Grubancypacja jako struktura słowotwórcza i pojęciowa w polskim dyskursie o otyłości

Marta Chojnacka-Kuraś

doi:10.18778/0208-6077.58.2.06

Autor

Marta Chojnacka-Kuraś Uniwersytet Warszawski https://orcid.org/0000-0001-8222-497X

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.58.2.06

Słowa kluczowe:

amalgamaty kognitywne, dyskurs, grubancypacja, gruby, neologizmy słowotwórcze

Abstrakt

Artykuł dotyczy analizy nowych struktur słowotwórczych funkcjonujących we współczesnym dyskursie tworzonym przez grube osoby, które akceptują swoje ciało (jego wygląd i kondycję) i aktywnie sprzeciwiają się stygmatyzacji i wykluczaniu ludzi ze względu na ich wygląd (a szczególnie: masę/ objętość ciała). Kluczowe w tej analizie wyrażenie grubancypacja opisane jest jako leksem (derywat słowotwórczy) oraz jako struktura pojęciowa wyrażająca przekonania i system wartości jednej z formacji dyskursywnych w szerzej ujętym dyskursie o otyłości. W tekstach tworzących badany dyskurs przymiotnik gruby (a także rzeczownik grubość) w odniesieniu do osób o dużej masie/ objętości ciała jest używany jako neutralny, a nawet pozytywny (jako element tożsamości). Przymiotnik otyły zaś staje się wykładnikiem negatywnego, opresyjnego utożsamiania tych osób z jednostką chorobową (chorobą otyłościową) oraz społecznym (stereotypowym) wyobrażeniem o otyłości. Metodologicznie artykuł nawiązuje do podstaw strukturalistycznego opisu słowotwórczego, poszerzonego o komponenty kognitywne — tu zastosowanie znajduje teoria integracji pojęciowej. Badany materiał to przede wszystkim teksty publikowane w internecie przez grubancypacyjne aktywistki: Urszulę Chowaniec i Natalię Skoczylas.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bielska B., 2020, „Prawo do nienaznaczania”. O języku w badaniach i o kilku sposobach budowania zespołów, które mogą ten język poprawić, „Przegląd Socjologiczny”, nr 69 (3), s. 169–188. https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.3/8
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.3/8

Czachur W., 2020, Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT — Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Google Scholar

Fauconnier G., Turner M., 2002, The Way We Think. Conceptual Blendings and the Mind’s Hidden Complexities, New York: Basic Books.
Google Scholar

Gelsinger A.S., 2021, A Critical Analysis of the Body Positive Movement on Instagram: How Does it Really Impact Body Image?, „Spectra Undergraduate Research Journal”, nr 1 (1), s. 45–55. https://doi.org/10.9741/2766-7227.1003
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.9741/2766-7227.1003

Jankowska K., 2021, Emancypacja, feminizm, sufrażyzm w słownikach języka polskiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, t. 55, s. 207–219. https://doi.org/10.18778/0208-6077.55.13
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6077.55.13

Kardela H., 2006, (Nie)podobieństwo w morfologii: amalgamaty kognitywne, w: H. Kardela, Z. Muszyński, M. Rajewski (red.), Kognitywistyka 2. Podobieństwo, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 195–210.
Google Scholar

Kiełkowska A., 2021, Wizerunek ludzi otyłych w polskich mediach, „Naukowy Przegląd Dziennikarski”, nr 3/21, s. 41–63.
Google Scholar

Kozak A., 1.11.2022, Grubancypantki: Gdy nie masz innego argumentu w dyskusji, mówisz kobiecie, że jest gruba. I już!, https://kobieta.gazeta.pl/kobieta/7,107881,29070803,grubancypantki-gdy-nie-masz-innego-argumentu-w-dyskusji-to.html (dostęp: 27.03.2024).
Google Scholar

Libura A. (red.), 2007, Amalgamaty kognitywne w sztuce, Kraków: Universitas.
Google Scholar

Libura A., 2010, Teoria przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej. Struktura modelu i jego funkcjonalność, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Linde-Usiekniewicz J., 2017, Amalgamaty pojęciowe w dyskursie o otyłości, w: D. Filar, P. Krzyżanowski (red.), Barwy słów. Studia lingwistyczno-kulturowe, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 455–472.
Google Scholar

