Od przeszłości do teraźniejszości. O kryminałach Pawła Jaszczuka

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.66.12

Słowa kluczowe:

kryminał retro, przeszłość, popkultura, bohater, starość

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie twórczości Pawła Jaszczuka, który dzięki swoim dokonaniom stał się reprezentatywny, zarówno dla literatury kryminalnej, jak i dla środowiska Warmii i Mazur. Od wielu lat pisze powieści kryminalne, przyczyniając się do rozwoju odmian gatunku, a jednocześnie korzystając z tej formy, porusza ważne współcześnie tematy. W jego utworach widać także przebieg pewnego procesu: rozpoczynając od narracji historycznej, w której ważne miejsce pełniła przeszłość, coraz częściej zabiera głos w sprawie teraźniejszości i jej wyznaczników: dominacji polityki w życiu, rozprzestrzeniania się kultury masowej, rozpadu rodziny czy wszechobecnego ageizmu. Przedstawienie jego powieści kryminalnych ma wykazać, że w jego metodzie twórczej z jednej strony widoczna jest tendencja do eksponowania tematów związanych z przeszłością, a z drugiej strony mechanizm łączenia narracji historycznej z wątkami popkulturowymi.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Joanna Chłosta-Zielonka - Uniwersytet warmińsko-Mazurski

Joanna Chłosta-Zielonka – doktor habilitowana, profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Pracuje w Instytucie Literaturoznawstwa UWM. W kręgu jej zainteresowań znajduje się XX- i XXI-wieczne piśmiennictwo: szczególnie: autobiografizm w literaturze najnowszej, terapeutyczne funkcje literatury, piśmiennictwo Warmii i Mazur, literatura dla dzieci i młodzieży. Jest autorką trzech monografii Polskie życie literackie Lwowa w latach 1939–1941 w świetle oficjalnej prasy polskojęzycznej (2000), Życie literackie Warmii i Mazur w latach 1945–1989 (2010) i Terapeutyczny wymiar autobiograficznych gatunków w wypowiedziach autorek XX i XXI wieku (2021), kilku edycji m.in. Szukanie pamięci. Antologia wspomnień powojennych mieszkańców Warmii i Mazur (2014) i Pamiętnik Edwarda Martuszewskiego (2017). Zredagowała kilka tomów wieloautorskich oraz opublikowała blisko sto artykułów naukowych i recenzji. Założyła i redaguje od 2013 roku naukowe pismo „Prace Literaturoznawcze”.

Bibliografia

Jaszczuk Paweł, Akuszer śmierci, Prószyński i S-ka, Warszawa 2013.
Google Scholar

Jaszczuk Paweł, Foresta Umbra, Rebis, Poznań 2004.
Google Scholar

Jaszczuk Paweł, Lekcja martwej mowy, Szara Godzina, Katowice 2017.
Google Scholar

Jaszczuk Paweł, Marionetki, Prószyński i S-ka, Warszawa 2012.
Google Scholar

Jaszczuk Paweł, Na skraju nocy, Szara Godzina, Katowice 2015.
Google Scholar

Jaszczuk Paweł, Ochronka Anioła Stróża, Oficynka, Gdańsk 2013.
Google Scholar

Jaszczuk Paweł, Plan Sary, Prószyński i S-ka, Warszawa 2011.
Google Scholar

Jaszczuk Paweł, Sekret antykwariusza, Szara Godzina, Katowice 2019.
Google Scholar

Jaszczuk Paweł, Szczęśliwa przystań, Szara Godzina, Katowice 2021.
Google Scholar

Czasem mam ochotę się wylogować. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Daria Bruszewska-Przytuła, „Gazeta Olsztyńska” 2021, nr 138, s. 8–9.
Google Scholar

Dialogi i fragmenty jego prozy powstają w górach i pociągach. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Mateusz Przyborowski, „Gazeta Olsztyńska” 2015, nr 260, s. 10–11.
Google Scholar

Jak trzeba podejść żmiję? Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Ewa Mazgal, „Gazeta Olsztyńska” 2017, nr 239, s. 2.
Google Scholar

Kot Jowisz codziennie przypomina mi o pisaniu. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Katarzyna Janków-Mazurkiewicz, „Gazeta Olsztyńska” 2018, nr 171, s. 3.
Google Scholar

Miałem do czynienia z blogerami, jak w powieści. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Marek Barański, „Gazeta Olsztyńska” 2012, nr 216, s. 6–7.
Google Scholar

Olsztyn potrzebuje literatury, która uwieczni jego magię. Z Pawłem Jaszczukiem, autorem książki „Testament” rozmawia Beata Waś, „Gazeta Olsztyńska” 2007, nr 92, s. 10.
Google Scholar

Paweł Jaszczuk: nie wszyscy moi bohaterowie są krwiożerczy. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Wioletta Sawicka, „Gazeta Olsztyńska” 2013, nr 150, s. 10–11.
Google Scholar

Stern i Mock muszą się napić lwowskiego piwa. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Paweł Pliszka, „Gazeta Olsztyńska” 2011, nr 28, s. 11.
Google Scholar

Szybko i dużo. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Krzysztof Dariusz Szatrawski, „Dziennik Pojezierza” 1998, nr 223, s. 16.
Google Scholar

To studium narodzin zła. Z Pawłem Jaszczukiem rozmawia Katarzyna Janków-Mazurkiewicz, „Gazeta Olsztyńska” 2019, nr 234, s. 11.
Google Scholar

Berkan-Jabłońska Maria, Kobiecy detektyw w dziewiętnastowiecznych powieściach detektywistycznych i we współczesnych kryminałach retro autorstwa kobiet, [w:] Literatura popularna. Kryminał, red. E. Bartos, K. Niesporek, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2019, s. 219–234.
Google Scholar

