Konstanty Łubieński’s ideological path (1910–1977). Outline of problems
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.21.02.08Keywords:
Christian Social Association, Konstanty Łubieński, political thought, People's Republic of Poland, „strongman” movement, PAX Association, movement “Sign”Abstract
The subject of this text is the political activity and ideological choices of Konstanty Łubieński (1910–1977). He started his political activity in the Piłsudski-ite “power movement”. Always socially sensitive, already before 1939 he pondered on ways to improve living conditions for workers and the rural population. During the Second World War, he was active in the underground, rising to the position of commander of the Mielec district of the Home Army. The “Storm” action, in which he took part, and his arrest by the Soviets led him to seek new forms of activity. After escaping from captivity, he was active in the Labour Party, and later in the “Today and Tomorrow” group, where he became famous for his article An open letter to Mr Juliusz Łada, proclaiming the collaboration of Catholics with Communists. Only in 1956, at the time of the “thaw”, did he feel disappointed with Bolesław Piasecki, leaving the “PAX” Association and becoming one of the leaders of the “secession” group. He was a leader of the environment of the “non-partisan democratic left”, which was removed from the weekly “For and Against” by Jan Frankowski. After these events, Łubieński became associated with the Znak movement, working in its parliamentary circle and the Warsaw Club of Catholic Intelligentsia. He was an advocate of departing from neo-positivism, and, as an ideological socialist, was in favour of closer cooperation of the milieu with the authorities. This led to a split in “Sign”, the symbol of which was Łubieński’s parliamentary speech in 1976, in which he endorsed the changes to the Constitution, and Stanisław Stomma abstained from voting on their approval. Łubieński broke up “Sign” and created the Polish Club of Catholic Intelligentsia, a success he achieved at the end of his life, without having had time to politically discount its results.
Downloads
References
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Akta Janusza Zabłockiego, sygn. 33
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Klub Inteligencji Katolickiej. Stowarzyszenie zarejestrowane w Warszawie [KIK], sygn. 30, 32, 86, 470, 471–473
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. V-52
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Spółka Wydawnicza Pax w Warszawie. Wydział Ideologiczny, sygn. 203, 205, 206
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, sygn. IPN Kr 595/196
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie [AIPN], sygn. IPN BU 0648/118/1–2; 0648/137; 0648/138; 0648/155; 1585/18109; 1633/931
Google Scholar
Archiwum Macieja Łubieńskiego, Listy Konstantego Łubieńskiego
Google Scholar
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. WPII–494
Google Scholar
Biblioteka Narodowa. Zakład Rękopisów, Spuścizna Jerzego Turowicza, teczka „Łubieński Konstanty”
Google Scholar
Biblioteka Sejmowa, Sprawozdania Stenograficzne z posiedzeń Sejmu PRL, 1952–1977
Google Scholar
Dobraczyński J., Tylko w jednym życiu. Wspomnienia, Warszawa 1977.
Google Scholar
Giedroyc J., Autobiografia na cztery ręce, red. K. Pomian, Warszawa 1999.
Google Scholar
Giedroyc J., Jeleński K.A., Listy 1950–1987, red. W. Karpiński, Warszawa 1995.
Google Scholar
Giedroyc J., Mieroszewski J., Listy 1949–1956. Część druga, red. K. Pomian, J. Krawczyk, Warszawa 1999.
Google Scholar
Historia z konsekwencjami. Rozmawiają Krzysztof Kozłowski i Michał Komar, Warszawa 2009.
Google Scholar
Łubieński K., Kartki z wojny, Warszawa 1976.
Google Scholar
Łubieński K., „List otwarty do Juliusza Łady” w 25 lat później, „Chrześcijanin w Świecie” 1974, nr 30, s. 48–61.
Google Scholar
Łubieński K., Na starcie. Wspomnienia z lat 1948–1950, „Przegląd Socjologiczny” 1971, t. XXIV, s. 381–396.
Google Scholar
Micewski A., Katolicy w potrzasku. Wspomnienia z peryferii polityki, Warszawa 1993.
Google Scholar
Nawrocki Z., Wspomnienia Jana Gorlińskiego, pierwszego szefa PUBP w Mielcu (wrzesień 1944 – maj 1945), „Aparat Represji w Polsce Ludowej” 2004, nr 1, s. 361–408.
Google Scholar
Ostasz G., Nad protokołem zeznań oficera Armii Krajowej, „Zeszyt Historyczny” 1997, nr 2, s. 123–134.