Nagórko A., 1997, Kontaminacje leksykalne — słowotwórstwo czy radosna tfurczość?, „Przegląd Humanistyczny”, t. 1, s. 203–210.
Google Scholar

Nie myślała pani o schudnięciu?, https://www.vingardiumgrubiosa.pl/raport/ (dostęp: 27.03.2024).
Google Scholar

Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, https://obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl (dostęp: 15.03.2024).
Google Scholar

Pacuła J., 2021, „Pani gruba i nieletka, gruba także portmonetka” — o dawnych i współczesnych znaczeniach (użyciach) przymiotnika gruby, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 28 (48), nr 1, s. 231–254. https://doi.org/10.14746/pspsj.2021.28.1.16
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2021.28.1.16

Pazio-Wlazłowska D., 2021, „Prawdę mówiąc, jestem dosyć gruba. Właściwie to nawet bardzo”. Przymiotnik gruby jako realizacja konceptu otyłość (na podstawie danych korpusowych) — uwagi wstępne, „Vilnius University Open Series”, nr 2, Wartości w językowym obrazie Litwinów i Polaków. Dziedzictwo ludowe, narodowe, wieloetniczne i wielokulturowe, [online] oprac. K. Rutkowska, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Wilno. https://doi.org/10.15388/VLLP.2021.9
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15388/VLLP.2021.9

Pazio-Wlazłowska D., 2022, Wartościowanie osób z otyłością w polskim wordnecie, „Heteroglossia. Studia kulturoznawczo-filologiczne”, t. 12, s. 95–107. https://doi.org/10.34864/heteroglossia.issn.2084-1302.nr12.art6
Google Scholar

Roszak M., 2013, Grubość i chudość w polszczyźnie, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Linguistica”, t. VIII, s. 265–275.
Google Scholar

Seiler K., 2021.11.24, Ciałopozytywność jest używana przez osoby, które nie muszą się ukrywać. Grubancypacja jest walką o godność, https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,163229,27430735,grubancypacja-osoby-grubedoswiadczaja-opresji-i-dyskryminacji.html (dostęp: 27.03.2024).
Google Scholar

Słowo na literę O. Nie, nie to, o którym myślisz, https://galantalala.pl/slowo-na-litere-o/ (dostęp: 27.03.2024).
Google Scholar

Szopa K., 2013, Monstrualne demonstracje: kulturowe reprezentacje otyłości, w: D. Bastek, M. Fołta (red.), Transgresywne monstrum, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 51–74.
Google Scholar

Szopa K., 2014, Fitting bodies: Kulturowa polityka rozmiaru ciała, w: P. Chudzicka-Dudzik, E. Durys (red.), Konteksty feministyczne. Gender w życiu społecznym i kulturze, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 131–143. http://dx.doi.org/10.18778/7969-034-3.09
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-034-3.09

Waszakowa K., 2010, Innowacje słowotwórcze jako rezultaty integracji pojęciowej (w świetle modelu dynamicznego opartego na uzusie językowym), w: E.B. Пeтрухиа [E.V. Petruchia] (red.), Новые явления в славянском словообразовании: система и функционирование [Nowyje jawlenija w sławianskom słowoobrazowanii: sistiema i funkcyonirowanije], Moskwa: Maks Press, s. 59–70.
Google Scholar

Waszakowa K., 2015, Kognitywistyczne ujęcia derywatów słowotwórczych a koncepcja Miloša Dokulila, „Biuletyn PTJ”, t. LXXI, s. 111–126.
Google Scholar

Waszakowa K., 2017a, Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa. Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim, Warszawa: Wydawnictwa Wydziału Polonistyki UW.
Google Scholar

Waszakowa K., 2017b, Composita kontaminacyjne jako rezultaty procesów analogii i anomalii, w: P. Łozowski, A. Głaz (red.), Route 66: from Deep Structures to Surface Meanings. A Festschrift for Henryk Kardela on his 66th Birthday, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 93–109.
Google Scholar

Wolska-Zogata I., 2022, Pomiędzy stygmatyzacją a akceptacją ciała. Medialne dyskursy wokół osób z otyłością, „Diametros”, nr 20 (78), s. 165–180. https://doi.org/10.33392/diam.1863
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33392/diam.1863