Bruno Schulz – pisarz bez archiwum? Medialne i archiwistyczne spojrzenie na przyszłość schulzologii

Alicja Sułkowska

doi:10.18778/1505-9057.67.07

Autor

Alicja Sułkowska Uniwersytet Bauhausu w Weimarze https://orcid.org/0000-0002-7898-4818

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.67.07

Słowa kluczowe:

Bruno Schulz, schulzologia, kolekcjonerstwo, material studies, archiwa, Galicja, memory studies

Abstrakt

Badania nad twórczością Brunona Schulza, ze względu na brak ciągłości w zapiskach autobiograficznych, zaginioną korespondencję czy wreszcie nawet zaginione dzieła, nie od dziś przysparzają problemów badacz(k)om. Kompletne archiwum Schulza nie istnieje. Twórca, którego historia nie dysponuje kopią zapasową w postaci multimedialnych archiwów, zmienia się zatem w medialny byt, którego los jest nierozerwalnie związany z gestem tworzenia narracji. W ciągu ostatnich lat szczególnie dominującą narracją stała się ta wiążąca twórczość i całe życie Schulza z dyskursami kultury pamięci poświęconej Zagładzie.

Poszukując znaczenia archiwum w kontekście interpretacji dzieł pisarza i dyskursów biograficznych, autorka artykułu szuka odpowiedzi na pytanie dotyczące znaczenia luk w biografii Schulza i ich udziału w tworzeniu mitu pisarza poprzez referencje do teorii mediów i archiwistyki. Porównując biograficzne trendy z tymi dominującymi polską kulturę pamięci, tekst oferuje uaktualnione spojrzenie na twórczość Schulza oraz na sposoby pisania o pisarzach dwudziestolecia międzywojennego. Wykorzystując warsztat metodologiczny charakterystyczny dla badań medioznawczych, tekst udowadnia zasadność pozycjonowania prozy Schulza na szerszym socjopolitycznym i kulturowym tle Galicji początku XX wieku. Poprzez ponowną analizę takich tekstów, jak Wiosna czy Druga jesień, artykuł ukazuje twórczość pisarza jako multimedialne i komunikacyjne archiwum, którego jedną z płaszczyzn (istotnych dla prawidłowej interpretacji) jest ewokowanie kontekstów kulturowych związanych z dokładnie określonym czasem i przestrzenią.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Alicja Sułkowska - Uniwersytet Bauhausu w Weimarze

Alicja Sulkowska, stypendystka DAAD i doktorantka na Uniwersytecie Bauhausu w Weimarze. Autorka biografii Manfreda von Richthofena pt. Złamane skrzydła (2016), redaktorka publikacji okolicznościowej Von Richthofen 1918–2018 oraz artykułów naukowych z zakresuszeroko pojętego medioznawstwa. W 2019 roku otrzymała nagrodę Emerging Scholar Award przyznawaną przez Common Ground Research Network. W swoim projekcie doktoranckim, łącząc perspektywę archiwistyczną i literaturoznawczą, bada tradycję recepcji dzieł Brunona Schulza.

Bibliografia

Anders Ferdinand, Von Schoenbrunn und Miramar nach Mexiko. Leben und Wirken des Erzherzog-Kaisers Ferdinand Maximilian, Adeva, Graz 2009.
Google Scholar

Assmann Aleida, Das neue Unbehagen an der Erinnerungskultur : eine Intervention, Beck, Monachium 2013. https://doi.org/10.17104/9783406652110
Google Scholar

Bannasch Bettina & Almuth Hammer (Hrsg), Verbot der Bilder - Gebot der Erinnerung : mediale Repräsentationen der Shoah, Campus Verlag, Frankfurt a. M., Nowy Jork 2004.
Google Scholar

Bruno Schulz. Listy, fragmenty. Wspomnienia o pisarzu, red. J. Ficowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1973.
Google Scholar

Czabanowska-Wróbel Anna, Drohobyckie i berlińskie dzieciństwo. Bruno Schulz i Walter Benjamin, „Ruch Literacki” R. LVII, 2016, Z. 1 (334), s. 45–58.
Google Scholar

Czabanowska-Wróbel Anna, Od Adeli do zbawienia świata, „Teksty Drugie” 2004, z. 6, s. 53–57.
Google Scholar

Czabanowska-Wróbel Anna, „Sekret życia” i powtórzenie wokół „Nemroda” Brunona Schulza, „Pismo Wydziału Polonistyki UJ”, 2017 4 (34), s. 29–46.
Google Scholar

Dauksza Agnieszka, Ciążąca nieobecność. Gombrowicz wobec wojny i Żydów, „Teksty Drugie” 2016, z. 2, s. 211–230. https://doi.org/10.18318/td.2016.2.11
Google Scholar

Dybel Paweł, Mesjasz, który odszedł. Bruno Schulz i psychoanaliza, Universitas, Kraków 2018.
Google Scholar

Dybel Paweł, Sierpniowe inicjacje. Obraz kobiet w Sierpniu Brunona Schulza, [w:] Schulz/Forum 3, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2013, s. 7–20.
Google Scholar

Ficowski Jerzy, Okolice szkiców cynamonowych, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1985.
Google Scholar

Ficowski Jerzy, Regiony Wielkiej Herezji. Szkice o Brunonie Schulzu, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975.
Google Scholar

Fiut Aleksander, Schulz jako bohater literacki, [w:] W ułamkach zwierciadła. Bruno Schulz w 110 rocznicę urodzin i 60 rocznicę śmierci, red. M. Kitowska-Łysiak i W. Panas, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003, s. 497–514.
Google Scholar