Google Scholar
Pruszyńska A., Między Bohem a Słuczą, Wrocław–Warszawa–Kraków 2001.
Google Scholar
Pruszyński M., Migawki wspomnień, Warszawa 2002.
Google Scholar
Przetakiewicz Z., Od ONR-u do PAX-u (wspomnienia), Warszawa 1994.
Google Scholar
Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. I (lata 1945–1959), Poznań 1994.
Google Scholar
Rostworowski M., Słowo o Paxie 1945–1956, Warszawa 1968.
Google Scholar
Wielowieyski A., Losowi na przekór, Warszawa 2015.
Google Scholar
Wójcik J., Ciągłość i rozwój, Warszawa 1972.
Google Scholar
Wyszyński S., Pro Memoria, t. I (1948–1952), red. P. Skibiński, Warszawa 2017.
Google Scholar
Wyszyński S., Pro Memoria, t. V (1958), red. M. Krupecka, Warszawa 2018.
Google Scholar
Zabłocki J., Dzienniki, t. II (1966–1975), red. J. Żaryn, Warszawa 2011.
Google Scholar
Zabłocki J., Dzienniki 1956–1965, t. I, red. J. Żaryn, Warszawa 2008.
Google Scholar
Zabłocki J., Dzienniki 1976–1986, t. III, cz. 1, red. J. Żaryn, Warszawa 2013.
Google Scholar
Zabłocki J., Kawałki pociętego sztandaru, Warszawa 1992.
Google Scholar
Zawieyski J., Dzienniki, t. I (Wybór z lat 1955–1959), red. A. Knyt, M. Czoch, B. Kaliski, A. Uścińska, Warszawa 2011.
Google Scholar
Zawieyski J., Dzienniki, t. II (Wybór z lat 1960–1969), red. A. Knyt, M. Czoch, B. Kaliski, A. Uścińska, Warszawa 2012.
Google Scholar
„Bunt Młodych” 1933.
Google Scholar
„Chrześcijanin w świecie” 1974, 1976–1978.
Google Scholar
„Civitas Academica” 1932–1934.
Google Scholar
„Czas” 1933–1934.
Google Scholar
„Dziś i Jutro” 1947–1955.
Google Scholar
„Hejnał Mariacki” 1977.
Google Scholar
„Kultura” 1963.
Google Scholar
„Le Monde” 1963.
Google Scholar
„Ład” 1990–1991.
Google Scholar
„Myśl Akademicka” 1933.
Google Scholar
„Myśl Mocarstwowa” 1934–1935.
Google Scholar
„Odnowa” 1946.
Google Scholar
„Przegląd Powszechny” 1949.
Google Scholar
„Słowo Powszechne” 1947, 1950–1955, 1977.
Google Scholar
„Tygodnik Powszechny” 1957–1958, 1964, 1971, 1973, 1988.
Google Scholar
„Więż” 1967, 1977.
Google Scholar
„WTK” 1977.
Google Scholar
„Za i Przeciw” 1957, 1975, 1977.
Google Scholar
„Znak” 1946.
Google Scholar
„Życie i Myśl” 1954.
Google Scholar
Bałuka J., Działalność koła posłów katolickich „Znak” w Sejmie PRL II kadencji (1957–1961), „Przegląd Sejmowy” 1996, nr 1, s. 21–48.
Google Scholar
Bankowicz B., Dudek A., Ze studiów nad dziejami Kościoła i katolicyzmu w PRL, Kraków 1996.
Google Scholar
Brzeziecki A., Mazowiecki. Biografia naszego premiera, Kraków 2015.
Google Scholar
Bujak W., Historia Stronnictwa Pracy 1937–1946–1950, Warszawa 1988.
Google Scholar
Busse K., Utopia i rzeczywistość. Stowarzyszenie PAX w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym PRL i III RP na przykładzie województwa radomskiego (1975–1993), Lublin–Radom 2014.
Google Scholar
Dudek A., Pytel G., Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, Londyn 1990.
Google Scholar
Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006.
Google Scholar
Friszke A., Koło posłów „Znak” w Sejmie PRL 1957–1976, Warszawa 2002.
Google Scholar
Friszke A., Między wojną a więzieniem 1945–1953. Młoda inteligencja katolicka, Warszawa 2015.
Google Scholar
Friszke A., Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956–1989, Warszawa 1997.
Google Scholar
Graczyk R., Od uwikłania do autentyczności. Biografia polityczna Tadeusza Mazowieckiego, Poznań 2015.
