Gradualizm etyczny – poza antropocentryzmem i biocentryzmem?

Autor

  • Gunnar Skirbekk Uniwersytet w Bergen

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6107.31.02

Słowa kluczowe:

etyczny antropocentryzm, gradualizm etyczny, prawa moralne, prawa zwierząt, etyka dyskursu, metaetyka

Abstrakt

Obszar etyki jest najczęściej ograniczany do człowieka i świata ludzkiego: tylko ludzie mogą działać moralnie lub niemoralnie, tylko ludzie mogą być z moralnego punktu widzenia godni pochwały lub nagany; tylko ludziom przypisuje się status podmiotów moralnego działania i podmiotów moralnych praw. W jakim stopniu ten antropocentryzm etyczny daje się utrzymać? Czy współczesna wiedza biologiczna, uwydatniająca ciągłość i stopniowalność cech właściwych dla istot żywych, nie podważa takiego mocnego rozgraniczenia i założenia o uprzywilejowanej pozycji człowieka? Czy nie powinniśmy wyjść poza gatunkowy egoizm, a przynajmniej go ograniczyć? W niniejszym artykule rozważę argumenty na rzecz stanowiącej osobny paradygmat, wyjątkowej pozycji etycznej człowieka oraz zbadam argumenty na rzecz etycznego gradualizmu [czyli stopniowalnych różnic] między istotami ludzkimi (humans) a pozostałymi ssakami oraz między człowiekiem a przyrodą.

Bibliografia

Anagnostopoulos Georgios, Aristotle on the Goals and Exactness of Ethics, University of California Press, San Diego 1994.
Google Scholar

Animal Rights and Human Obligations, red. Tom Regan, Peter Singer, Prentice-Hall, Englewood Clifs, New Jersey 1976.
Google Scholar

Animals, Men and Morals: An Inquiry into the Maltreatment of Non-humans, red. Roslind Godlovitch, Stanley Godlovitch, J. Harris, Taplinger, New York 1972.
Google Scholar

Apel Karl-Otto, Diskurs und Verantwortung: Das Problem des Übergangs zur postkonventionellen Moral, Suhrkamp Verlag, Frankfurt a. M. 1988.
Google Scholar

Benhabib Seyla, In the Shadow of Aristotle and Hegel: Communicative Ethics and Current Controversies in Practical Philosophy, w: Hermeneutics and Critical Theory of Ethics and Politics, red. Michael Kelly, MIT Press, Cambridge, Mass. 1990.
Google Scholar

Bentham Jeremy, Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, przeł. Bogdan Nawroczyński, PWN, Warszawa 1958.
Google Scholar

Böhler Dietrich, Menschenwürde und Menschentötung. Über Diskursethik und utilitaristische Ethik, „Zeitschrift für Evangelische Ethik” 1991, t. 35, nr 1, s. 166–186.
Google Scholar

Böhler Dietrich, Mensch und Natur: Verstehen, Konstruieren, Verantworten, „Deutsche Zeitschrift für Philosophie” 1991, t. 39, nr 9, s. 999–1019.
Google Scholar

Brennan John M., The Open-Texture of Moral Concepts, Macmillan, London 1977.
Google Scholar

Clark Stephen, The Moral Status of Animals, Oxford University Press, Oxford 1977.
Google Scholar

Cohen Carl, The Case of the Use of Animals in Biomedical Research, „The New England Journal of Medicine” 1986, t. 315, nr 14, s. 865–870.
Google Scholar

D’Amato Anthony, Sudhir K. Chopra, Whales: Their Emerging Right to Life, „American Journal of International Law” 1991, t. 85, nr 1, s. 21–62.
Google Scholar

Dworkin Ronald, Biorąc prawa poważnie, przeł. Tomasz Kowalski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
Google Scholar

Earthbound. New Introductory Essays in Environmental Ethics, red. Tom Regan, Random House, New York 1984.
Google Scholar

Frey Raymond, Interests and Rights: The Case against Animals, Oxford University Press, Oxford 1980.
Google Scholar

Frey Raymond, Rights, Killing and Suffering, Clarendon Press, Oxford 1983.
Google Scholar

Habermas: Critical Debates, red. John B. Thompson i David Held, Macmillan, London 1982.
Google Scholar

Habermas Jürgen, Erläuterungen zur Diskursethik, Suhrkamp Verlag, Frankfurt a. M. 1991.
Google Scholar

Killing and Letting Die, red. Bonnie Steinbock, Alastair Norcross, Prentice-Hall, Englewood Clifs, New Jersey 1980.
Google Scholar

Kuhse Helga, Peter Singer, Should the Baby Live? The Problem of Handicapped Infants, Oxford University Press, Oxford 1985.
Google Scholar

Leahy Michael P.T., Against Liberation: Putting Animals in Perspective, Routledge, London 1991.
Google Scholar

Matters of Life and Death. New Introductory Essays in Moral Philosophy, red. Tom Regan, Random House, New York 1986.
Google Scholar

Midgley Mary, Animals and Why They Matter, University of Georgia Press, Athens 1983.
Google Scholar

The Moral Import of Science, red. Andrew J. I. Jones, Sygma Forlag, Bergen 1988.
Google Scholar

Passmore John, Man’s Responsibility for Nature: Ecological Problems and Western Traditions, University of California Press, Duckworth 1974.
Google Scholar

The Problem of Abortion, red. J. Feinberg, Wadswoth Publishing Co., Belmont, California 1973.
Google Scholar

Rachels James, Created from Animals. The Moral Implications of Darwinism, Oxford University Press, Oxford 1990.
Google Scholar

Regan Tom, The Case for Animal Rights, University of California Press, Berkeley 1984.
Google Scholar

Ruse Michael, Taking Darwin Seriously, Blackwell, Oxford 1986.
Google Scholar

Singer Peter, Applied Ethics, Oxford University Press, Oxford 1986.
Google Scholar

Singer Peter, On Being Silenced in Germany, „The New York Review”, 15 sierpnia 1991.
Google Scholar

Skirbekk Gunnar, Rationality and Modernity, Scandinavian University Press, Oslo 1993.
Google Scholar

Skjervheim Hans, Objectivism and the Study of Man, Scandinavian University Press, Oslo 1959.
Google Scholar

Taylor Paul W., Respect for Nature. A Theory of Environmental Ethics, Princeton University Press, Princeton, New Jersey 1986.
Google Scholar

Tranøy Knut Erik, On the Ethics of Animal and Human Experimentation, w: The Moral Import of Science: Essays on Normative Theory, Scientific Activity and Wittgenstein, red. Andrew J. I. Jones, Sygma Forlag, Bergen 1988, s. 83–97.
Google Scholar

Tooley Michael, Abortion and Infanticide, Claredon Press, Oxford 1984.
Google Scholar

Waismann Friedrich, Verifiability Logic and Language, red. Antony Flew, seria I, Blackwell, Oxford 1960.
Google Scholar

Winch Peter, Idea nauki o społeczeństwie i jej związki z filozofią, przeł. B. Chwedeńczuk, Oficyna Naukowe, Warszawa 1995.
Google Scholar

Zur Debate über Euthanasie, red. Rainer Hegselmann i Reinhold Merkel, Suhrkamp Verlag, Frankfurt a. M. 1991.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2018-06-30

Jak cytować

Skirbekk, G. (2018). Gradualizm etyczny – poza antropocentryzmem i biocentryzmem?. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica-Aesthetica-Practica, (31), 11–40. https://doi.org/10.18778/0208-6107.31.02