Państwa sukcesyjne Austro-Węgier w dyplomacji polskiej (1918–1920)

Dariusz Jeziorny

doi:10.18778/1644-857X.16.02.06

Autor

Dariusz Jeziorny Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Powszechnej Najnowszej

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.02.06

Słowa kluczowe:

dyplomacja polska, państwa sukcesyjne Austro-Węgier, obszar naddunajski

Abstrakt

Austria, Węgry, Czechosłowacja, Rumunia i Królestwo SHS, a także Polska to państwa nazywane krajami sukcesyjnymi monarchii habsburskiej, ponieważ powstały na jej gruzach. Artykuł koncentruje się na znaczeniu tych środkowoeuropejskich państw w dyplomacji polskiej w latach 1918–1920, czyli w okresie decydującym dla ich niepodległego bytu. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o to, jak postępujący rozpad Austro-Węgier w roku 1918 był postrzegany przez polskie elity polityczne. W następnej kolejności istotne jest pytanie, jakie było stanowisko rządu niepodległego państwa polskiego wobec państwowości tworzących się po rozpadzie monarchii Habsburgów. Pod uwagę wzięte zostały wszystkie kraje, które w całości lub w znaczącej części zagarnęły tereny austro-węgierskie. Pośród nich wyjątkiem są Włochy. Rzym zaanektował również znaczące tereny habsburskie nad Adriatykiem, ale już wcześniej był uznawany za jedną z ważniejszych stolic europejskich i nowe nabytki jedynie zwiększyły jego potencjał. Istotne jest również zauważenie, czy omawiane państwa odgrywały jakąś rolę w polskiej polityce zagranicznej, a jeśli tak, to jak znaczącą. Podobne pytanie dotyczy całego terytorium Europy naddunajskiej. Jego polityczna i ekonomiczna jedność została zerwana po I wojnie światowej, co mogła wykorzystać rodząca się Rzeczpospolita, mając do czynienia ze słabszymi od siebie potencjalnie partnerami.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Ambasada RP w Berlinie, teczki 26, 49 [Archiwum Akt Nowych w Warszawie].
Google Scholar

Ambasada RP w Londynie, teczki 5, 11, 41, 55, 66, 87 [Archiwum Akt Nowych w Warszawie].
Google Scholar

Ambasada RP w Paryżu, teczki 9, 11, 27, 36, 223 [Archiwum Akt Nowych w Warszawie].
Google Scholar

Attachaty, AII/56 [Archiwum Akt Nowych w Warszawie].
Google Scholar

Delegacja Polska na Konferencję Pokojową w Paryżu, teczka 45 [Archiwum Akt Nowych w Warszawie].
Google Scholar

Komitet Narodowy Polski, teczki 50, 104 [Archiwum Akt Nowych w Warszawie].
Google Scholar

Ministerstwo Spraw Zagranicznych, teczki 215, 217, 221, 222, 224, 228, 236, 5439, 5442, 6896 [Archiwum Akt Nowych w Warszawie].
Google Scholar

Poselstwo RP w Atenach, teczka 415 [Archiwum Akt Nowych w Warszawie].
Google Scholar

The National Archives, Londyn, Foreign Office 371: 3896, 4373.
Google Scholar

Archiwum Polityczne Ignacego Paderewskiego, t. II, oprac. W. Stankiewicz, Warszawa 1976; t. V, red. B. Janicka, Warszawa 2001; t. VI, oprac. A.G. Dąbrowski et al., Warszawa 2007.
Google Scholar

O niepodległą i granice. Komitet Narodowy Polski. Protokoły posiedzeń 1917–1919, oprac. M. Jabłonowski, D. Cisowska-Hydzik, Warszawa–Pułtusk 2007.
Google Scholar

Polskie dokumenty dyplomatyczne 1919: styczeń–maj, red. S. Dębski, Warszawa 2016.
Google Scholar

Polskie dokumenty dyplomatyczne 1918: listopad–grudzień, red. S. Dębski, Warszawa 2008.
Google Scholar

Świtalski K., Diariusz 1919–1935, oprac. A. Garlicki, R. Świętek, Warszawa 1992.
Google Scholar

Wandycz P., Erazm Piltz a koncepcja polityki środkowoeuropejskiej, [w:] Międzymorze. Polska i kraje Europy Środkowo-Wschodniej XIX–XX wiek. Studia ofiarowanePiotrowi Łossowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1995, s. 215–225.
Google Scholar

„Czas” 1918.
Google Scholar

Bułhak H., Początki sojuszu polsko-rumuńskiego i przebieg rokowań o konwencję wojskową w latach 1919–1921, „Dzieje Najnowsze” 1973, R. V, z. 3, s. 7–24.
Google Scholar

Essen A., Polityka Czechosłowacji w Europie Środkowej w latach 1918–1932, Kraków 2006.
Google Scholar

