Medale koronacyjne Augusta II Wettyna w konfrontacji ze współczesnymi dziełami sztuki malarskiej i graficznej oraz ze spuścizną medalierską pozostałą po Janie III Sobieskim. Uwagi ikonograficzne

Jan Gustaw Rokita

doi:10.18778/1644-857X.19.02.02

Autor

Jan Gustaw Rokita Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Wydział Nauk Historycznych i Społecznych https://orcid.org/0000-0002-1904-683X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.19.02.02

Słowa kluczowe:

medal, awers, rewers, August II Wettyn, koronacja

Abstrakt

Autor opisuje 16 przykładów dzieł sztuki medalierskiej, malarskiej, graficznej i rzeźbiarskiej mających związek z tytułowymi medalami. Jak wykazuje autor, podstawowym celem przekazu propagandowego wszystkich przedstawionych w artykule medali było uzasadnienie praw dotychczasowego elektora saskiego do tronu polskiego. Odbiorca po nawet pobieżnym zapoznaniu się z przedstawionym materiałem medalierskim mógł utwierdzić się w przekonaniu co do znakomitego pochodzenia Augusta II i jego antenatów (np. medal, datowany na 1697 rok i sygnowany na awersie: C. W. [Christian Wermuth?]), licznych przymiotów panującego utożsamianego z Herkulesem (np. medal autorstwa Georga Hautscha z 1697 r.) czy heraldycznych związków między herbem Wettynów a oficjalnymi emblematami Korony i Litwy (np. niesygnowany medal z 1697 r.). Autor ponadto wyodrębnił i szczegółowo przeanalizował medale o charakterze: heraldycznym, mitologiczno-alegorycznym, emblematycznym i genealogicznym. Wyjaśnił również powody, dla których w zachowanej spuściźnie medalierskiej po Auguście II przeważają medale, na których władca saski został utrwalony w stroju zachodnioeuropejskim, nie zaś – jak w przypadku prac medalierskich wykonywanych na rozkaz dworu królewskiego Sobieskich – w ubiorze wzorowanym na antycznym.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Albertrandy J., Historya polska ostatnich trzech wieków medalami zaświadczona i objaśniona, rękopism około 200 w polskim języku skreślony, a częścią i po francuzku napisany, znajdował się w bibliotece b. Warszawskiego Towarzystwa przyjaciół nauk, [b.m. i d.w], Poznań, Biblioteka Raczyńskich, sygn. Rkp 4.
Google Scholar

Albertrandy J., Album rycin medali i monet z płyt przygotowanych do dzieła x. Biskupa Jana Albertrandego w latach 1822–1828 znajdujących się obecnie w Akademii Sztuk w Petersburgu, [b.m. i d.w.], Poznań, Muzeum Narodowe, Gabinet Numizmatyczny (księgozbiór podręczny), nr inw. 7465a.
Google Scholar

Bentkowski F., Spis medalów polskich lub z dziejami krainy polskiej stycznych, w gabinecie Król. Alex. Uniwersytetu w Warszawie znajdujących się, tudzież ze zbiorów i pism rozmaitych lub podań zebrany i porządkiem lat ułożony, Warszawa 1830.
Google Scholar

Köhler J.D., Der wöchentlichen historischen Münz-Belustigung... Stück: darinnen allerhand merckwürdige und rare Thaler, Ducaten, Schaustücken, andere sonderbahre Gold- und Silber-Münzen: nebst einer Vorredevon Joh. Luckii Sylloge Numismatu, Bd. I–XXII, Nürnberg 1729–1750.
Google Scholar

Loon G. von, Beschryving der Nederlandsche Historiepenningen, Bd. IV, Graavenhaage (Haga), München 1723, Bayerische Staatsbibliothek, sygn. 2 Num. rec. 28 w-B,1.
Google Scholar

Bahrfeldt E., Die Münzen und Medaillen Sammlung in der Marienburg, Bd. I–VI, Danzing–Königsberg 1910.
Google Scholar

Bartynowski W., Teki Bartynowskiego: Medale z czasów Jana III, b.m.w. [XIX/XX w.].
Google Scholar

Chojecka E., Dekoracja malarska ksiąg promotionum i diligentiarum Uniwersytetu Jagiellońskiego XVI–XVII wieku, Kraków 1965.
Google Scholar

Chelmiński S., Sammlung des Herrn Sigismund von Chelminski, Szarawka (Russland). Münzen und Medaillen von Polen und sonstige auf Polen bezügliche Gepräge: die öffentliche Auction findet statt: Montag, den 25 April 1904 und folgende Tage, hrsg. S. von Chelminski, O. Helbing, München 1904.
Google Scholar

Chwała i sława Jana III w sztuce i literaturze. Katalog wystawy jubileuszowej z okazji trzechsetlecia odsieczy wiedeńskiej. Warszawa (Wilanów) wrzesień–grudzień 1983, red. W. Fijałkowski, J. Mieleszko, Warszawa 1983.
Google Scholar

Dernałowicz M., Portret Familii, Warszawa 1990.
Google Scholar

Dunin-Borkowski J.S., Dunin-Wąsowicz M., Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III, Lwów 1910.
Google Scholar

Dutkowski J., Corpus Nummorum Gedanensis. Katalog i cennik monet, medali i żetonów gdańskich i z Gdańskiem związanych 1200–1998, Gdańsk 2000.
Google Scholar

