Fikcja topograficzna w toruńskich trylogiach kryminalnych

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.66.13

Słowa kluczowe:

fikcja topograficzna, pakt topograficzny, turystyka kryminalna, trylogia kryminalna, morderczy Toruń

Abstrakt

Autorki, wspierając się metodologią semiotyki, geopoetyki i komparatystyki, analizują toruńską „fikcję topograficzną” w lokalnych trylogiach kryminalnych Piotra Głuchowskiego, Roberta Małeckiego i Marcela Woźniaka, traktowanych w artykule jako element projektu literackiego pod hasłem „mordercze miasta”. W omawianych powieściach przeważają fabuły oparte na modelu śledztwa dziennikarskiego i dominuje styl dziennikarski. Badaczki wskazują, że toruńskie kryminały bazują na „pakcie topograficznym”, któremu towarzyszy „słaby” pakt autobiograficzny; zwracają też uwagę na zabiegi Małeckiego i Woźniaka podsycające poczytność ich utworów, m.in. gry intertekstualne i aluzje, co znajduje odzwierciedlenie w „geopoetyce odbioru” i buduje topograficznie zaangażowaną wspólnotę interpretacyjną. Podkreślają jednak rolę nieco zapomnianej trylogii Głuchowskiego (zwłaszcza pierwszej powieści) w kreowaniu „morderczego Torunia”. Według autorek fikcja Głuchowskiego jest nie tylko najbardziej oryginalna, ale też najbardziej aktualna. Artykuł dowodzi, że kryminalne trylogie miejskie, kreujące narracyjną tożsamość Torunia, zdążyły już wytworzyć odrębną przestrzeń na literackiej mapie polskich „kryminalnych miast”.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Viktoria Durkalevych - Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Viktoria Durkalevych – dr hab., adiunkt w Katedrze Teorii i Antropologii Literatury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Do marca 2022 roku wieloletni pracownik Katedry Komunikacji Językowej i Międzykulturowej w Instytucie Języków Obcych Drohobyckiego Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego imienia Iwana Franki. Zainteresowania badawcze: narracyjne tożsamości miast, literackie strategie pamiętania/zapominania, miejskie auto/bio/geografie. Najnowsze publikacje: rozprawa On Bruno Schulz’s Demitologization of Reality (2019) oraz monografie Дрогобицькі авто/біо/гео/графії. Пролегомени (2020) [Drohobyckie auto/bio/geo/grafie. Prolegomena]; Пам’ять і простір. У колі торунських і дрогобицьких авто/біо/гео/графій (2022), [Pamięć i przestrzeń. W kręgu toruńskich i drohobyckich auto/bio/geo/grafii].

Anna Skubaczewska-Pniewska - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Anna Skubaczewska-Pniewska – dr hab., prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, kierownik Katedry Teorii Literatury i Komparatystyki w Instytucie Literaturoznawstwa Wydziału Humanistycznego UMK w Toruniu; członek Pracowni Semiotyki Kultury Europy Środkowo-Wschodniej w Katedrze Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej UW. Zajmuje się teorią i poetyką powieści, praktykami intertekstualności, literaturą światową, historią doktryn literaturoznawczych. Autorka monografii: O różnych rozumieniach dzieła literackiego. Wybrane dwudziestowieczne kierunki literaturoznawcze wobec faktyczności dzieła literackiego (2006) oraz W więzieniu systemu. Ferdinand de Saussure a teoria literatury (2013). Ostatnio pracuje nad zagadnieniem karnawalizacji oraz poetyką powieści uniwersyteckiej i filologicznej.

Bibliografia

Adamczewska-Baranowska Izabella, Łże-reportaże i prawdziwe fikcje: powieść dziennikarska i reportaż w czasie postprawdy i zwrotu performatywnego, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2020.
Google Scholar

Andrew Lucy, Phelps Catherine, Introduction, [w:] Crime Fiction in the City: Capital Crimes, red. L. Andrew, C. Phelps, University of Wales Press, Cardiff 2013, s. 1–5.
Google Scholar

Brzostek Dariusz, „Eksperci i amatorzy. O internetowych praktykach recenzenckich jako „systemach eksperckich”, [w:] NETLOR. Wiedza cyfrowych tubylców, red. P. Grochowski, Wydawnictwo UMK, Toruń 2013, s. 215–235.
Google Scholar

Durkalevych Viktoria, Na tropie miasta. Typologia odbioru toruńskich kryminałów w środowisku internetowym, „Litteraria Copernicana” 2021, nr 3 (39): Powieść kryminalna, red. A. Skubaczewska-Pniewska, s. 141–152, https://doi.org/10.12775/LC.2021.033
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/LC.2021.033

Effron Malcah, Kenley Nicole, Border Crossings: Space and Place in Crime Fiction, „Journal of Popular Culture” 2021, t. 54, nr 6, s. 1165–1172, https://doi.org/10.1111/jpcu.13085
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/jpcu.13085