Google Scholar
Grzebień L., Kochanowicz J., Niemiec J., Chyrowiacy. Słownik biograficzny wychowanków Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Chyrowie 1886–1939, Kraków 2000.
Google Scholar
Habielski R., Dokąd nam iść wypada? Jerzy Giedroyc. Od „Buntu Młodych” do „Kultury”, Warszawa 2006.
Google Scholar
Hańderek M., Unia 1940–1948. Dzieje zapomnianego ruchu ideowego, Warszawa 2019.
Google Scholar
Jaszczuk A., Ewolucja ideowa Bolesława Piaseckiego 1932–1956, Warszawa 2005.
Google Scholar
Kisielewski S., Dzienniki, Warszawa 2001.
Google Scholar
Kosicki P.H., Personalizm po polsku. Francuskie korzenie polskiej inteligencji katolickiej, Warszawa 2016.
Google Scholar
Król M., Style politycznego myślenia. Wokół „Buntu Młodych” i „Polityki”, Paris 1979.
Google Scholar
Kucharczyk G., Polska myśl polityczna po roku 1939, Dębogóra 2009.
Google Scholar
Lesiakowski K., Mieczysław Moczar „Mietek”. Biografia polityczna, Warszawa 1998.
Google Scholar
Lisicka H., Pluralizm światopoglądowy w koncepcjach politycznych PAX, ChSS i PZKS, Wrocław 1991.
Google Scholar
Łętowski M., Ruch i koło poselskie Znak 1957–1976, Katowice 1998.
Google Scholar
Łubieński M., Portret rodziny z czasów wielkości. O prymasach, milionerach, zakonnicach, bankrutach i innych przodkach, Warszawa 2020.
Google Scholar
M.M. [M. Maciąga] [Biogram K. Łubieńskiego], [w:] Mielec. Studia i materiały z dziejów miasta i regionu, t. III, red. F. Kiryk, Mielec 1994, s. 693–694.
Google Scholar
Mateja A., Co zdążysz zrobić, to zostanie. Portret Jerzego Turowicza, Kraków 2012.
Google Scholar
Materiały do historii ruchu społecznie postępowego PAX, z. 2 (Droga krystalizacji potrójnego zaangażowania ruchu społecznie postępowego [1945–1948 r.]), red. J. Wójcik, Warszawa 1978.
Google Scholar
Materiały do historii ruchu społecznie postępowego PAX, z. 3 (W walce o porozumienie między Kościołem a państwem), red. J. Wójcik, Warszawa 1978.
Google Scholar
Materiały do historii ruchu społecznie postępowego PAX, z. 4 (Postawa ruchu społecznie postępowego PAX w trudnych latach stalinizmu i pierwszych zapowiedzi odnowy socjalizmu [1951–1955 r.]), red. J. Wójcik, Warszawa 1978.
Google Scholar
Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać? PAX i Znak w Polsce 1945–1976, Kraków 1981.
Google Scholar
Mich W., Między integryzmem a liberalizmem. Polscy konserwatyści wobec kapitalizmu, Lublin 1996.
Google Scholar
Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953–1956, Warszawa 2008.
Google Scholar
Nowak-Jeziorański J., Giedroyc J., Listy 1951–1998, red. D. Platt, Wrocław 2001.
Google Scholar
Orzełek A., Konstanty Łubieński (1910–1977) (właśc. Konstanty Marian Ignacy hrabia Łubieński herbu Pomian), [w:] Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego, t. I, red. R. Łatka, Warszawa 2020, s. 286–304.
Google Scholar
Orzełek A., U genezy Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego. Powstanie i rozpad pierwszego zespołu redakcyjnego tygodnika „Za i Przeciw”, „Kwartalnik Historyczny” 2019, nr 4, s. 721–763.
Google Scholar
Ptaszyński R., Stommizm. Biografia polityczna Stanisława Stommy, Kraków 2018.
Google Scholar
Staszel J., Łubieński Tadeusz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVIII, Wrocław 1973, s. 502.
Google Scholar
Stomma S., Pościg za nadzieją, Paris 1991.
Google Scholar
Strzelecka M., Między minimalizmem a maksymalizmem. Dylematy ideowe Stanisława Stommy i Janusza Zabłockiego, Toruń 2015.
Google Scholar
Tomczyk R., Myśl Mocarstwowa. Z dziejów młodego pokolenia II Rzeczypospolitej, Szczecin 2008.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Funding data
-
Narodowe Centrum Nauki
Grant numbers MINIATURA 2, 2018/02/X/HS3/02761