Pojęcie modernizmu w młodopolskiej krytyce literackiej
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.33.02Słowa kluczowe:
modernizm, krytyka literacka, Młoda PolskaAbstrakt
The notion of modernism in Polish literary criticism at the turn of the 20th century was characterized, as the author of the article proves, by ambiguity. The notion was understood and explained differently and was used in various contexts which quite often contradict each other. This imprecise term referred to many phenomena: from itnietzscheanism and the philosophy of Arthur Schopenhauer, by the meaning of “naked soul” and “art for art’s sake” to the decadent movement, mysticism and symbolism. Even though Young Polish critics (propagators of “new art” as well as its critics) defined modernism in a multi-faceted way (from the point of view of their ideological standpoints and preferred esthetics values) it has been linked by aversion to the name, the awareness of crisis of European culture and middle-class morality and necessity of upgrading art.
Pobrania
Bibliografia
Belmont Leo, W kwestii „młodych” (Z powodu artykułu St. Brzozowskiego „My młodzi”), „Głos” 1903, nr 8, s. 123–124.
Google Scholar
Bełcikowski Jan, Koniec modernizmu, „Tygodnik Ilustrowany” 1909, nr 46, s. 934.
Google Scholar
Bolecki Włodzimierz, Modernizm w literaturze polskiej XX wieku (rekonesans), „Teksty Drugie” 2002, nr 4, s. 1–34.
Google Scholar
Brzozowski Stanisław, Legenda Młodej Polski. Studia o strukturze duszy kulturalnej, wyd. 2, Księgarnia Polska B. Połonieckiego, Lwów 1910.
Google Scholar
Brzozowski Stanisław, Maurycy Maeterlinck. Z powodu wystawienia „Monny Vanny” w Warszawie, „Głos” 1903, nr 23, s. 212–213.
Google Scholar
Brzozowski Stanisław, Próba samopoznania, „Głos” 1903, nr 13, s. 206–208.
Google Scholar
Brzozowski Stanisław, W kwestii „młodych” [dot. art. Leo Belmonta], „Głos” 1903, nr 8, s. 124.
Google Scholar
Brzozowski Stanisław, Wczesne prace krytyczne, wstęp A. Mencwel, PIW, Warszawa 1988.
Google Scholar
Burek Tomasz, Janusowe oblicze modernizmu, „Teksty” 1976, nr 3, s. 55–78.
Google Scholar
Daszyńska Zofia, Program modernistów, „Prawda” 1899, nr 6, s. 63–64.
Google Scholar
Feldman Wilhelm, Piśmiennictwo polskie ostatnich lat dwudziestu, Księgarnia H. Altenberga, Lwów 1902.
Google Scholar
Feldman Wilhelm, Poezja „Młodej Polski”, „Ogniwo” 1899, nr 25, s. 594–595.
Google Scholar
Feldman Wilhelm, Współczesna literatura polska. 1864–1918, t. 2, wstęp T. Walas, oprac. M. Rydlowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1985.
Google Scholar
Głowiński Michał, Ekspresja i empatia. Studia o młodopolskiej krytyce literackiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1997.
Google Scholar
Górski Artur, Monsalwat. Rzecz o Adamie Mickiewiczu, wyd. 3, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa 1908.
Google Scholar
Grabowski Tadeusz, Krytyka literacka w Polsce w epoce realizmu i modernizmu (1863–1933), Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 1934.
Google Scholar
Irzykowski Karol, Czyn i słowo. Glossy sceptyka, oprac. Z. Górzyna, wstęp A. Lam, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980.
Google Scholar
Irzykowski Karol, O perfidii (Szkic monografii), „Myśl Polska” 1914, z. 1, s. 32–36 i z. 2, s. 9–13.
Google Scholar
Jankowski Czesław, Młoda Polska w pieśni, Gebethner i Wolff, Warszawa 1898.
Google Scholar
Jellenta Cezary, Modernizm, „Ateneum” 1904, t. 1, s. 3–13, przedr. w: tenże, Grający szczyt. Studia syntetyczno-krytyczne, S.A. Krzyżanowski, Kraków 1912, s. 151.
Google Scholar
Kitowska-Łysiak Małgorzata, Paralele i kontrasty. Myśl o sztuce na łamach krytyki Wilhelma Feldmana, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1990.
Google Scholar
K.R. Żywicki [Krzywicki Ludwik], Najmłodsi, „Prawda” 1894, nr 16, s. 187–188.
Google Scholar
K.R. Żywicki [Krzywicki Ludwik], O sztuce i nie-sztuce. Luźne uwagi profana, „Prawda” 1899, nr 11–15, przedr. w: tenże, W otchłani. Rozważania na tematy społeczne, [s.n.], Warszawa 1909.
Google Scholar
Kelles-Krauz Kazimierz, Kilka głównych zasad rozwoju sztuki, „Poradnik dla Samouków” 1905, cz. 5, z. 2, przedr. w: tenże, Pisma wybrane, t. 1, Książka i Wiedza, Warszawa 1962.
Google Scholar
Konczyński Tadeusz, Modernizm w świetle umiejętnej krytyki, „Tygodnik Słowa Polskiego” 1902, nr 2, s. 1–3.