Erdmann Eva, Topographical Fiction: A World Map of International Crime Fiction, translated by Rosemary Little, „Cartographic Journal” 2011, t. 48, nr 4, s. 274–284, https://doi.org/10.1179/1743277411Y.0000000027
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1179/1743277411Y.0000000027

Geherin David, Scene of the Crime: The Importance of Place in Crime and Mystery Fiction, McFarland, Jefferson–London 2008.
Google Scholar

Graf Magdalena, Graf Paweł, Miasto i/czy zbrodnia. Znaczenie scenerii miejskiej dla teorii powieści kryminalnej, „Litteraria Copernicana” 2021, nr 3 (39): Powieść kryminalna, red. A. Skubaczewska-Pniewska, s. 53–77, https://doi.org/10.12775/LC.2021.025
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/LC.2021.025

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/139906/umarli-tancza [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/180277/lod-nad-glowa [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/221490/trzeci-zamach [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/312551/najgorsze-dopiero-nadejdzie [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4496494/powtorka [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4807241/mgnienie [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4813455/otchlań [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4973939/koszmary-zasna-ostatnie [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4973940/porzuc-swoj-strach [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

Jaka nazwa dla tzw. osiedla JAR?, https://www.konsultacje.torun.pl/sites/default/files/pictures/2016/raport_jar_nazwa.pdf [dostęp 22.02.2022]
Google Scholar

Kańtoch Anna, Moją bohaterkę ukształtowała obsesja. Rozmawia Przemysław Poznański, https://zupelnieinnaopowiesc.com/2021/06/18/ [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

Konończuk Elżbieta, Geobiograficzne doświadczenie lektury, [w:] Przestrzenie geo(bio)graficzne w literaturze, red. E. Konończuk, E. Sidoruk, Wydawnictwo UwB, Białystok 2015, s. 63–75.
Google Scholar

Małecki Robert, O autorze, https://robertmalecki.pl/o-autorze,3,pl.html [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

Marcel Woźniak, https://pl.wikipedia.org/wiki/Marcel_Woźniak [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

Marcel Woźniak napisał książkę. Z M. Wozniakiem rozmawia I. Muszytowska-Rzeszotek, https://www.radiopik.pl/6,56752,marcel-wozniak-napisal-ksiazke [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

Mizerkiewicz Tomasz, Fizyka ciał miejskich, czyli o współczesnym polskim kryminale, http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=154&artykul=3305 [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

Pudełko Agnieszka, Zbrodnia w mieście – turystyka literacka śladami powieści kryminalnych, „Turystyka Kulturowa” 2015, nr 10, s. 38–57.
Google Scholar

Robert Małecki, https://robertmalecki.pl/ [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

Robert Małecki. Wywiady/Media. Z R. Małeckim rozmawia M. Sobczak, https://robertmalecki.pl/wywiady-media,7,pl.html [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

Szalewska Katarzyna, Urban Genres – an Attempt at Defining the Genological Landscape, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2015, t. 58, z. 1, s. 29–40.
Google Scholar

Śladami Eberharda Mocka, https://visitwroclaw.eu/sladami-eberharda-mocka [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

Tso Ann, The Literary Psychogeography of London: Otherworlds of Alan Moore, Peter Ackroyd, and Iain Sinclair, Palgrave Macmillan, Cham 2020, https://doi.org/10.1007/978-3-030-52980-2
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-52980-2

Tuszyńska Justyna, Mordercze miasta (?) Nowy polski kryminał – zwrot przestrzenny czy gra miejska?, „Studia Poetica” 2014, t. 2, s. 101–109.
Google Scholar

Umarli tańczą. Powieść laureata Grand Press Piotra Głuchowskiego o zbrodniach i dziennikarzach, którzy kasą nie śmierdzą, https://natemat.pl/14245,umarli-tancza-powiesc-laureata-grand-press-piotra-gluchowskiego-o-zbrodniach-i-dziennikarzach-ktorzy-kasa-nie-smierdza [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

W kryminale Toruń ma się bardzo dobrze, rozmawiają Robert Małecki i Marcel Woźniak, https://torun.wyborcza.pl/torun/7,48723,22692007,kryminalna-strona-torunia.html [dostęp 22.02.2022].
Google Scholar

Wróblewska Violetta, Toruń i ptasia grypa, czyli dawne i nowe opowieści o mieście (ujęcie folklorystyczne), [w:] Z Torunia. Teksty miejscem zainspirowane, red. A. Nadolska-Styczyńska, Wydawnictwo UMK, Toruń 2016, s. 237–267.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2023-06-30

Jak cytować

Durkalevych, V., & Skubaczewska-Pniewska, A. (2023). Fikcja topograficzna w toruńskich trylogiach kryminalnych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 66(1), 289–316. https://doi.org/10.18778/1505-9057.66.13