Bez korekty. Paweł Jaszczuk, https://www.facebook.com/mbp.olsztyn/videos/bez-korekty-9-pawe%C5%82-jaszczuk/582047949772187/ [dostęp: 08.02.2022].
Google Scholar

Burszta Wojciech J., Kryminał: żywioł i forma (wstęp), [w:] Kryminał – gatunek poważ(a)ny?, red. T. Dalasiński, T. Markiewka, Poznań 2013, s. 8–11.
Google Scholar

Chłosta-Zielonka Joanna, Najnowsza proza olsztyńskich twórców. Rekonesans, „Prace Literaturoznawcze” 2013, nr 1, s. 229–238.
Google Scholar

Chłosta-Zielonka Joanna, Obrazy Olsztyna utrwalone w najnowszej prozie roczników 70. i 80. w relacji z przeszłością i teraźniejszością, „Prace Literaturoznawcze” 2015, nr 3, s. 321–332.
Google Scholar

Chłosta-Zielonka Joanna, Sensacja we Lwowie, „Portret” 2004, nr 18, s. 123.
Google Scholar

Chojnowski Zbigniew, Zmartwychwstały kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2002.
Google Scholar

Czubaj Mariusz, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Darska Bernadetta, Kryminał retro, czyli małżeński happy end, [w:] B. Darska, Ucieczki i powroty. Obrazy rzeczywistości w prozie najnowszej, Portret, Olsztyn 2006, s. 297–311.
Google Scholar

Dobek Daniel, Dokąd idziesz retro. Rzecz o polskim kryminale historycznym, „Dekada Literacka” 2008, nr 1, s. 10–16.
Google Scholar

Hare Robert D., Psychopaci są wśród nas, przekł. A. Skucińska, Znak, Kraków 2010.
Google Scholar

Jaszczuk Paweł, Moja droga do literatury, [w:] Pióro i pamięć. 50-lecie oddziału Związku Literatów Polskich 1955–2005, Elset, Olsztyn 2005, s. 44–48.
Google Scholar

Kajtoch Wojciech, O poznawczych korzyściach z historycznych seriali kryminalnych, [w:] Literatura kryminalna. Na tropie źródeł, EMG, Kraków 2015, s. 139–167.
Google Scholar

Kozłowski Kacper, Diabeł w czerwieni, „Papierówka” 2018, nr 3, s. 3–4.
Google Scholar

Kryminał – gatunek poważ(a)ny? Kryminał a medium (Literatura – teatr – film – serial – komiks, T. I , red. T. Dalasiński, T. Markiewka, seria: Epilog, Instytut Literatury Polskiej UMK, Toruń 2015.
Google Scholar

Kryminał – gatunek poważ(a)ny? Kryminał wobec problemów społeczno-kulturowych, T. II, red. T. Dalasiński, T. Markiewka, seria: Epilog, Instytut Literatury Polskiej UMK, Toruń 2015.
Google Scholar

Krzywicka Ewa, Polska powieść kryminalna retro. Czołowi przedstawiciele subgatunku i ich pomysły na cykle, [w:] Literatura popularna. Kryminał, red. E. Bartos, K. Niesporek, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2019, s. 213–218.
Google Scholar

Literatura kryminalna. Na tropie źródeł, red. A. Gemra, Wydawnictwo EMG, Kraków 2015.
Google Scholar

Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014.
Google Scholar

Literatura popularna. Kryminał, red. E. Bartos, K. Niesporek, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2019.
Google Scholar

Ostaszewski Robert, Lwów przed burzą. Recenzja książki: Paweł Jaszczuk, „Akuszer śmierci”, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/1558095,1,recenzja-ksiazki-pawel-jaszczuk-akuszer-smierci.read [dostęp: 05.02.2021].
Google Scholar

Pisanie kryminałów to sztuka opowiadania ciekawych historii. Mariusz Czubaj rozmawia z Arleną Sokalską, https://i.pl/mariusz-czubaj-pisanie-kryminalow-to-sztuka-opowiadania-ciekawych-historii/ar/c15-15174338 [dostęp: 31.12.2022].
Google Scholar

Podstawka Anna, Młodopolskie kryminały z Galicją w tle, czyli Maryli Szymiczkowej sposób na kryminał retro, „Teka Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych” 2020, t. 6, nr 15, s. 109–125, https://doi.org/10.31743/teka.13379
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31743/teka.13379

Sadowska Wioleta, „Młodość spotyka się na moich kartkach ze starością”. Paweł Jaszczuk o swojej książce „Szczęśliwa przystań”, https://www.subiektywnieoksiazkach.pl/2021/05/modosc-spotyka-sie-na-moich-kartkach-ze.html [dostęp: 20.09.2021].
Google Scholar

Stan czytelnictwa w Polsce w 2020. Wstępne wyniki, https://www.bn.org.pl/raporty-bn/stan-czytelnictwa-w-polsce/stan-czytelnictwa-w-polsce-w-2020-r. [dostęp: 11.10.2021].
Google Scholar

Steckiewicz Martyna, Czas przeszły dokonany? Obraz międzywojnia w kryminałach retro, [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014, s. 247–260.
Google Scholar

Szpociński Andrzej, Miejsca pamięci (lieux memoire), „Teksty Drugie” 2008, nr 4, s. 11–20.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2023-06-30

Jak cytować

Chłosta-Zielonka, J. (2023). Od przeszłości do teraźniejszości. O kryminałach Pawła Jaszczuka. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 66(1), 271–287. https://doi.org/10.18778/1505-9057.66.12