Google Scholar
Lange Lange, Modernizm, „Tygodnik Ilustrowany” 1890, nr 13; przedr. w: tenże, Studia z literatury francuskiej, „Biblioteka Mrówki”, Lwów 1897.
Google Scholar
Lorentowicz Jan, Młoda Polska i t. z. „modernizm”, w: tenże, Młoda Polska, t. 1, Księgarnia St. Sadowskiego, Warszawa 1908.
Google Scholar
Makowiecki Andrzej Z., Modernizm, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i in., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
Google Scholar
Makowiecki Andrzej Z., Wokół modernizmu (Szkice), PIW, Warszawa 1985.
Google Scholar
Markiewicz Henryk, Młoda Polska i „izmy” (1963), w: tenże: Przekroje i zbliżenia. Rozprawy i szkice historycznoliterackie, PIW, Warszawa 1967.
Google Scholar
Matuszewski Ignacy, Słowacki i nowa sztuka (Modernizm). Twórczość Słowackiego w świetle poglądów estetyki nowoczesnej. Studium krytyczno-porównawcze, Gebethner i Wolff, Warszawa 1902.
Google Scholar
Mencwel Andrzej, Modernistyczny antymodernizm, w: tenże, Stanisław Brzozowski. Kształtowanie myśli krytycznej, Czytelnik, Warszawa 1976.
Google Scholar
Mencwel Andrzej, Trzy modernizmy, w: tenże, Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 285–302.
Google Scholar
Modernizowanie modernizmu, „Teksty Drugie” 1994, nr 5–6, dedykowany Michałowi Głowińskiemu.
Google Scholar
Możejko Edward, Modernizm literacki: niejasność terminu i dychotomia kierunku, „Teksty Drugie” 1994, nr 5–6, s. 26–45.
Google Scholar
Nycz Ryszard, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997.
Google Scholar
Oksza Marcin [Krzymuska Maria], Modernizm w Niemczech i Stanisław Przybyszewski, „Biblioteka Warszawska” 1899, t. 3, s. 256–285.
Google Scholar
Ortwin Ostap, Glossy do literatury, „Małpie Zwierciadło” 1903, nr 1, przedr. w: tenże, Pisma krytyczne, t. 1, oprac. J. Czachowska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1969.
Google Scholar
Podraza-Kwiatkowska Maria, Ideał jedności doskonałej. O Antonim Langem jako krytyku, w: taż, Młodopolskie harmonie i dysonanse, PIW, Warszawa 1969, s. 42–95.
Google Scholar
Popławski Jan Ludwik, Szkice literackie i naukowe, Księgarnia E. Wende i Ska, Warszawa 1910.
Google Scholar
Posner-Garfeinowa Malwina, Kilka słów o modernizmie, „Krytyka” 1899, z. 2, s. 91–97 i z. 4, s. 225–231.
Google Scholar
Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. i wstęp M. Podraza-Kwiatkowska, wyd. 3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 2000.
Google Scholar
Prokop Jan, Z przemian w literaturze polskiej lat 1907–1917, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Google Scholar
Przesmycki Zenon, Wybór pism krytycznych, t. 2, oprac. E. Korzeniewska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1967.
Google Scholar
Przesmycki Zenon, „Modernizm” i poszukiwacze arcydzieł, „Chimera” 1904, t. 7, z. 19, s. 131–142.
Google Scholar
Przybyszewski Stanisław, Szlakiem duszy polskiej, Ostoja Spółka Wydawnicza, Poznań 1917.
Google Scholar
Sheppard Richard, Problematyka modernizmu europejskiego, przeł. P. Wawrzyszko, w: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. i wstęp R. Nycz, Universitas, Kraków 1998.
Google Scholar
Słoński Stanisław, Nasi moderniści, „Ateneum” 1899, t. 2 (94), z. 3, s. 432–449.
Google Scholar
Studia z dziejów estetyki polskiej. 1890–1918, red. S. Krzemień-Ojak i K. Rosner, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1972.
Google Scholar
Suchodolski Bogdan, Stanisław Brzozowski. Rozwój ideologii, Nasza Księgarnia, Warszawa 1933.
Google Scholar
Weiss Tomasz, Przełom antypozytywistyczny w Polsce w latach 1880–1890. (Przemiany postaw światopoglądowych i teorii artystycznych), Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1966.
Google Scholar
Wyka Kazimierz, Młoda Polska, t. 1: Modernizm polski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
Google Scholar
Wyka Kazimierz, Młoda Polska, t. 2: Szkice z problematyki epoki, wyd. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
Google Scholar
Zdziechowska Stefania, Stanisław Brzozowski jako krytyk literatury polskiej, W.L. Anczyc, Kraków 1927.
Google Scholar
Zdziechowski Marian, Szkice literackie, Gebethner i Wolff, Warszawa 1900.
Google Scholar
Zimand Roman, „Dekadentyzm” warszawski, PIW, Warszawa 1964.
Google Scholar
Żuławski Jerzy, Prolegomena. Uwagi i szkice, Towarzystwo Wydawnicze, Lwów 1902.
Google Scholar
Żuławski Jerzy, Szkice literackie, Zakł. Graf. Tow. Akc. S. Orgelbranda S-ów, Warszawa 1913.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
