, nr 12, s. 2.
Google Scholar
Kiklewicz Aleksander, Znaczenie i konceptualizacja w semantyce kognitywnej, „Prace Językoznawcze” 2004, nr 6, s. 41–58, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Prace_Jezykoznawcze/Prace_Jezykoznawcze-r2004-t6/Prace_Jezykoznawcze-r2004-t6-s41-58/Prace_Jezykoznawcze-r2004-t6-s41-58.pdf [dostęp 17.11.2023]
Google Scholar
Kozieł Andrzej, Prasa w latach 1944–1989, [w:] Danuta Grzelewska, Rafał Habielski, Anna Kozieł i inni, Prasa, radio, telewizja w Polsce. Zarys dziejów, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 1999, s. 111–172.
Google Scholar
Kupis Tadeusz, Dzienniki i czasopisma na polskim rynku prasowym, Wydawnictwo „Prasa, Książka, Ruch”, Kraków 1975.
Google Scholar
Kustrzyński Zygmunt, Fraszka o Jadwidze, „Odgłosy” 1974, nr 12, s. 2.
Google Scholar
Langacker Ronald, Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, Universitas, Kraków 2011.
Google Scholar
Ludzie 1960. Matka, „Odgłosy” 1960, nr 28, s. 4.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1968. Halina Krysińska, „Odgłosy” 1968, nr 51–52, s. 10–11.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1969. Izabela Nagórska, „Odgłosy” 1969, nr 51–52, s. 12.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1970. Irena Chojnacka, „Odgłosy” 1970, nr 51–52, s. 10–11.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1971. Anna Rynkowska, „Odgłosy” 1971, nr 51–52, s. 10.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1971. Krystyna Kondratiuk, „Odgłosy” 1971, nr 51–52, s. 10.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1971. Maria Ryl, „Odgłosy” 1971, nr 51–52, s. 11.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1971. Teresa Wojtaszek-Kubiak, „Odgłosy” 1971, nr 51–52, s. 10–11.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1972. Stefania Skwarczyńska, „Odgłosy” 1972, nr 52, s. 7.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1973. Jadwiga Andrzejewska, „Odgłosy” 1973, nr 51–52, s. 8.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1974. Jadwiga Hryniewiecka, „Odgłosy” 1974, nr 51–52, s. 9.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1975. Olga Olgina, „Odgłosy” 1975, nr 51–52, s. 7.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1976. Teresa Skoczylas, „Odgłosy” 1977, nr 1, s. 4–5.
Google Scholar
Łodzianie Roku 1977. Teresa May-Czyżowska, „Odgłosy” 1978, nr 1, s. 8–9.
Google Scholar
Maćkiewicz Jolanta, Metafora a językowy obraz świata (na przykładzie metaforyki morskiej), „Etnolingwistyka” 1990, t. 3, s. 49–58.
Google Scholar
Nowy słownik języka polskiego, red. Elżbieta Sobol, PWN, Warszawa 2003.
Google Scholar
Olejniczak Elwira, Obraz Łodzi w tekstach reportaży w tygodniku Odgłosy, Wydawnictwo Primum Verbum, Łódź 2011.
Google Scholar
Pietrzyk Paweł, Formański Sebastian, Fabryka Tańca: Historia Zespołu Tańca Ludowego „Harnam”, Wydawnictwo Księży Młyn, Łódź 2012.
Google Scholar
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1998.
Google Scholar
Słomkowska Alina, Prasa w PRL. Szkice historyczne, PWN, Warszawa 1980.
Google Scholar
Słownik terminologii medialnej, red. W. Pisarek, Universitas, Kraków 2006.
Google Scholar
Tabakowska Elżbieta, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Wydawnictwo PAN, Kraków 1995.
Google Scholar
Tokarski Ryszard, Językowy obraz świata w metaforach potocznych, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, s. 65–81.
Google Scholar
Trzynadlowski Jan, W kręgu wyznaczników form dziennikarskich, [w:] Metody i techniki badawcze w prasoznawstwie, red. M. Kafel, t. 2, Warszawa 1970, s. 105–117.
Google Scholar
Wielki słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, PWN, Warszawa 2018.
Google Scholar
Wojtak Maria, Wyznaczniki gatunkowe sylwetki prasowej, „Stylistyka” 2003, nr 12, s. 259–278.
Google Scholar
Wolny-Zmorzyński Kazimierz, Kaliszewski Andrzej, Snopek Jerzy, Furman Wojciech, Prasowe gatunki dziennikarskie, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2014.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.