Dutkowski J., Złoto czasów dynastii Wazów, Gdańsk 2015.
Google Scholar

Estreicher K., Bibliografia polska, t. I–XXXIII, Kraków 1870–1939.
Google Scholar

Gumowski M., Medale Władysława IV, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” 1939, t. XX, s. 2–136.
Google Scholar

Gumowski M., Sztuka medaljerska w Polsce i jej rozkwit, Warszawa 1924.
Google Scholar

Historia Gdańska, t. III, cz. 1 (1655–1793), red. E. Cieślak, Gdańsk 1993.
Google Scholar

Hutten-Czapski E., Catalogue de la collection des médailles et monnaies polonaises du comte E. Hutten-Czapski, t. I–V, St. Petersbourg–Cracovie 1871–1916.
Google Scholar

Iwanoyko E., Godfryd Peschwitz – emblematyk gdański drugiej połowy XVII wieku, „Rocznik Historii Sztuki” 1985, t. XV, s. 231–246.
Google Scholar

Kamiński C., Kowalczyk W., Medale i medaliony polskie i związane z Polską. Katalog wystawy, Warszawa 1969.
Google Scholar

Katalog portretów osobistości polskich i w Polsce działających w zbiorach Biblioteki Narodowej, red. H. Widacka, t. I–VIII, Warszawa 1990–1999.
Google Scholar

Kolekcja generała Jerzego Węsierskiego. Katalog monet i medali, red. A. Białkowski, E. Tarka, S. Suchodolski, Z. Wdowiszewicz, Muzeum Narodowe, Warszawa 1974.
Google Scholar

Łomnicka-Żakowska E., Graficzne portrety Augusta II i Augusta III Wettynów w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 1997.
Google Scholar

Łomnicka-Żakowska E., Grafika portretowa epoki saskiej w Polsce w relacji z późnobarokową grafiką europejską, Warszawa 1997.
Google Scholar

Manthey J., Le bienheureux Innocent XI et La Pologne „Boulevard de la Chrétienté” sur les medailles commemoratives: de „Dextera tua Domine percussit inimicum” (1683) à „Pax fundata cum Moschis” (1686), èd. J. Gawlina, Roma 1956.
Google Scholar

Napierała P., Die polnisch-sächsische Union (1697–1763) – Polens letzte Hoffnung – Sachsens Traum von der Macht, [w:] Polen un Deutschland Zusammenleben und -wirken, hrsg. M. Ziółek, M. Tomaszewska, Poznań 2006, s. 60–66.
Google Scholar

Odsiecz wiedeńska. Wystawa jubileuszowa w Zamku Królewskim na Wawelu w trzechsetlecie bitwy, t. I–II, red. A. Franaszek, K. Kuczman, Kraków 1990.
Google Scholar

Pod jedną koroną. Kultura i sztuka w czasach unii polsko-saskiej, Zamek Królewski w Warszawie, 26 czerwca – 12 października 1997, red. M. Męclewska, B. Grątkowska-Ratyńska, Warszawa 1997.
Google Scholar

Raczyński E., Gabinet medalów polskich oraz tych, które się dziejów Polski tyczą począwszy od najdawniejszych aż do końca panowania Jana III (1513–1696), t. I, Wrocław 1838.
Google Scholar

Raczyński E., Gabinet medalów polskich oraz tych, które się dziejów Polski tyczą począwszy od wstąpienia na tron Augusta II aż do zgonu syna jego Augusta III (1697–1763), t. II, Wrocław 1841.
Google Scholar

Stahr M., Medale polskie i z Polską związane od XVI do XVIII wieku, Poznań 2008.
Google Scholar

Stahr M., Medale Wazów w Polsce (1587–1668), Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
Google Scholar

Staszewski J., August II Mocny, Wrocław 1998.
Google Scholar

Strzałkowski J., Słownik medalierów polskich i z Polską związanych (1508–1965), Warszawa 1982.
Google Scholar

Szwagrzyk J., Moneta, medal, order, Wrocław 1971.
Google Scholar

Tervarent G., Attributs et symboles dans l’art profane 1450–1600: dictionnaire d’un langage perdu, Geneve 1958.
Google Scholar

Thieme U., Becker F., Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart […], t. I–XXVII, Leipzig 1907–1950.
Google Scholar

Typotius J., Symbola Divina et Humana Pontificum, Imperatorum, Regum…, t. I, Pragae (Praga) 1601, Illinois, University of Illinois, sygn. vol. I: A–L M.
Google Scholar

Typotius J., Symbola Divina et Humana Pontificum, Imperatorum, Regum…, t. II, Pragae (Praga) 1602, Illinois, University of Illinois, sygn.. vol. II: pi B–Q [R].
Google Scholar

Typotius J., Symbola Divina et Humana Pontificum, Imperatorum, Regum…, t. III, Pragae (Praga) 1603, Illinois, University of Illinois, sygn. vol. III: pi B–R S–T.
Google Scholar

Widacka H., Jan III Sobieski w grafice XVII i XVIII wieku, Warszawa 1987.
Google Scholar

Widacka H., Lew Lechistanu. Jan III Sobieski w grafice, Warszawa 2010.
Google Scholar

Zbiory Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Katalog wystawy, red. Z. Białłowicz-Krygierowa, M. Warkoczewska, Poznań 1982.
Google Scholar