Istnieje nowsza wersja tego artykułu opublikowanego 2024-09-10. Przeczytaj wersję najnowszą.

Problematyka wartości w wybranych lirykach Jacka Bierezina

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.68.09

Słowa kluczowe:

Jacek Bierezin, poezja polska XX w., pokolenie `68, aksjologia, wolność, wybór

Abstrakt

W obszarze moich badań znalazła się problematyka wartości w lirykach Jacka Bierezina (1947–1993), poety i opozycjonisty urodzonego w Łodzi i z tym miastem związanego przez większość życia. Zajmują mnie jej związki z estetyką pokolenia ’68 oraz autorytetami autora, w przypadku poezji Bierezina możemy mówić bowiem o biografii jako literackim tworzywie.

Temat ten badam, posługując się fenomenologią i aksjologią. Uważam, że wartości konstytuują się najmocniej i wyłaniają w sytuacjach granicznych, są pochodną wolności i wyboru, zatem za Józefem Tischnerem badam je jako fenomen graniczny. Powiązane są z fenomenami miejsca i czasu, osadzone w dziejowości, co pokazuje filozofia spotkania i dialogu Tischnera, z którego dorobku korzystam. Poruszam się w filozofii dramatu oraz dwóch przestrzeniach: Ja aksjologicznego oraz Innego. Z filozofii spotkania wynika również komunikacyjna funkcja Innego. W poezji Bierezina ujawnia się ona w sprzeciwie wobec milczącej zgody na zło. Z zagadnieniem wartości łączy się problem aksjologii, wręcz programowo wyeksponowany w lirykach łódzkiego poety, deklarującego się jako uczeń Zbigniewa Herberta. Sumienie, wierność, piękno i smak to słowa-klucze poety-maksymalisty, który wybrał, za autorem Pana Cogito, jedną z najtrudniejszych dróg.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Monika Urbańska - Uniwersytet Łódzki

Monika Urbańska, adiunkt w Zakładzie Literatury Dawnej, Edytorstwa i Nauk Pomocniczych Uniwersytetu Łódzkiego. Główne zainteresowania: twórczość Jana Lechonia, edytorstwo tekstów XVIII–XX w., fenomenologia (szczególnie fenomen Innego), filozofia Wschodu oraz zakazana retoryka. Ważniejsze publikacje: Kobiety Jana Lechonia. Ujęcie biograficzne i poetyckie, ,,Slavistična revija” 2021, nr 69, s. 37–51; Jana Lechonia twarz i maska. W oparciu o Tischnerowskie doświadczenie prawdy i tożsamości, ,,Studi Slavistici” XX 2023, nr 1, s. 21–38; Przemilczanie i cisza jako elementy konstrukcji ,,Dziennika” Jana Lechonia, ,,Slavia” časopis pro slovanskou filologii 2023, nr 92(3), s. 287–300. Wraz z Jowitą Podwysocką-Modrzejewską opracowała edytorsko trzy tomy wierszy Jana Brzechwy: Wiersze polityczne (2019), Wiersze miłosne (2021) oraz Wiersze o śmierci (2023).

Bibliografia

Bierezin Jacek, Czego nauczyłem się od Miłosza, ,,Puls nr 13 bis”. Nieregularny kwartalnik literacki. Specjalne wydanie ,,Tygla Kultury”, red. E. Bierezin, T. Filipczak, Z. Jaskuła, Łódź 2007, s. 34–36.
Google Scholar

Bierezin Jacek, Linia życia. Wybór poezji, wybór E. Sułkowka-Bierezin i Z. Jaskuła, Tower Press, Gdańsk, 2001.
Google Scholar

Bierezin Jacek, Skarga J. Bierezina do Prokuratury Wojewódzkiej w Łodzi, ,,Puls nr 13 bis”. Nieregularny kwartalnik literacki. Specjalne wydanie ,,Tygla Kultury”, red. E. Bierezin, T. Filipczak, Z. Jaskuła, Łódź 2007, s. 254–257.
Google Scholar

Bierezin Jacek, Tyle rzeczy, Editions Dembinski, Paryż, 1990.
Google Scholar

Bierezin Jacek, W stronę etyki, ,,Więź” 1970, nr 1, s. 7–14.
Google Scholar

Burkot Stanisław, Literatura polska 1939–2009, PWN, Warszawa 2010.
Google Scholar