Gastgeber Christian, Erinnerungskultur: Text, Bild, Ton als mediales Gedächtnis, Phoibos, Wien 2013.
Google Scholar

Gombrowicz Witold, Dziennik 1953–1966, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986.
Google Scholar

Gombrowicz Witold, Dziennik 1961–1969, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986.
Google Scholar

Gondowicz Jan, Noc komety, [w:] Bruno Schulz. Rzeczywistośćprzesunięta, kat. wystawy w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, Muzeum Literatury, Warszawa 2012, s. 31–59.
Google Scholar

Jarzębski Jerzy, Bruno Schulz jako krytyk – figury wyobraźni, [w:] Schulz/Forum 3. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2013, s. 15–23.
Google Scholar

Jarzębski Jerzy, Wobec awangardy: Bruno Schulz i Debora Vogel, „Teksty Drugie” 2013, z. 6, s. 275–285.
Google Scholar

Krämer Sybille, Übertragen als Transfiguration oder: Wie ist die Kreativität von Medien erklärbar?, [w:] „Zeitschrift für Medien- Kulturforschung“, 1 (2010), nr 2, s. 77–94. https://doi.org/10.28937/1000107504
Google Scholar

Lindskog Alexander, Subwersja seksualności, [w:] Przed i po. Bruno Schulz, Pasaże, Nowy Sącz 2018.
Google Scholar

Markowski Michał Paweł, Schulz – pisarz jako filozof, „Schulz / Forum”, nr 2 (2013), s. 7–14.
Google Scholar

Massumi Brian, Politics of Affect, Polity Press, Cambridge 2015.
Google Scholar

Mazurkiewicz Filip, Przed Schulzem, czyli przeciw mitologom, [w:] Przed i po. Bruno Schulz, Pasaże, Nowy Sącz 2018, s. 59–69.
Google Scholar

Medien des kollektiven Gedächtnisses: Konstruktivität, Historizität, Kulturspezifität, red. A. Erll, de Gruyter, Berlin 2004.
Google Scholar

Meniok, Wiera, Przypadek hermeneutyki fenomenologicznej Brunona Schulza [w:] Schulz/Forum 3. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2013, s. 21–34.
Google Scholar

Mityzacja rzeczywistości. Bruno Schulz 1892–1942, red. I. Kossowska, M. Kitowska-Łysiak i in., Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002.
Google Scholar

Olejniczak Józef, Pryncypia i marginesy Schulza, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2019.
Google Scholar

Panas Władysław, Żeński Mesjasz, czyli o Wiośnie Brunona Schulza, [w:] W ułamkach zwierciadła. Bruno Schulz w 110 rocznicę urodzin i 60 rocznicę śmierci, red. M. Kitowska-Łysiak i W. Panas, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003, s. 35–47.
Google Scholar

Piętniewicz Michał, Między Mitem a Kiczem. O Prozie Brunona Schulza, Znak, Kraków 2021.
Google Scholar

Romanowski Marcin, Mimowolna sylwa. O książce Anny Kaszuby-Dębskiej „Bruno. Epoka genialna” [w:] Schulz/Forum 16 . Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2020, s. 121–135. https://doi.org/10.26881/sf.2020.16.06
Google Scholar

Rosiek Stanisław, Jak pisał Bruno Schulz? Domysły na podstawie sześciu stron rękopisu jednego opowiadania, [w:] Schulz/Forum 4 . Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2014, s. 54–74.
Google Scholar

Rosiek Stanisław, Odcięcie. Szkice wokół Brunona Schulza, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2022.
Google Scholar

Scholz Jacek, Oryginał czy przekład – Zagadka tekstu Brunona Schulza, Ojczyzna, [w:] W ułamkach zwierciadła. Bruno Schulz w 110 rocznicę urodzin i 60 rocznicę śmierci, red. M. Kitowska-Łysiak i W. Panas, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003.
Google Scholar

Schulz Bruno, Księga listów. Dzieła zebrane tom 5, red. J. Ficowski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2016.
Google Scholar

Schulz Bruno, Opowiadania. Wybór esejów i listów, Ossolineum, Wrocław 1989.
Google Scholar

Skiba Tymoteusz, Humunkulusy Brunona Schulza, [w:] Schulz/Forum. 3. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2013, s. 79–88.
Google Scholar

Steedman Carolyn, Dust: the archive and cultural history, Rutgers University Press, New Brunswick, New Jersey 2002.
Google Scholar

Suppantitisch Victor, Leitfaden der Philatelie. Ein unentbehrlicher Ratgeber für angehende Philatelisten sowie fier fortgeschrittene Sammler, Wartig‘s Verlag, Leipzig 1880.
Google Scholar

Traba Robert, Symbole Pamięci: II wojna światowa w świadomości zbiorowej Polaków. Szkic do tematu, „Przegląd Zachodni” 2000, nr 1, s. 52–67.
Google Scholar

Urbanowski Maciej, Bruno Schulz i polityka, „Wielogłos. Pismo Wydziału Polonistycznego UJ” 2 (16) 2013, s. 1–23.
Google Scholar

Wyskiel Wojciech, Inna twarz Hioba. Problematyka alienacyjna w dziele Brunona Schulza, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980.
Google Scholar

Young, James E., Matthew Baigell, The art of memory: Holocaust memorials in history, Prestel, New York 1994.
Google Scholar

Biblioteka Narodowa, BN Rps 14449 III
Google Scholar

Biblioteka Narodowa, BN Rps 14541 III/4
Google Scholar

Biblioteka Narodowa, BN Rps 14617 III
Google Scholar

Biblioteka Narodowa, BN Rps 14618 III
Google Scholar

Biblioteka Narodowa, BN Rps 14627 III
Google Scholar