Essen A., Polska a Mała Ententa 1920–1934, Warszawa–Kraków 1992.
Google Scholar

Fest W., Peace or Partition. The Hapsburg Monarchy and British Policy. 1914–1918, London 1978.
Google Scholar

Jeziorny D., Austria kanclerza Karla Rennera (1918–1920) w raportach polskich dyplomatów i wojskowych, [w:] Austria i relacje polsko-austriackie w XX i XXI wieku. Polityka – kultura – gospodarka, red. A. Kisztelińska-Węgrzyńska,K.A. Kuczyński, Łódź, 2014, s. 67–83.
Google Scholar

Jeziorny D., German Austria – British Colony? An Episode of the British Policy towards Central Europe in 1919, [w:] The Role of Britain in the Modern World,eds K. Kujawińska-Courtney, R. Machnikowski, Łódź 1999, s. 177–193.
Google Scholar

Jeziorny D., Londyn a spuścizna po monarchii Habsburgów. Sprawa Austrii w koncepcjach i praktyce dyplomatycznej Wielkiej Brytanii (1918–1919), Toruń2002.
Google Scholar

Jeziorny D., Międzynarodowe znaczenie Austrii w okresie rządów Karla Rennera w ocenach dyplomacji polskiej, „Przegląd Zachodni” 2014, R. LXX, nr 2,s. 139–158.
Google Scholar

Jeziorny D., Raporty znad Wełtawy – narodziny Czechosłowacji widziane oczami Cecila Goslinga, [w:] Czechosłowacja w stosunkach międzynarodowych w pierwszej połowie XX w. Studia i szkice, red. A.M. Brzeziński, Warszawa 2003, s. 8–22.
Google Scholar

Kamiński M.K., Konflikt polsko-czeski 1918–1921, Warszawa 2001.
Google Scholar

Kastory A., Rozbiór Rumunii w 1940 roku, Warszawa 2002.
Google Scholar

Lewandowski J., Królestwo Polskie wobec Austro-Węgier 1914–1918, Warszawa–Łódź 1986.
Google Scholar

Lewandowski K., Sprawa ukraińska w polityce zagranicznej Czechosłowacji w latach 1918–1932, Wrocław 1974.
Google Scholar

Łaptos J., Kształtowanie się francuskiej koncepcji konfederacji naddunajskiej w latach 1918–1920, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. PraceHistoryczne” 1991, z. 97, s. 57–78.
Google Scholar

Majewski P., „Niemcy Sudeccy” 1848–1948. Historia pewnego nacjonalizmu, Warszawa 2007.
Google Scholar

Miller D.E., Forging Political Compromise: Antonín Švehla and the Czechoslovak Republican Party. 1918–1933, Pittsburgh 1999.
Google Scholar

Nowinowski S.M., Konstatacje i nadzieje. Dyplomacja czechosłowacka wobec kwestii bezpieczeństwa zbiorowego w Europie (1918–1925), Toruń 2005.
Google Scholar

Nowinowski S.M., Polska w dyplomacji czechosłowackiej 1926–1932, Łódź 2013.
Google Scholar

Nowinowski S.M., Stosunki polsko-czechosłowackie u progu drugiej wojny światowej. Bilans otwarcia, [w:] Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, Warszawa 2007, s. 12–17.
Google Scholar

Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Warszawa 1985.
Google Scholar

Parafianowicz H., Czechosłowacja w polityce Stanów Zjednoczonych w latach 1918–1933, Białystok 1996.
Google Scholar

Perman D., The Shaping of Czechoslovak State. Diplomatic History of the Boundaries of Czechoslovakia, 1914–1920, Leiden 1962.
Google Scholar

Sierpowski S., Stosunki polsko-włoskie w latach 1918–1940, Warszawa 1975.
Google Scholar

Spira T., The Sopron (Ödenburg) Plebiscite of December 1921 and the German Nationality Problem, [w:] War and Society in East Central Europe, Vol. VI. Essays on World War I: Total War and Peacemaking. A Case Study on Trianon, edsB.K. Király, P. Pastor, I. Sanders, New York 1982, s. 321–341.
Google Scholar

Stępniak W., Dyplomacja polska na Bałkanach (1918–1926), Warszawa 1998.
Google Scholar

Stolper G., Deutsch-Österreich als Sozial- und Wirtschaftsproblem, Wien 1921.
Google Scholar

Szklarska-Lohmannowa A., Polsko-czechosłowackie stosunki dyplomatyczne w latach 1918–1925, Wrocław 1967.
Google Scholar

Świętek R., Lodowa ściana. Sekrety polityki Józefa Piłsudskiego, 1904–1918, Kraków 1998
Google Scholar

Wandycz P., France and her Eastern Allies 1919–1925. French-Czechoslovak-Polish Relations from the Paris Peace Conference, Minneapolis 1962.
Google Scholar

Weiss E. de, Dispute for Burgenland in 1919, „Journal of Central European Affairs” 1943, vol. III, No. 2, s. 147–166.
Google Scholar