Camus Albert, Człowiek zbuntowany, [w:] Albert Camus, Eseje, wybór i przekł. J. Guze, wstęp J. Kossak, wyd. 2, PIW, Warszawa 1974, s. 273–287.
Google Scholar

Czapiewski Oskar, ,,Zbyt długo w dwu kolorach”. O dychotomii w poezji Jacka Bierezina, [w:] Kontrasty w humanistyce: literatura, język, kultura, red. E. Sasin, A. Staroń, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2023, s. 91–104.
Google Scholar

Danilewicz-Zielińska Maria, Szkice o literaturze emigracyjnej, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
Google Scholar

Drewnowski Tadeusz, Literatura polska 1944–1989. Próba scalenia. Obiegi – wzorce – style, Kraków 2004.
Google Scholar

Herbert Zbigniew, Słowo jest oknem otwartym na rzeczywistość, ,,Odra” 1972, z. 11, s. 42–51.
Google Scholar

Herbert Zbigniew, Wiersze zebrane, oprac. edyt. R. Krynicki, Wydawnictwo a5, Kraków 2008.
Google Scholar

Jeśli masz dwie drogi... Rozmowa ze Zbigniewem Herbertem. Rozmowę przeprowadziła Krystyna Nastulanka, ,,Polityka” 1972, nr 9, s. 3–5.
Google Scholar

Kania Ireneusz, Wstęp, [w:] Tybetańska Księga Umarłych. Wielkie wyzwolenie z Bardo przez słuchanie, przeł. i oprac. I. Kania, wyd. 9, Wydawnictwo A, Kraków 2013, s. 7–40.
Google Scholar

Lenkiewicz Antoni, Polacy na przełomie XX i XXI wieku, t. 8, Wydawnictwo-Biuro Tłumaczeń, Wrocław 1998.
Google Scholar

Majdosz Tomasz, Etyka jako forma buntu we wczesnej poezji Jacka Bierezina, [w:] Żywioły wyobraźni poetyckiej pokolenia ’68, red. A. Czabanowska-Wróbel, Wydawnictwo UJ, Kraków 2010, s. 185–196.
Google Scholar

Nyczek Tadeusz, 1985. Powiedz tylko słowo. Szkice literackie wokół „pokolenia 68”, Wydawnictwo Polonia, Londyn 1985.
Google Scholar

Rangdrol Tsele Natsok, Zwierciadło uważności. Cykl czterech bardo, tłum. J. Grotek, Wydawnictwo Vimala, Warszawa 2016.
Google Scholar

Samosiej Joanna, Herbert i Nowa Fala. O wierszu Do Ryszarda Krynickiego – list, [w:] Dlaczego Herbert. Wiersze, komentarze, interpretacje, red. M. Woźniak-Łabieniec, J. Wiśniewski, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2004.
Google Scholar

Strajki łódzkie w lutym 1971. Geneza, przebieg i reakcje władz, wybór, wstęp i oprac. E. Mianowska, K. Tylski, IPN, Warszawa–Łódź 2008.
Google Scholar

Tatarowski Konrad, Nolbrzak Renata, Liryka i polityka. Jacek Bierezin, Zbigniew Dominiak, Zdzisław Jaskuła, Witold Sułkowski – o twórczości poetów podziemnego pisma ULS, Instytut Literacki, Kraków–Bielsko-Biała 2019.
Google Scholar

Tischner Józef, Filozofia dramatu, Wydawnictwo Znak, Kraków 2012.
Google Scholar

Tischner Józef, Myślenie w żywiole piękna, Wydawnictwo Znak, Kraków 2004.
Google Scholar

Tischner Józef, Świat ludzkiej nadziei, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994.
Google Scholar

Trznadel Jacek, Wypluć z siebie wszystko, rozmowa ze Zbigniewem Herbertem, [w:] Jacek Trznadel, Hańba domowa. Rozmowy z pisarzami, Wydawnictwo Test, Lublin 1990, s. 195–205.
Google Scholar

Życie jak scenariusz, ,,Dziennik związkowy”, 25–27.10.1991, s. 19.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2024-09-10

Wersje

Jak cytować

Urbańska, M. (2024). Problematyka wartości w wybranych lirykach Jacka Bierezina. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 68(1), 163–184. https://doi.org/10.18778/1505-9057.68.09

Numer

Dział

Articles